شناسایی عوامل کلیدی پایداری اجتماعی در محلات شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 12، دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 53، بهمن 1399، صفحه 1189-1204   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم حافظی فر¹؛ فرح حبیب^{* 2}؛ حسین ذبیحی³

¹دانش آموخته دکتری شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

با گذشت نزدیک به سه دهه از طرح مبحث توسعه پایدار، پرداختن به پایداری اجتماعی نسبت به دو بعد اقتصادی و زیست‌محیطی بسیار کمرنگ بوده است اما در سال‌های اخیر ادبیات مرتبط با این بعد از توسعه پایدار نیز گسترش یافته است. مطالعات نشان می‌دهد که بهترین مقیاس برای ارزیابی و سنجش پایداری اجتماعی محلات شهری می‌باشند اما نکته مهم تعدد و تنوع شاخص‌ها در سطوح و مقیاس‌های متفاوت با روابط درهم‌تنیده علی-معلولی می‌باشد؛ بنابراین هدف این پژوهش تحلیل روابط علی- معلولی و شناسایی عوامل کلیدی پایداری اجتماعی در مقیاس محلات شهری در شهر اردبیل می‌باشد. بدین منظور از تحلیل تفسیری ساختاری در نرم‌افزار میک‌مک استفاده شده است. به‌منظور تهیه داده‌های ورودی مدل، متناظر با 47 شاخص بدست آمده یک ماتریس 47*47 در اختیار 25 نفر از کارشناسان امور شهری اردبیل قرار گرفت. نمونه‌گیری در این پژوهش با استفاده از روش‌های نمونه‌گیری هدفمند و متوالی در قالب دلفی دومرحله‌ای انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شاخص‌های پایداری اجتماعی به چهار دسته متغیرهای «پیوندی»، «تأثیرگذار»، «وابسته» و «مستقل» قابل‌تقسیم هستند و با توجه به ماتریس‌های روابط غیرمستقیم شاخص‌های «وجود مؤسسات دموکراتیک»، «پاسخگویی سیاسی و نهادی» و «سطح دموکراسی» که شاخص‌های مدیریتی و نهادی محسوب می‌شوند، بیشترین تأثیرگذاری غیرمستقیم را در شبکه روابط بین متغیرها داشته‌اند و متغیرهای کلیدی جهت ایجاد پایداری اجتماعی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار؛ پایداری اجتماعی؛ تحلیل تفسیری ساختاری؛ نرم‌افزار میکمک؛ محلات شهر اردبیل

مراجع

Alberti, M.  & Lowrence, S. (1996). Managing urban Sustainability: An Introduction to Social Issue. Newyork: Elsevier.

Ali akbari, E. & Akbari, M. (2017). Interpretative-Structural Modeling of Factors that Affect the Viability of Tehran Metropolis. Space planning and design. 21 (1): 1-28 (In Persian)

Ancell, S. & Thompson-Fawcett, M. (2008). The Social Sustainability Of Medium Density Housing:A Conceptual Model and Christchurch Case Study. Housing Studies.23 (3): 423-442.

Assefa, G. & Frostell, B. (2007). Social Sustainability and Social Acceptance in Technology Assessment: A Case Study of Energy Technologies. Technology in Society. 29(1): 63-78

Azar, A. & Bayat, K. (2009). Designing a Model for "Business Process- Orientation" Using Interpretive Structural Modeling Approach (ISM). Journal of Information Technology Management. 1(1). 3-18 (In Persian)

Bagherinejad, Z., Kazem Zadeh, R. & Asadi, R. (2012). Identifying and Ranking of the Success Factors in Automotive Reverse Logistics through Interpretive Structural Modeling(ISM). Management Studies in Iran. 17(1). 21-40. (In Persian)

Barton, H., Grant, M. & Guise, R. (2003). Shaping Neighborhoods: A Guide for Health, Sustainability and Vitality. Spon Press. London.

Bramley, G., Dempsey, N., Power, S. & Brown, S. (2006). What is Social Sustainability and how do our Existing Urban Forms Perform in Nurturing It? Paper Presented at the "Sustainable Communities and Green Future" Conference. Bartlett School of Planning. University College London. London.

