بررسی مقایسه‌ای جهان‌بینی قدرت ستیزانه ناصرخسرو و سنایی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 56، دی 1399، صفحه 603-624   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سید حسینعلی محمدی متکازینی¹؛ محمد فاضلی²؛ رضا اشرف زاده²

¹دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

در شعر شاعران، کلماتی وجود دارند که میدان و عرصه شعر شاعر را به خود اختصاص می‌دهند. یکی از این کلمات و پربسامدترین آنان در شعر دو شاعر پرآوازه ایرانی، ناصرخسرو قبادیانی و سنایی غزنوی، کلمه «جهان» است. این واژه در هر فرهنگ و تمدنی به گونه‌ای خاص ترسیم شده است. ولی در غالب اشعار و آثار ایرانی از مفهومی یکسان برخوردار است. لذا در این مقاله، ما در پی آن هستیم تا تصویری از جهان که همان دنیا و گیتی و مافیهای آن می‌باشد، را از خلال اشعار این دو شاعر نشان داده و در حقیقت جهان بینی آنان را نشان دهیم و در پی آن‌ایم نشان دهیم چرا این واژه تا این حدّ و اندازه ذهن شاعران بلندآوازه ایرانی، یعنی ناصرخسرو و غزنوی را به خود مشغول ساخته است؟

کلیدواژه‌ها

جهان؛ ناصرخسرو؛ سنایی؛ رنج؛ فلسفه

مراجع

قرآن کریم.

ارفع، کاظم. 1381ش، ترجمه قرآن، چاپ اول، تهران: فیض کاشانی.

انصاریان، حسین. 1379ش، ترجمه نهج‏البلاغه، چاپ چهارم، تهران: پیام آزادی.

انیس، ابراهیم و دیگران. 1372ش، معجم‏الوسیط، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

آذرنوش، آذرتاش. 1392ش، فرهنگ معاصر عربی- فارسی بر اساس فرهنگ عربی- انگلیسی هانس‏ور، چاپ پانزدهم، تهران: نشر نی.

آیتی، عبدالمحمد. 1374ش، ترجمه قرآن، چاپ چهارم، تهران: سروش.

آیتی، عبدالمحمد. 1378ش، ترجمه نهج‏البلاغه، چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی- بنیاد نهج ‏البلاغه.

حسن، محمد عبدالغنی. 1376ش، فن ترجمه در ادبیات عربی، مترجم: عباس عرب، چاپ اول، مشهد: آستان قدس رضوی.

دشتی، محمد. 1379ش، ترجمه نهج‏البلاغه امام علی(ع)، چاپ اول، قم: مشهور.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1369ش، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، مترجم: غلامرضا خسروی حسینی، چاپ اول، تهران: مرتضوی.

کنفانی، غسان. 1370ش، بازگشت به حیفا و پنج داستان کوتاه، مترجم: یوسف عزیزی بنی طرف، چاپ اول، تهران: چکامه.

کنفانی، غسان. 1380ش، به حیفا بازمی‏گردم، مترجم: محمدعلی عسگری، چاپ اول، تهران: آب.

کنفانی، غسان. 1393ش، مردانی در آفتاب، مترجم: احسان موسوی خلخالی، چاپ اول، تهران: نیلوفر.

معروف، یحیی. 1384ش، فن ترجمه(اصول نظری و عملی ترجمه از عربی به فارسی و فارسی به عربی)، چاپ پنجم، تهران: سمت.

معزی، محمد کاظم. 1372ش، ترجمه قرآن، چاپ اول، قم: اسوه.

مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان. 1371ش، تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

منافی اناری، سالار. 1383ش، ترجمه ناپذیرها در شعر فارسی، به کوشش: فرزانه فرحزاد در کتاب مجموعه مقالات 2 هم‏اندیشی ترجمه شناسی، تهران: یلدا قلم.

موسوی گرمارودی، علی. 1384ش، ترجمه قرآن، چاپ دوم، تهران: قدیانی.

ناظمیان، رضا. 1386ش، روش‏هایی در ترجمه از عربی به فارسی، چاپ سوم، تهران: سمت.

ناظمیان، رضا. 1388ش، فن ترجمه(عربی- فارسی)، تهران: دانشگاه پیام نور.

نصیری، حافظ. 1390ش، روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمه شده از عربی به فارسی، چاپ اول، تهران: سمت.

نیومارک، پیتر. 1372ش، دوره آموزش فنون ترجمه، مترجم: منصور فهیم و سعید سبزیان، چاپ سوم، تهران: رهنما.

نیومارک، پیتر. 2006م، الجامع فی الترجمه، مترجم: حسن غزاله. چاپ اول، بیروت: دار مکتبه الهلال.

الهی قمشه‏ای، مهدی. 1380ش، ترجمه قرآن، چاپ دوم، قم: فاطمه الزهراء.

کتب انگلیسی

Newmark, peter. .1988., A Textbook of Translation, first published, New York: Prentice Hall.

Slovakova, Vera. .2007., Historical Terminology in Translation of Non-Fiction, Department of English and American Studies, English Language and Literature, B.A. Major Thesis.

 

مقالات و پایان‌نامه‌ها

تمام، عبدالکریم قطاف. 2005م. «إشکالیة نقل الخصوصیات الثقافیة»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ترجمه، الجزایر: دانشگاه منتوری.

حیدری، أحمد و کبری روشنفکر. 1393ش. «إشکالیات نقل الخصوصیات الثقافیة فی روایات نجیب محفوظ المترجمة إلی الفارسیة فی ضوء نظریة نیومارک(زقاق المدق، اللص و الکلاب، الشحّاذ نموذجا)»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

روشن، بلقیس و روح الله افراه. 1391ش. «ترجمه پذیری عناصر فرهنگی در اشعار سهراب سپهری و فروغ با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک»، فصلنامه مطالعات نظری ترجمه، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 3، صص 39-51.

روشنفکر، کبری؛ هادی نظری منظم و احمد حیدری. 1392ش، «چالش‌های ترجمه پذیری عناصر فرهنگی در رمان نجیب محفوظ؛ مقایسه دو ترجمه با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک»، فصلنامه پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، شماره 8.

علیزاده، علی. 1389ش. «مقوله‌ها و عناصر فرهنگی و چگونگی ترجمه آن‌ها در گتسبی بزرگ ترجمه کریم امامی»، مجله پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 59، صص 53 تا 74.