ارزیابی پس از بهره برداری مسکن مهر بهارستان، اصفهان

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 9، شماره 35، آبان 1399، صفحه 7-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمودرضا ثقفی^{* 1}؛ بهاره میرزایی²؛ مهشید نقیبی²؛ محمد مهدی کاوه جبلی²

¹دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

²کارشناسی ارشد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مسکن مهر متشکل از مجموعه‌های مسکونی بزرگ به عنوان پروژه ملی به منظور خانه دار کردن قشرهای کم درآمد است. ساکنان این پروژه‌ها، مرجع مناسبی برای دستیابی به اطلاعات پیمایشی هستند. هدف این پژوهش ارزیابی میزان رضایت ساکنین پروژه مسکن مهر شهر جدید بهارستان در جنوب اصفهان است. سوال پژوهش اینست که آیا ساکنان پروژه مسکن مهر بهارستان از جنبه‌های کالبدی، خدماتی، عملکردی و اقتصادی مجموعه مسکونی خود رضایت دارند؟ ارزیابی‌ها امکان تکرار موفقیت‌ها و اجتناب از اشتباهات در مجموعه‌های مشابه را ایجاد می‌کنند. روش پژوهش بصورت کمی و توصیفی تحلیلی است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، اسنادی و میدانی (از طریق پرسشنامه) می‌باشد. نمونه موردی مسکن مهر بهارستان و حجم نمونه 184 خانوار (55 درصد واحدهای اشغال شده) می‌باشد. اندازه گیری میزان رضایتمندی بر اساس طیف پنج امتیازی لیکرت به کمک نرم‌افزار SPSS بر‌اساس یافته‌های کمی حاصل از ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای مستقلی از قبیل وضعیت درآمد و وضعیت تاهل افراد می‌باشد. نتایج تحقیق بر پایه همبستگی یافته‌های کمی نشان می‌دهند که میزان رضایت مندی ساکنان مسکن مهر بهارستان از محیط مسکونی خود، در حد متوسط (خنثی) و سطح رضایت کاربران 2.68 و در حد متوسط می‌باشد. کمترین میزان رضایت مندی ساکنین از محیط مسکونی مربوط به معیار دسترسی و حمل و نقل است و بیش‌ترین میزان رضایت مربوط به معیار امنیت می‌باشد. با برنامه‌ریزی اصولی و اجرای ارزیابی در تمام مراحل طراحی می‌توان تا حدودی از آسیب‌های آتی جلوگیری کرد.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی؛ ارزیابی پس از بهره برداری؛ مسکن مهر؛ رضایت مسکونی؛ بهارستان

مراجع

Ackley, Aneibeitabasi & Ukpong, Edidiong (2019). Evaluation as a sustainable tool for assessing building performance in developing countries. Journal of sustainable architecture and civil engineering, 2: 25, 71-84.

Boschman, Sanne (2018). Individual differences in the neighborhood level determinants of residential satisfaction. Housing studies, 33:7, 1127-1143.

Byun, Gidong & Ha, Mikyoung (2016). The factors influencing residential satisfaction by public rental housing type. Journal of Asian architecture and building engineering, 15:3, 535-542.

Ellis, Peter (1988). Post-occupancy evaluation: evaluating for the future, Facilities, No 1, 7-10.

Fisk, David (2010). Sustainable development and postoccupancy evaluation, Building Research & Information, 466-468.

Hay, Rowena & Samuel, Flora & Watson, Kelly J. & Bradbury, Simon (2018). Post- occupancy evaluation in architecture: experiences and perspectives from UK practice. Building research and information. 46: 6, 698-710.

Houng Le, Dug Ta, A, Dang, H (2016). Building a system of indicates to measure social housing quality in Vietnam. Procedia engineering 142, 116-123.

Jiboye, Adesoji David (2012). Post-occupancy evaluation of residential satisfaction in Lagos, Nigeria: Feedback for residential improvement, Frontiers of Architectural Research, 1, 236- 243.

