بررسی تطبیقی رویکرد وجودگرایی در آثار و اندیشه سهراب سپهری

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 56، دی 1399، صفحه 581-601   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

فهیمه محمدپور

دانشجوی دکتری روان‌شناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز

چکیده

سهراب یکی از شاعران عارف‌مسلک معاصر است که در سرایش «هشت کتاب» خود، به یک سفر درونی دست زده ‌است. بررسی مضمونی اشعار سهراب سپهری، او را در زمره شاعران پدیدارنگری قرار می‌دهد که نخستین درها را به روی ادراک و آگاهی از هستی خویش می‌گشاید و در وحدت با جهان پیرامون، به سوی معرفت‌شناسی و نگاهی هستی‌شناسانه سوق می‌یابد. از میان مکاتب روان‌شناسی موجود، رویکرد وجودگرایی، تنها مکتبی است که به صورت مستقیم و با تأسی از فلاسفه و مؤلفین وجودی و پدیدارنگر، انواع مختلف هیجانات و اختلالات روانی را از نقطه‌نظر هستی‌شناسانه خود می‌نگرد. دیدگاه یالوم، با تمرکزش بر «مسلمات هستی»، یعنی مرگ، آزادی، انزوا و پوچی، و با تأکیدش بر رابطه به منظور گفت‌وگو درباره این مسلمات، نقشه‌ای در اختیار درمان هستی‌گرا- انسان‌مدار قرار داد. این‌ها نقش بسیار مهمی در هر یک از سطوح ساختار روانی فرد برعهده دارند و در ارتباط تنگاتنگ با کار بالینی‌اند. به علاوه، به وجود آورنده یک اصل سامان‌دهنده محوری نیز هستند.

کلیدواژه‌ها

هشت‌کتاب؛ هستی‌شناسی؛ مرگ؛ آزادی؛ انزوا

مراجع

سپهری، سهراب. 1395ش، هشت کتاب، تهران: ذهن آویز.

عابدی، کامیار. 1375ش، از مصاحبت آفتاب(زندگی و شعر سهراب سپهری)، تهران: نشر روایت.

کرک، اشنایدر و اُراه کراگ. 1394ش، درمان هستی‌گرا- انسان‌مدار، مترجم: حسین زیرک، چاپ اول، تهران: کتاب ارجمند.

کمالی، زکیه. 1387ش، سهراب سپهری؛ شاعر نوپرداز زبان و ادبیات فارسی، همایش ملی پژوهش‌های نوین در زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین.

یالوم، ا. 1396ش، روان‌درمانی اگزیستانسیال، مترجم: س حبیب، چاپ اول، تهران: نشر دانژه.

کتب انگلیسی

Deurzen-Smith. E. Van. (1990). Existential therapy, London: Society for existential Analysis, 1, 6-14.

 

مقالات

اویسی کیخا، عبدالعلی. 1392ش، «آزاداندیشی در ابوسعید و سهراب سپهری»، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 9(33)، صص 11-31.

بیگ زاده، خلیل و معصومه میرناصری. 1392ش، «بررسی نگاه پدیدارشناختی سهراب سپهری در کتاب «ما هیچ، ما نگاه»»، زبان و ادبیات فارسی، 4(1)، صص 45-59.

پراک، مهدیه و زهرا غریب حسینی و جلیل شاکری. 1393ش، «بررسی مصادیق ابدیت در اشعار سهراب سپهری»، نشریه ادب و زبان، 17(35)، صص 41-68.

تقوی فردود، زهرا. 1393ش، «نقد مضمونی «هشت کتاب» در دایره خلأ درونی روح، نقطه عروج سهراب سپهری: از پدیدارشناسی تا عرفان»، مطالعات نقد ادبی، 36، صص 133-149.

رنجبر، ابراهیم. 1389ش، «بررسی راه‌های رهایی انسان معاصر از بستگی‌های دنیوی در شعر سهراب سپهری»، نشریه ادب و زبان، 27، صص 1-23.

سام خانیانی، علی اکبر. 1392ش، «رویکرد پدیدارشناختی در شعر سهراب سپهری»، پژوهشنامه ادب غنایی، 11(20)، صص 121-142.

صادقی، معصومه. 1397ش، «تحلیل تطبیقی اصالت بشر از دیدگاه مولانا با اندیشه‌های ژان پل سارتر»، مطالعات ادبیات تطبیقی، 12(46)، صص 253-271.

عطاشی، عبدالرضا و جعفر عموری و صادق هاشمی امجد. 1396ش، «بررسی تطبیقی مضامین همگون و ناهمگون بهاریه سرایی(در شعر سپهری و جبران خلیل جبران به صورت موردی)»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، 11(44)، صص 175-193.

علیزاده، علیرضا و آسیه قوامی. 1396ش، «تسلی‌بخشی اندیشه؛ تطبیق اندیشه‌های معری و شوپنهاور در باب زندگی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، 11(44)، صص 267-283.

قربانی، جواد و علیرضا ایرانبخش و امیرحسین ماحوزی. 1394ش، «نقد اجتماعی در شعر سهراب سپهری و تطبیق آن با علوم پایه»، مطالعات ادبیات تطبیقی، 9(36)، صص 51-60.

قوام، ابوالقاسم و عباس واعظ زاده. 1388ش، «تنهایی در برخی صوفیانه‌های شعر فارسی با رویکرد ویژه به شعر سهراب سپهری»، مطالعات عرفانی، ش9، صص 99-132.

مشایخی، منصوره. 1395ش، «بررسی تطبیقی ساختار داستان ضحاک بر پایه رویکرد روان‌شناسی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، 10(40)، صص 137-156.

میروانی، فهیمه. 1396ش، «بررسی تطبیقی «آرمانشهر» در اشعار سهراب سپهری و ویلیام باتلر ییتز»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، 11(44)، صص 251-265.

نوروزی داودخانی، نوراله. 1391ش، «معانی، تصاویر و تعابیر مرگ در اشعار سهراب سپهری و فریدون توللی»، پژوهشنامه ادب غنایی، 10(18)، صص 185-195.