بررسی سیستم آموزشی یزد در دوره قاجاریه

فصلنامه تاریخ

مقاله 10، دوره 15، شماره 58، آذر 1399، صفحه 215-252   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

احمد بابایی زارچ¹؛ سهیلا ترابی فارسانی^{* 2}؛ محمد حسن میر حسینی³

¹دانشجوی دکتری ،گروه تاریخ - دانشکده ادبیات و علوم انسانی - دانشگاه آزاد اسلامی - واحد نجف آباد -ایران

²گروه تاریخ - دانشکده ادبیات و علوم انسانی - دانشگاه آزاد اسلامی - واحد نجف آباد -ایران

³استادیار مدعو گروه تاریخ، واحدنجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

چکیده:
هدف از این نوشتار، بررسی و تحلیل تحولات و زمینه های شکل گیریِ نظام آموزشی و مدارس نوین در دوره قاجاریه است. پژوهشِ حاضر با برگزیدن دوره تاریخیِ «قاجاریه» به عنوان منشاء و سرآغاز تحولات نظام آموزشیِ نوین در یزد، با رویکرد توصیفی و تحلیلی سعی داشته تا «بسترهای شکل گیری، محتوا و روند تحولات آموزش در یزد» را مورد تحلیل و تبیین قرار دهد. بر اساس بررسی های به عمل آمده، آموزش به سبک جدید از اواسط سلطنت ناصرالدین شاه قاجار با پیشگامی میسیونرهای مذهبی در یزد آغاز گردید به دنبال آن، اقلیت های مذهبی مانند زردتشتیان و یهودیان و تجار و سرشناسان شهر، مدارسی به سبک نوین تأسیس نموده و رشد و پویایی نظامِ آموزشی را در این شهر پایه ریزی نمودند اما این روند با ممانعت ها و مانع تراشیهای بسیاری روبه رو شد .هر چند شیوه های سنتی آموزش یعنی مدارس علوم دینی و مکتب خانه ها در یزد تا دهه ها بعد از مشروطیت تداوم داشت. در روند تحولات نظامِ آموزشی و شکل گیری آموزش نوین در شهر یزد، عواملی همچون تحولاتِ جهانی و تحولات داخلی در کشور، ویژگی جامعه چند فرهنگی یزد ناشی از وجود اقلیت های مذهبی، گرایش قاجاریه به سمت آموزش و سبک های نوین آموزشی (از اواسطِ قاجار)، تأسیس مدارس جدید همچون دارالفنون و...، روزنامه های محلی، بازرگانان زرتشتی، انقلاب مشروطه و تأسیس مدارس توسط اقلیت ها و میسیونرهای مذهبی و... تاثیرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

آموزش سنتی؛ آموزش نوین؛ قاجاریه؛ یزد

مراجع