بررسی مؤلفه‌های شخصیت زنان در آثار مصطفی مستور

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 12، شماره 44، آذر 1399، صفحه 146-177   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

محمود صادق زاده^{* 1}؛ الهه محسنی²

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد ، ایران

²کارشناس‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی‌یزد، ایران

چکیده

مصطفی مستور نویسنده ای واقع گراست و آثارش از جنبه‌های گوناگون قابل توجه و بررسی است.کُنِش‌های رفتاری زنان از مشخصه‌های بارزِ داستان های وی به شمار می‌رود. در این جستار به شیوۀ توصیفی، تحلیلی و کمی به انواع، شاخص‌ها و ویژگی‌های شخصیت زنان در داستان‌های مستور پرداخته و بازتاب کُنِش‌های رفتاری زنان و کارکردهای عمدۀ آنان تحلیل و بررسی می‌شود. بدین منظور ابتدا داستان‌های مستور بازخوانی و شخصیت های مختلف زن تجزیه و تحلیل و طبقه بندی و مؤلفه های اصلی آنها بررسی شده و سپس داده‌ها و نتیجه‌های تحقیق به صورت کمّی ارزیابی و در جدول ارائه شده است.اصلی‌ترین مؤلفه‌ها و شاخصه‌های شخصیت زنان در داستان‌های مستور عبارتند از: جریان روسپی‌گری؛ زنان، زایمان و حسّ مادری؛ زنان بی‌هویت؛ زنان فعّال و مستقل؛ زنان ستم دیده ومظلوم؛ زنان شهدا و رزمندگان جنگ تحمیلی؛ زنان مقدس و معشوقه‌های خداگونه و پیرزن های مؤمن، ساده و چاره‌گشا.زنان، نقشِ اصلیِ را در شکل‌گیری بن‌مایۀ داستان‌های مستور دارند و شخصیت آن‌ها بیشتر پویاست و حتّی هنگامی‌که ایستا هستند، نقشی کلیدی در شکل‌گیری و پیش‌بردِ روایت داستان‌های وی دارند. از این‌رو، کارکرد زنان در داستان‌های مستور، برجسته‌تر از سایر شخصیت هاست و سرنوشت و روحیّات آنان در سنین مختلف از نوجوانی تا کهنسالی مورد توجه عمیق قرار گرفته و به وجودشان در کانون خانواده، اجتماع، پرورش فرزندان و دلبستگی و وابستگی مردان به آنان در موقعیت‌های مختلف مانند: مادری، همسری و حتی معشوق بودن اهمیت داده شده است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات داستانی؛ رمان اجتماعی؛ مصطفی مستور؛ شخصیت‌پردازی زنان

مراجع