اثربخشی آموزش خودشفقتی ذهن آگاهانه با تاکید بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی بر تعدیل طرحواره های ناسازگار اولیه مادران دارای کودک اتیسم

روانشناسی اجتماعی

مقاله 11، دوره 8، شماره 57، اسفند 1399، صفحه 127-138   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

قاسم عبداللهی بقرآبادی^{* 1}؛ پرویز شریفی درآمدی²؛ مهدی قدرتی میرکوهی³؛ سمیرا وکیلی¹

¹دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات

²دانشگاه علامه طباطبایی

³استادیار و عضو هیئت علمی، گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف مطالعه حاضر تعیین اثربخشی آموزش برنامه خودشفقتی ذهنآگاهانه با تأکید بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی بر تعدیل طرحواره‌های ناسازگار اولیه مادران دارای کودک اتسیم بود. مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی بود. جامعه آماری شامل تمامی مادران دارای کودک اتیسم انجمن اتیسم شهر کاشان سال 1398 بود. نمونه آماری شامل24 مادر دارای کودک اتیسم بود که به روش نمونه‌گیری هدفمند بهعنوان گروه نمونه انتخاب شدند و بهصورت تصادفی سازی از طریق قرعهکشی 12 مادر در گروه آزمایش و 12 مادر در گروه کنترل گمارش شدند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه در برنامه خودشفقتی ذهنآگاهانه با تاکید بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی شرکت کردند و گروه کنترل در لیست انتظار برای آموزش قرار گرفتند. جهت سنجش طرحواره‌های ناسازگار اولیه از پرسشنامه فرم کوتاه یانگ استفاده شد و آمار توصیفی و تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به‌کاربرده شد. یافتهها نشان داد که آموزش خودشفقتی ذهنآگاهانه با تأکید بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی در تعدیل طرحواره‌های ناسازگار اولیه مادران دارای کودک اتیسم تاثیرمعنادار داشت (001/0 p≤). بنابراین، نتیجه گرفته میشود که آموزش برنامه در تعدیل طرحواره‌های ناسازگار اولیه مادران دارای کودکان اتسیم مؤثر بوده است.جهت سنجش طرحواره‌های ناسازگار اولیه از پرسشنامه فرم کوتاه یانگ استفاده شد و آمار توصیفی و تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به‌کاربرده شد. یافتهها نشان داد که آموزش خودشفقتی ذهنآگاهانه با تأکید بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی در تعدیل طرحواره‌های ناسازگار اولیه مادران دارای کودک اتیسم تاثیرمعنادار داشت (001/0 p≤). بنابراین، نتیجه گرفته میشود که آموزش برنامه در تعدیل طرحواره‌های ناسازگار اولیه مادران دارای کودکان اتسیم مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها

خودشفقتی ذهنآگاهانه# سبک زندگی اسلامی؛ ایرانی# طرحواره های ناسازگار اولیه# مادران#کودک اتیسم

مراجع

اقدسی، نسیم؛ سلیمانیان، علی اکبر و اسدی گندمانی، رقیه (1398). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر طرحواره های هیجانی ناسازگار   مادران کودکان با فلج مغزی. فصلنامه توانبخشی، (1)20، 96-87. ##

برقی ایرانی، زیبا؛ بگیان کوله مرز، محمد جواد و بختی، مجتبی (1395). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن شفقت ورز بر تعدیل  روانسازه های ناسازگار و کاهش عواطف منفی دانش آموزان مبتلا به اختلال ریاضی، مجله روان شناسی معاصر، (11)1، 117-103. ##

جدیدی محمد آبادی، اکبر؛ قنبری زرندی، زهرا؛ رضایی، اکبر و ناجی، محمد (1397).  اثربخشی آموزش مبتنی بر ذهن آگاهی بر

     تنظیم هیجانی و طرحواره های ناسازگار اولیه در  نوجوانان تحت حمایت بهزیستی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم     

      پزشکی مشهد، (1)61، 174-154. ##

احمدی دستجردی، هاجر؛ کجباف، محمد باقر و کاظمی، حمید (1395). اثربخشی آموزش گروهی الگوی مراقبه اسلامی بر سبک       

      زندگی و اضطراب فراگیر زنان متأهل مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مطالعات اسلام و روان شناسی، (19)10، 82-57. ##

یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت و ویشار، مارجوی (2018). طرحواره درمانی (راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی)، ترجمه

     حمیدپور، حسن و اندوز، زهرا (1398). جلد اول، چاپ دهم، تهران: انتشارات ارجمند. ##

ذکاوتی رستمی، فاطمه و سیده علیا عمادیان (۱۳۹۸). مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه در بین مادران دارای فرزند طیف اتیسم

     و مادران دارای فرزند عادی شهر ساری. سومین کنفرانس بین المللی نوآوری و تحقیق در علوم تربیتی، مدیریت و روانشناسی،   تهران. ##

 حاتمی، الهام (1393). مقایسه سبک دلبستگی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه در مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با     

     مادران کودکان غیر مبتلا. پایان‌نامه دانشگاه علوم پزشکی اراک - دانشکده علوم پزشکی اراک، دکتری حرفه‌ای (عمومی). ##

