تحلیل و تطبیق عناصر برجستة (طبیعت، تخیل و کیش آزادی) در آثار لرد بایرون و سیمین بهبهانی با تأکید بر سویۀ ارتباطی‌ این مؤلفه‌ها

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

دوره 10، شماره 36، آبان 1399، صفحه 43-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرزاد رستمی¹؛ مرتضی رشیدی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

جنبش رمانتیسم تحولی مهم در تاریخ هنر و تفکر جهانی است. از میان مؤلفه­های قابل توجه این جنبش «طبیعت، تخیل و کیش آزادی» انتخاب شده­اند، بررسی این سه عنصر بر اساس بسامد بالای کاربرد آنها در اشعار لرد بایرون و سمیمن بهبهانی انتخاب شده است. به اعتبارِ سویۀ ارتباطی میان این عناصر می­توان دریافت که «گرایش به طبیعت، تخیّل و کیش آزادی» نسبت به سایر عناصر رمانتیسم، دارای نقش اساسی هستند. نتیجۀ بررسی تطبیقی این مؤلفه­ها نشان می­دهد این دو شاعر هرچند از جغرافیا، تاریخ، فرهنگ و جنسیت مختلف­اند، می­توان قرابت­هایی یافت که ریشه در درکی مشترک از ماهیت هنر رمانتیک دارد. نتایج مقالۀ حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، نشان می­­دهد که تخیل امری اساسی و پیوندیافته با سایر مؤلفه­هایی است که شعریت متن را ممکن می­کند؛ برخلاف بایرون که علی­رغم کوشش­های بسیارش نمی­تواند آزادی را به عنوان امری مشخص صورت­بندیِ ادبی کند و انوار رنگین آزادی در شعر بهبهانی، در ستایش او از جنس زن کانونی می­شود. اما رابطه­های این عناصر در شعر هر دو عنصر مورد بررسی به شکل مشابهی نشان می­دهد که طبیعت در حالی که تجلّی آزادی است، منبعی زوال نیافتنی برای تخیّل محسوب می­شود، در حالی که اساساً خودِ تخیّل در شعر رمانتیک مصداقی از آزادی روح و اندیشه است.

کلیدواژه‌ها

رمانتیسم؛ طبیعت؛ آزادی؛ تخیّل؛ مدرنیسم؛ لرد بایرون؛ سیمین بهبهانی

مراجع

انوشه، حسن (1395)، فرهنگنامة ادبی فارسی، جلد دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

بهبهانی، سیمین (1392)، مجموعه اشعار، چاپ سوم، تهران: نگاه.

جعفری، مسعود (1386)، سیر رمانتیسم در اروپا. تهران: نشرمرکز.

دیچز، دیوید (1366)، شیوه‌های نقد ادبی، ترجمۀ غلامحسین یوسفی و محمد تقی صدقیانی، تهران: علمی.

رحیمی، سیدمهدی؛ شامیان ساروکلایی، اکبر و ثریامحابد، زینب (1392)، «جلوه­های رمانتیسم در شعر سیمین بهبهانی»، پژوهش‌نامۀ ادب غنایی، سال 11، شماره 21، صص 103-124.

سمیع، غلامرضا؛ گیتو، روزبه (1386)، «لرد بایرون و سرزمین ایران»، علوم ادبی، سال اول، شماره 3، صص 47-69.

ساجدی، طهمورث (1387)، از ادبیات تطبیقی تا نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.

سیدحسینی، رضا (1383)، مکتب­های ادبی. تهران: نگاه.

سینگر، پیتر (1388)، هگل، ترجمه عزت­الله فولادوند، تهران: طرح نو، چاپ دوم.

شفا، شجاع الدین(1334)، زیباترین اشعار بایرون، تهران: صفی علیشاه.

شمیسا، سیروس (1390)، مکتب­های ادبی،تهران: قطره.

عابدی، کامیار (1397)، سیمین بهبهانی: شاعر و تکاپوگر مدنی، تهران: جهان کتاب.

فروید، زیگموند (1389)، ناخوشایندی­های فرهنگ،ترجمۀ امید مهرگان، تهران: گام نو، چاپ دوم.

فورست، لیلیان (1375)، رمانتیسم، ترجمۀ مسعود جعفری جزی، تهران: مرکز.

فتوحی، محمود (1384)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.

کادن، جی. ای (1388)، فرهنگ ادبیات و نقد، کاظم فیرزمند، تهران: شادگان.

کاچرن، پیتر (2009)، مدرنیسم، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: نشر ماهی.

لوکاچ، گئورگ (1386)، «در باب فلسفۀ رمانتیک زندگی»، ترجمۀ مراد فرهادپور، ارغنون، شماره 2، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

هارلند، ریچارد (1387)، پیشدرآمدیبرنظریه‌هایادبیازافلاطونتابارت، ترجمۀ محمد معصومی و شاپور جورکش، تهران: چشمه.

Bloom, Harold 2009, George Gordon, Lord Byron (Bloom's Classic Critical Views)

Gordon Byron, George. (2012). George Gordon Byron- poems. Poemhunter.com - The World's Poetry Archive