بررسی عوامل مؤثر بر اعتماد به اخبار منتشره در فضای مجازی با تاکید بر اینستاگرام از دیدگاه کارشناسان و خبرگان علوم ارتباطات اجتماعی و رسانه

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 5، دوره 14، شماره 51، شهریور 1400، صفحه 99-128   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2020.1913508.1257

نویسندگان

نازنین روزبهانی¹؛ سمیه تاجیک اسماعیلی^{* 2}

¹کارشناس ارشد ، علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق ، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران ، ایران

²استادیار ، گروه ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.(نویسنده مسئول) [e-mail]

چکیده

فضای مجازی در شکل دادن و تولید افکار، تفسیر، وقایع و تحلیل‌های چند بعدی آنها بویژه در انتقال اخبار هر چند کذب یا واقعی با از بین بردن فواصل جغرافیایی و فراملی گرایی، کاهش اهمیت زمان و مکان در بسترسازی اعتماد در کنار رسانه ملی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه عوامل مؤثر بر اعتماد کاربران به اخبار منتشره در فضای اینستاگرام از دیدگاه کارشناسان و خبرگان علوم ارتباطات اجتماعی و رسانه، طراحی و اجرا شده است.پژوهش حاضر از نوع کاربردی، به لحاظ روش پیمایشی و تکنیک آن پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه کارشناسان و سردبیران خبرگزاری های ایرنا، ایسنا، مهر و باشگاه خبرنگاران است که حدود 300 نفر هستند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 168 نفر است. برای سنجش روایی ابزار اندازه گیری، از روایی صوری استفاده شده و برای سنجش پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده که آلفای بدست آمده، 982. است.مبانی نظری پژوهش حاضر، بر اساس نظریه های شکاف آگاهی جامعه اطلاعاتی دانیل بل، جامعه شبکه‌‌ای مانوئل کاستلز، استفاده و رضامندی کاتز، اعتماد جیمز کلمن، اعتماد و تعاملات مورتن دوچ تنظیم شده است. یافته‌های حاصل از آزمون فرضیه‌ها نشان داد که از دیدگاه کارشناسان و خبرگان مورد مطالعه، فرم و نوع اطلاع رسانی در اینستاگرام در مقایسه با رسانه ملی، ویژگی‌های فردی، سرعت ، دقت ، صداقت، حضور افراد سرشناس، عدم وابستگی اخبار به ارگان و نهادهای دولتی و تازگی اخبار دراینستاگرام از عوامل اثر بخش بر اعتماد به اخبار مختلف منتشره است.

کلیدواژه‌ها

خبر؛ رسانه؛ فضای مجازی؛ اینستاگرام؛ اعتماد

مراجع

-          اسحاقی، امیر حسام( 1394). اصول ارتباط کلامی، تهران: اطلاع رسانان

-          اصغرپور ماسوله، احمدرضا و صادقی، عطیه(1393). مدل‌سازی عامل محور اعتماد در ساختارهای مختلف شبکه‌های اجتماعی. مجله جامعه شناسی ایران. شماره 2.

-          افشانی، محمد( 1388). فضای مجازی و ارتباط، تبریز، تیسا

-          آلپورت، گوردن(1374). روانشناسی شایعه، ترجمه: مرتضی بهرامی، تهران: مرکز تحقیقات مطالعات

-          امیرپور، مهناز  و گریوانی، مریم(1393). تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی جوانان. فصلنامه دانش انتظامی. شماره 1.

-          تافلر، الوین(1372). به سوی تمدن جدید، ترجمه: محمد رضا، جعفری، تهران: سیمرغ

-          تانکارد جیمز و سورین ورنر (1386). نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران

-          جوادی بورا، علی و هاشم نژاد ابرسی، فاطمه(1396). بررسی تأثیر میزان استفاده از رسانه های جمعی بر میزان اعتماد اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد قائم شهر در سال 1396. دوفصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 3، شماره 5، پاییز و زمستان . 111- 126

-          چلبی، مسعود(1375). جامعه‌شناسی نظم، تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران، نی

-          حسنی، حسین، کلانتری، عبدالحسین، کلانتری (1396)، " تحلیل پدیدارشناختی تجربه زیسته کاربران شبکه اجتماعی تصویری اینستاگرام در ایران"، فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره هجدهم، شماره چهلم، زمستان 1396.

-          حقیقی، الهام و منتظر، غلامعلی(1394). شناسایی عوامل مؤثر بر اعتمادسازی در شبکه‌های اجتماعی علمی پیوسته: بررسی عوامل ایجاد کننده و نتایج وجود آن. فصلنامه تعامل انسان و اطلاعات. شماره 3.

