شناسایی فیتوشیمیایی، تعیین برخی متابولیت‌های اولیه و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی در گیاه شورپسند اشنان Seidlitzia rosmarinous

زیست شناسی تکوینی

دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 48، آذر 1399، صفحه 9-18   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رویا آزادی¹؛ مریم کلاهی^{* 2}؛ ناهید پوررضا¹؛ مهناز دوابی¹

¹گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

گیاه شورپسند اشنان با نام علمی Seidlitzia rosmarinous از خانواده اسفناجیان، گیاهی با کاربرد در صنایع مختلف است که اغلب در نواحی شور و قلیایی، بیابان‌ها و شوره‌زارها به ‌عنوان گونه‌ای بومی و سازگار رویش می یابد. در مطالعه حاضر گیاه اشنان با استفاده از سه حلال اتانول، متانول و آب به روش سوکسله عصاره‌گیری شد، سپس عصاره متانولی مورد بررسی فیتوشیمیایی قرارگرفت. به منظور شناسایی ترکیبات شیمیایی و عناصر موجود در گیاه به ترتیب، آنالیز کروماتوگرافی گازی-طیف‌سنج جرمی بر روی عصاره متانولی و آنالیز پراش انرژی پرتو ایکس بر روی پودر گیاه اشنان انجام گرفت. سپس محتوای برخی متابولیت‌های اولیه نظیر: پروتئین، فیبر و کربوهیدرات در پودر گیاه اندازه‌گیری شد. همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن‌ با استفاده از آزمون ABTS مورد ارزیابی قرارگرفت. بیشترین راندمان وزنی مربوط به عصاره‌گیری با حلال آب بود. بررسی‌های فیتوشیمیایی حضور ترکیبات آلکالوئیدی، فلاونوئیدی، تاننی، ساپونینی، استروئیدی و گلیکوزیدی و عدم حضور ترپنوئید‌ها را نشان داد. آنالیز کروماتوگرافی گازی-طیف‌سنج جرمی حضور 51 ترکیب شیمیایی، و آنالیز پراش انرژی پرتو ایکس حضور 8 عنصر را در گیاه نشان داد. بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی مربوط به عصاره اتانولی می‌باشد. براساس نتایج به دست آمده، گیاه اشنان می‌تواند به عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی، در صنایع بهداشتی، دارویی و غذایی مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین وجود عناصر سدیم، کلر و کلسیم فراوان در گیاه نشان از شور پسند بودن گیاه اشنان است که می‌تواند برای مدیریت مشکلات زیست محیطی و کشت در خاک های شور بسیار حائز اهمیت باشد.

کلیدواژه‌ها

آنتی‌اکسیدان طبیعی؛ اشنان؛ متابولیت‌های اولیه

مراجع