Krosnick, Jon A. and Leandre R. Fabrigar. Lars Lyberg. ed (1997). Designing Rating Scales for Effective Measurement in Surveys, John Wiley & Sons, Inc, 1, 141–164.

Nataša, Petković-Grozdanović. Branislava, Stoiljković. Goran, Jovanović. Petar, Mitković. Aleksandar, Keković (2013). The spatial comfort of social housing units in the post-socialist period inSerbia in relation to the applicable architectural norms, CITIES: The international journal of urban policy and planning, 62, 88-95.

Preiser, Wolfgang. Vischer, Jacqueline (2005). Assessing Building Performance, First published, Elsevier Butterworth-Heinemann publications.

Rao, S., & Perry, C. (2003). Convergent interviewing to build a theory in under-researched areas: Principles and an example investigation of Internet usage in inter-firm relationships. Qualitative Market Research: An International Journal, 6: 4, 236–247.

Roberts, Chris & Hosseini, M. Reza & Edwards, David J. & Mateo- Garcia, Monica (2019). Post- occupancy evaluation: a review of literature. Engineering construction and architectural management.

Sanoff, H. (2001), School Building Assessment Methods, National Clearinghouse for Educational Facilities, Washington D.C., www.edfacilities.org.

Wong, T, Goldblum (2016). Social housing in France: a permanent and multifaceted challenge for public policies. Land use policy 5, 95-102.

Zimring, C. (2002). Postoccupancy evaluation: Issues and implementation. Handbook of environmental psychology, 306-319.

پوراحمد، احمد. عاشوری. حسن. حاتمی، احمد (1398). ارزیابی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر (نمونه موردی: مجتمع وحدت شهر شیراز). برنامه ریزی شهری. دوره 10. شماره 39. صص 74-63.

پورمحمدی، محمدرضا. اسدی، احمد (1393). ارزیابی پروژه‌های مسکن مهر شهر زنجان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. سال چهاردهم، شماره 33. صص 171- 192

حجازی، جعفر (۱۳۹۴). ارزیابی وضعیت طرح مسکن مهر از دیدگاه ساکنان (مطالعه موردی: مسکن مهر شهر ماهشهر)، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره ۹، شماره ۲، صص ۲۵۶-۲۳۹.

دورک، دانا پی. (1395). برنامه‌دهی معماری: مدیریت اطلاعات برای طراحی. ترجمه امیر سعید محمودی. چاپ چهارم. تهران: دانشگاه تهران.

رضایی، محمد رضا. کمائی‌زاده، یعقوب(۱۳۹۱). ارزیابی میزان رضایت مندی ساکنان از مجتمع‌های مسکن مهر (مطالعه موردی: سایت مسکن مهر فاطمیه شهر یزد، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 5، صص 13-26.

رضایی خبوشان، رضا. نعمتی مهر، مرجان (1394). سنجش کیفیت محیط مسکونی در برنامه مسکن مهر براساس نشانگرهای کیفیت زندگی (مورد پژوهش: مسکن مهر شهرجدید پردیس). صفّه، تابستان 1394، دوره بیست و پنجم - شماره 2 ، صص 70-53.

رضویان، محمدتقی، هرائینی، مصطفی، بهرامی، مهرداد، علیزاده، پریا (1396). ارزیابی وضعیت شاخص‌های اجتماعی مسکن مهر از نظر شهروندان (مطالعه موردی: مسکن مهر شهر پرند). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال ششم، شماره 24، صص 59-64.

رفیعیان، مجتبی. عسگری، علی. عسگری زاده، زهرا (1388). سنجش میزان رضایت مندی سکونتی ساکنان محله نواب، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 67، صص 68-53.

شمس الدینی، علی. صفاریان، عماد. نکویی بخش، محمدرضا (1397). شناسایی چالش‌ها و ارزیابی عملکرد مسکن مهر از دیدگاه شهروندان (مطالعۀ موردی: شهرک پردیس- کازرون). پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، دوره 50. شماره 3. صص 609-625.