کلهری، عاطفه؛ شریفی درآمدی، پرویز؛ غباری بناب، باقر؛ کاظمی، فرنگیس و فرخی، نورعلی (1399). تدوین و اعتباریابی برنامه       

     ذهن‌آگاهی مبتنی‌بر آموزه‌های اسلامی-ایرانی و تأثیر آن بر سلامت روان مادران کودکان با اختلال طیف درخودماندگی. مطالعات  ناتوانی، 10، 8-1. ##

جابر ورزنه، علیرضا؛ میرجلیلی، علی محمد؛ فلاح، محمد حسین (1398). شفقت پیامبران و آثار تربیتی آن از منظر قرآن و

     روایات. فصلنامه پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی، 8 (1)، 104 -74.   ##

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statical Manual of Mental     

      disorders.Fifth edition, DSM-5. Arlington . (AV): American Psychiatric Association##.

Davys, D., Mitchell, D.,& Martin, R. (2017). Fathers of people with intellectual disability: A

      review of the literature. Journal of Intellectual Disabilities, 21,175–196. ##

Duarrte , C.S. Bordin , I.A. Yazigi , L. , & Mooney , J. ( 2005 ). Factors associated with stress in

      mothers of children with autism. Journal of Autism, 9, 416-427. ##

Flink, N., Sinikallio, S., Kuittinen, M., Karkkola, M.,& Honkalampi, K. (2017). Associations

    Between Early Maladaptive Schemas and Mindful Attention-Awareness. Mindfulness, 9(3),

    863-870. ##

Germer, Ch.,& Neff, K. (2019). Teaching the Mindful Self-Compassion Program: A Guide for

      Professionals. New York: Guilford Publications. ##

Gilbert, P., & Procter, S. (2006). Compassionate mind training for people with high shame and

       self-criticism. Clinical Psychology and Psychotherapy, 13, 335-379. ##

Ghorbani, N., Watson, PJ., Kashanaki, H., & Chen, ZJ.(2017). Diversity and Complexity of

        Religion and Spirituality in Iran: Relationships With Self-Compassion and Self-Forgiveness.       The International journal for the psychology of religion, 27(4), 157-71. ##

Ghorbani, N., Watson, PJ., Chen, Z., & Norballa, F. (2012). Self-Compassion in Iranian

       Muslims: Relationships With Integrative Self-Knowledge, Mental Health, and Religious

       Orientation. The International journal for the psychology of religion, 22,106–118. ##

Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life.

       New York: Hyperion. ##

Neff, K.D. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward       oneself. Self and Identity, 2, 85-102. ##

Neff, K. D., & Rude, S. S., & Kirkpatrick, K. (2007). An examination of self-compassion in

        relation to positive psychological functioning and personality traits. Journal of Research in

        Personality, 41, 908-916. ##

Rezapour-Mirsaleh, Y., Abolhasani, F., Amini, R., Choobforoushzadeh, A., Masoumi, S., &     

       Shameli L. (2020). Effect of Self-Compassion Intervention Based on a Religious Perspective

       on the Anxiety and Quality of Life of Infertile Women: A quasi-experimental study.

       Health and quality of life outcomes. [In Prees].https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-25046/v1. ##

Shorey, R.C., Anderson, S.,& Stuart, G.L. (2015). Trait mindfulness and early maladaptive

     schemas in women seeking residential substance use treatment: A preliminary investigation.

     Addiction Research and Theory, 23(4): 280–286. ##

Sirois, F.M., Bogels, S., & Emerson, L.M. (2019). Self-Compassion Improves Parental Well-

    Being in Response to Challenging Parenting Events. The Journal of Psychology, 153(3), 327-

41. ##

Small, C. J. (2007). An analysis of parent-implemented behavior support plans: The effects of  in

       home consultation on treatment integrity and reductions in challenging behavior. The Journal       of Psychology, 153(3), 327-341. ##

Snyder, W.,& Troiani, V. (2020). Behavioural profiling of autism connectivity abnormalities.

      British Journal of psychiatry open, 6(1):e11. doi: 10.1192/bjo.2019.102. ##

Thimm, J.C. (2017). Relationships between Early Maladaptive Schemas, Mindfulness, Self-

     compassion, and Psychological Distress. International Journal of Psychology and

    Psychological Therapy, 17(1), 3-17. ##

Thomas, J., Furber, SW., & Grey, I. (2018). The rise of mindfulness and its resonance with the

       Islamic tradition. Mental health, religion and culture, 20(2), 1-13. ##

Umphrey, L., & Sherblom, JC. (2018). The Constitutive Relationship of Social Communication

       Competence to Self-Compassion and Hope. Communication research reports, 35(1), 22-32. ##

Westerman, G., McCann, E.,& Sparkes, E. (2020). Evaluating the Effectiveness of Mindfulness

       and Compassion-Based Programs on Shame and Associated Psychological Distress with

       Potential Issues of Salience for Adult Survivors of Childhood Sexual Abuse: a Systematic

       Review. Journal of Mindfulness. (In Press). https://doi.org/10.1007/s12671-020-01340-7. ##

Yakın, D., Gençöz, T., Steenbergen, L., & Arntz. A. (2019). An integrative perspective on the

        interplay between early maladaptive schemas and mental health: The role of self‐compassion         and emotion regulation. Journal of clinical psychology, 75(6), 1098- 1113. ##