Bramley, G. & Power, S. (2009). Urban form and social sustainability: the role of density and housing type. Environment and Planning B: Planning and Design, 36(1), 30-48.

Colantonio, A. (2008). Urban Social Sustainability: North–South Perspectives. PP: 1-11, presentation to UN-Habitat 4th World Urban Forum. 3–6 November 2008, Nanjing,China,www.brookes.ac.uk/schools/be/oisd/news/resources/UN_Habitat_seminar_2008.pdf, accessed 1 July 2009.

Colantonio, A. & Dixon, T. (2011). Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities. Wiley- Blackwell, New York and Oxford.

Colantonio. A. & Dixon, T. (2013). Social Sustainability: a Review and Critique of Traditional Versus Emerging Themes and Assessment Methods. Retrieved 2018, Dec. 27, from https://www.sue-mot.org/conference-files/2009/restricted/papers/papers/Colantonio.pdf

Dempsey, N., Bramley, G., Power, S., & Brown, C. (2009). The Social Dimension of Sustainable Development: Defining Urban Social Sustainability. Sustainable Development, 19 (5), 289-300

Dempsey, N.C, Brown, B. & Bramley, G. (2012). The key to sustainable urban development in UK cities? The influence of density on social sustainability.  Progress in Planning, 77(3), 89-141.

Firuzjaeyan, A., Firuzjaeyan, F., Hashemi Petroodi, S.H. & Golamrezazadeh, F. (2013). Applying Techniques of Interpretive Structural Modeling (ISM) in Tourism Studies (A Pathological Approach). Tourism Planning and Development. 2(6). 129-159 . (In Persian)

Forrest R. & Kearns, A. (2001). Social cohesion, social capital and the neighborhood. Urban Studies 38(12), 2125–2143.

Huang J., Tzeng G., Ong Ch., (2115), Multidimensional data in multidimensional scaling using the analytic network process. Pattern Recognition Letters , Vol.21.

Karuppannan, S. & Sivam, A. (2011). Social Sustainability and Neighbourhood Design: An Investigation of Resident's Satisfaction in Dehli. Local Environment: The International Journal of Justic and Sustainability, 16(9), 849-870.

Koning, J. (2001). Social Sustainability in a Globalizing World: Context, Theory and Methodology Explored. Paper Presented in: UNESCO/ MOST Meeting. Hague. Netherlands.

Littig, B. & Griebler, E. (2005). Social sustainability: a catchword between political pragmatism and social theory International. Journal of Sustainable Development, 8(1/2), 65-79.

Manzi, T., Lucas, K., Jones, T.L. & Allen, J. (2010). Social Sustainability in Urban Areas: Communities, Connectivity and the Urban Fabric. London and Washington DC, Earthscan.

McKenzie, S. (2004). Social Sustainability: Towards Some Definitions. Hawke Research Institute, Working Paper Series No. 27, University of South Australia, Magill. South Australia.

Mak, M.Y. & Peacock, C.J., (2011). Social Sustainability: A Comparison of Case Studies in UK, USA and Australia. Paper presented at 17^th Pacific Rim Real Estate Society Conference, Gold Coast 16-19 Jan 2011.

Moughtin, C. (1966). Urban Design: Green Dimension. Oxford: Butterworth Architecture.

Munier, N. (2005). Introduction to the Sustainability. London.

Murphy, K. (2012). The Social Pillar of Sustainable Development: A literature review and framework for policy analysis, Science, Practice and Policy, 8(1), 15-29.

Vallance, S., Perkins, H.C. & Dixon, J.E. (2011). What is social sustainability? A clarification of concepts. Geoforum 42(3), 342-348.

Warfield J.N., (1974), Toward interpretation of complex structural modeling, IEEE Trans. Systems Man Cybernet, Vol.4, No.5.

Woodcraft, S. (2012). Social Sustainability and New Communities: Moving from Concept to Practice in the UK. ASIA Pacific International Conference on Environment-Behavior Studies. Procedia- Social and Behavioral Science, 68, 29-42.