وحدت وجود در کلام امام خمینی و مقایسه آن با داود قیصری با استناد به آیات قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 2، دوره 14، شماره 53، خرداد 1402، صفحه 12-29   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2023.679155

نویسندگان

نعمت الله بهزادی¹؛ فرج الله براتی^{* 2}؛ مریم بختیار³

¹دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه های امام خمینی (ره)، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

²استادیار گروه عرفان، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

³استادیار گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

داود قیصری از عرفای نامدار قرن ششم است که در توسعه و بالندگی مکتب ابن عربی، سهم بسزایی دارد، کتاب شرح فصوص الحکم، مهمترین اثر عرفانی‌اش گوی سبقت را از سایر شروح فصوص که بسیار پرشمارند، ربوده است. این کتاب بی شک از برجسته‌ترین متون آموزشی عرفان نظری است که گواه تبحر نویسنده در درک و تبیین مباحث تفکر ابن عربیست. بحث «وحدت وجود» یکی از مباحث مهم در این اثر است که بسیار جالب توجه است و همواره دیگر عرفا و متفکرین وادی عرفان در باب آن به ایراد سخن پرداخته‌اند؛ از جمله در عصر حاضر امام خمینی بنیان گذار جمهوری اسلامی که با آنکه در عالم سیاست وارد می‌شود، اما ارادت و علاقه خویش را به تفکر ابن عربی و آثار او و مخصوصا بحث وحدت وجود کتمان نمی‌کند.‌ با بررسی و تأمل در آثار داود قیصری و امام خمینی که هر دو متأثر از آموزه‌های مکتب ابن‌عربی هستند، درمی‌یابیم که در باب وحدت وجود و لوایح آن، ایشان آرا و نظرات گاه مشابه‌ای دارند که در خور توجه است. تشابهاتی مانند: وحدت شهود شخصیه، تعین اول، مقام احدیت و واحدیت و... هر چند در ابتدا امام خمینی در برخی موارد اختلاف نظر دارند.

کلیدواژه‌ها

وحدت وجود؛ فصوص الحکم؛ امام خمینی؛ داوود قیصری؛ ابن عربی

مراجع