طاهر طلوع دل، محمد صادق. پورباقر، سمیه. مهدوی، لیلا (1396). بررسی رضایت مندی ساکنان مسکن مهر تهران مبتنی بر معیارهای کالبدی و منظری. معماری و شهرسازی ایران. دوره 8. شماره 13. صص 21-15.

طبی مسرور، ابوالقاسم. رضایی موید، صادق (1394). ارزیابی میزان رضایت شهروندی از کیفیتهای سکونتی در مجتمع‌های مسکونی؛ موردپژوهی: مجتمع­های مسکونی شهر همدان. مدیریت شهری. دوره 14. ش 6. صص 79-61.

ضابطیان، الهام. صادقی، علیرضا. حسین آبادی، سمانه (1396). معماری و شهرسازی ایران. دوره 8. شماره 14. صص 184- 173.

عیسی پور، م (15/4/ 1396): http://melkradar.com/blog

فارسی، طیبه. هنردان، علی (1392). ارزیابی پس از بهره برداری (P.O.E) روشی برای آزمون کارایی و عملکرد ساختمان از دیدگاه استفاده کنندگان، باغ نظر، شماره 26، سال دهم، صص 58- 49.

فیروزی، محمد علی. نعمتی، مرتضی. داری پور، نادیا (1395). ارزیابی سطح رضایتمندی ساکنان از طرح مسکن مهر در استان خوزستان با تأکید بر مسکن پایدار (مطالعه موردی: شهرستان امیدیه). شهر پایدار. دوره 2. شماره 3. صص 94-77.

قربی، میترا، اسماعیل پور، نجما، تقوی، مرمی (1396). سنجش رضایت‌مندی کیفیت محیط سکونت و واحد مسکونی در محلات شهری با تاکید بر اصول نوشهرگرایی مورد نمونه: محله شهید همتی‌فر شهر کرمان. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره 31، سال هشتم، صص 83-104.

گروت، لیندا. وانگ، دیوید (1954). روشهای تحقیق در معماری، علیرضا عینی فر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

محمودی، سید امیرسعید و ناری قمی، مسعود (1393). "ارزیابی پس از بهره برداری" یک هدف و یک وسیله آموزشی در معماری. نشریه هنرهای زیبا، دوره نوزدهم، شماره اول، صص 82-71.

محمودی، سید امیرمسعود و درری جبروتی، احسان (1393). بررسی الگوهای ارزیابی بعد از بهره برداری،مقطع دکتری، معماری، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، تهران.

مسعودی راد، ماندانا، ابراهیم زاده، عیسی، رفیعیان، مجتبی (1396). ارزیابی سیاست مسکن مهر با توجه به شاخص‌های پایداری نمونه: شهر خرم آباد. نشریه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دوره 28، شماره 2، صص 1-20.

منافی آذر، رضا. نظری، عبدالحمید. ولایی، محمد. آزادی قطار، سعید (1397). بررسی مکانی-فضایی و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی مسکن مهر میاندوآب. فضای جغرافیایی. دوره 18. شماره 62. صص 157- 137.

نورائی، همایون، کهن، فردین (1397). ارزیابی طرح مسکن مهر به لحاظ معیارهای کمی و کیفی مسکن مناسب (مطالعه موردی: مسکن مهر شهرضا). فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال 9، شماره 35، صص 123-138.

نوری ایمانی، الهام. ملک فضلی، اصغر. سعیدنیا، احمد (1398). سنجش رضایتمندی کیفیت محیط سکونتی از دیدگاه ساکنین مسکن مهر با تاکید بر بعد کالبدی ـ بصری (نمونه موردی: شهر اردبیل). مطالعات مدیریت شهری. دوره 11. شماره 40. صص 30-17.

وزارت راه و شهرسازی (1393) بررسی آخرین وضعیت برنامه مسکن مهر و پیشنهادهای اجرایی برای تکمیل پروژه.