-          خانیکی، هادی؛ کیا، علی‌اصغر و میر، صمد(1395). نقش تبلیغات شبکه اجتماعی تلگرام در جلب اعتماد مخاطبان؛ به خرید کالا. فصلنامه علوم خبری، شماره 5.

-          خلیلی، فاطمه، همتیان، نواب (1397)،"اینستاگرام و برندسازی (مطالعه موردی: شرکت دونات‌های دانکین)"، پژوهش ملل، شماره 37.

-          دینداری، الهام، ایروانی، محمدرضا( 1392) اعتماد اجتماعی، تهران: سخنوران

-          رضی پور، پرنیا (1398). بررسی جامعه شناختی سبک زندگی با تأکید بر شبکه اجتماعی اینستاگرام در سال 1397، دوفصلنامه جامعه شناختی و مدیریت سبک زندگی، سال چهارم، شماره یازدهم، 137-167

-          روتر، سیسکو( 2009). ارتباطات بین شبکه ای، ترجمه : مجید اسدپور، تهران: پندار پارس

-          شارع پور، محمود. (1380). فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن. نامه انجمن جامعه شناسی،  سال اول، شماره یک.

-          فرقانی، محمدمهدی و مهاجری، ربابه(1397). وضعیت اعتماد جوانان به شبکه‌های اجتماعی در شهر تهران. مطالعات فرهنگ ارتباطات، دوره 19، شماره 41(مسلسل 73)، 31-53.

-          کاستلز، مانوئل( 1394). قدرت ارتباطات، مترجم: حسین بصیریان جهرمی، تهران: علمی فرهنگی

-          کلمن، جیمز(1377). بنیادهای نظریه اجتماعی، منوچهر صبوری، تهران، نی

-          لستر، پیتر(1388).به خود اعتماد کنید.ترجمه : محمد حسین سروری، تهران: نگاه.

-          لین، گرمن(2009) رسانه ها، جنگ و روابط بین الملل، ترجمه : رویا عندالی، پزوهش و سنجش، شماره 34

-          مظلومی، احسان( 1394). کلید اینستاگرام، تهران: گوهر

-          معتمد نژاد، کاظم و همکاران(1394). بررسی رابطه میزان مصرف رسانه ها و میزان سرمایه اجتماعی شهروندان تهرانی، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره شش، سال سوم.

-          معتمدنژاد، کاظم(۱۳85). وسایل ارتباط جمعی، ج.ا. تهران:‌ دانشگاه علامه طباطبائی

-          مک کوایل، دنیس (1385). درآمدى بر نظریه ارتباطات جمعى. ترجمه دکتر پرویز اجلالى، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها .

-          ممیز، مرتضی(1382). حرف‌های تجربه، تهران، انتشارات دید.

-          مهدی زاده، سید محمد(1393). نظریه های رسانه، اندیشه های رایج و دیدگاه های انتقادی، تهران، همشهری.

-          موسوی، سیدکمال الدین و اسدنژاد احمد آبادی، معصومه(1394). تحلیل جامعه‌شناختی فرهنگ اعتماد در فضای مجازی. فصلنامه مطالعات رسانه های نوین، سال اول، شماره 4، 247-281.

-          میسمی، احمد(1396). بررسی میزان اعتماد به اخبار سیاسی کانال‌های تلگرامی نزد دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه واحد تهران مرکزی و واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

-          نیوتون، کنت(1380) اعتماد، سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی، ترجمه : مهدی صادقی، همبستگی 1 بهمن

 

-          Bell, Daniel M.(2001). Liberation theology after the end of history: the refusal to cease sufferingLondon; New York: ‎Routledge

-          Blomqvist. Malin, Ekstrom. Myran.(2016). Keeping up to Date: Incorporating Social Network Sites and Employer Branding in Recruitment Processes. Umera School of Bussiness and Economics.

-          Hall, Stuart(2013). Representation : cultural representations and signifying practices,; New York: ‎Routledge

-          HART,Andrew(1991).Understanding the Media,A Practical Guide, UK,Routledge.

-          Johnson K. M. (2017). The importance of personal branding in social media: educating students to create and manage their personal brand. Int. J. Educ. Soc. Sci. 4, 21–27.

-          Livingstone, S., Mascheroni, G., & Staksrud, E. (2017). European research on children’sinternet use: Assessing the past, anticipating the future. New Media & Society, 20(3),1103-1122.

-          McKnight, D. Harisson., Choudhury, Vivek., & Kacmar, Charles. (2002). Developing and Validating Trust Measures for e-Commerce: An Integrative Typology. Information Systems Research, 13(3), 334–359. https://doi.org/10.1287/isre.13.3.334.81