تأثیر رودخانه‌ مرزی هریرود بر روابط هیدروپولیتیک ایران و افغانستان

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 2، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، اسفند 1399، صفحه 18-33   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

سیدسلیمان کریمی¹؛ حجت مهکویی^{* 2}؛ علیرضا عباسی³؛ امیر گندمکار³

¹دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

در این تحقیق با بررسی هیدروپولیتیک رود مرزی هیرود به مسائل بوجود آمده بین ایران و افغانستان پرداخته شده است. اهمیت تحقیق به سبب پدید آمدن چالشهایی در مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در روابط این دو کشور و همچنین مردمان ساکن در حاشیه مرزی بوده است. وابستگی افغانستان به آب هریرود برای تأمین نیاز آبی و برنامه های توسعه این کشور، مسبب ورود آب به ایران و چالش امنیت آبی شمال شرقی و شهرهای بزرگی نظیر مشهد شده است. این موضوع برای منطقه معضلات سیاسی نظیر مخاطرات برای امنیت ملی، منابع آبی و مشکلات اجتماعی و اقتصادی مانند مهاجرت گسترده، قاچاق، بیکاری، از بین رفتن کشاورزی و همچنین چالشهای زیست‌محیطی نظیر معضل امنیت منابع آب شرب و بروز ریزگردها را به همراه داشته است. هدف اصلی در این مقاله بررسی تأثیر رودخانه‌ مرزی هریرود بر روابط هیدروپولیتیک ایران و افغانستان می باشد که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایتهای اینترنتی به این موضوع پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که روابط سیاسی ایران و افغانستان متأثر از هیدروپولیتیک هریرود می باشد. همچنین، به سبب بالادست بودن افغانستان در حوضه آبریز هریرود، تمایل به جلسات مشترک ندارد و این کشور به جبران فرصت‌های از دست رفته دوران اشغال و جنگ‌های جهادی و داخلی اکنون به سیاستهای یک جانبه گرایانه متمایل بوده و به استفاده ابزاری از آب در قبال ایران روی آورده است.

کلیدواژه‌ها

هیدروپولیتیک؛ هریرود؛ رودهای مرزی؛ ایران؛ افغانستان

مراجع

References

Araghci, Abbas, (2017). Pursuing Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran for the Harirod Court with Afghan Authorities; Interview by Hassan Sadrania, (27 Summer) (in Persian)

Fadii, S.Ahmad & Changaki, Alireza, (2005). Dam Dosti Symbol of the union of two nations; Mashhad: Sohrami Ab Water Company Khorasan Region Publication, (in Persian)

Hafeznia, M.R (2006). Principles and Concepts of Geopolitics, Papoli Press. http://isfahan.ir/Dorsapax/ userfiles/Image/moavenat%20khadamatshahri/ZA2.jpg

Hydarimokarar, Hamid & Ghasemi, Mohamad & Mirlotfi, Mahmoudreza &  Khamar,Gholamali, (2001). Helmand is the largest river in the Iranian plateau; Zabol : publication publication (in Persian)

INVENTORY OF SHARED WATER RESOURCES IN WESTERN ASIA; (2013). United Nations Publication E/ESCWA/SDPD/2013/Inventory ISBN-13. 978-92-1-128361-7 e-ISBN. 978-92-1-056032-0 Sales No. E.13.II.L.4, 13-0019.

Kaviyanirad, Morad, (2006). Hydropolitical Relations between Iran and Afghanistan; Quarterly Journal of Strategic Studies, Year 8, Issue 2, pp 238-239, (in Persian)

Mack, Thomas J.; Chornack, Michael P.; Vining, Kevin C.; Amer, Saud A.; Zaheer, M. Fahim and Jack H. Medlin. (2014). Water Resources Activities of the U.S. Geological Survey in Afghanistan From 2004 Through 2014;  Fact Sheet 2014–3068; USGS Afghanistan Project Product No. 265, http://international .usgs.gov/

Mahkouii, Hojat & Jajarmi, Kazem & Pishgahifard, Zahra, (2014). Environmental Threats in the Countries of the Persian Gulf Geopolitical Region with Emphasis on water Resources Crisis; Regional Planning Quarterly, Spring - Issue 13, PP 133-143, (in Persian)

Mahkouii, Hojat, (2016). Take a look at hydropolitics or the state of water resources in the world; Political-Economic Information Monthly, Fall, No. 305. Pp 180-197, (in Persian)

Mojtahedzadeh, Piruz, (1995). Helmand and Hamoon in the Hydropolitical Perspective of East Iran; Monthly Political and Economic Information Monthly, Year 10, (in Persian)

Mojtahedzadeh, Piruz, (2000). Border princes and eastern borders of Iran; Tehran : Shirazeh Publication, (in Persian)

Mojtahedzadeh, Piruz, (2012). Political Geography and Geographical Politics; Tehran : Samt Publication, (in Persian)

Mokhtari Hashi, Hosyen & Momeni, Mahdi & Bagheri, Mehrdad, (2014). Codification Border area Planning Strategies; case study of the eastern borders of the country; Journal of Geographical Research, Year 29, Issue 3, Fall, No. 114, PP 237-254, (in Persian)

Mucke, Peter. (2019). World Risk Report 2019; available at www.WorldRiskReport.org.

Papoliyazdi, Mohamadhosyn &  Vosoghi, Fatemeh, (2011). A Look at Iranian Water Diplomacy: Hydrogeopolitics; Mashhad : publication Papoli (in Persian)

Rahimsafavi, yahya, (2006). An Introduction to Iran's Military Geography; Tehran : Publications of the Geographical Organization of the Armed Forces, (in Persian)

Rahmani, B (1995). Glossary of Choice, Physical and Human Geography, Tehran: Alavi Publications.

Sinaii, Vahid, (2011).Hydropolitics, security and development of water cooperation in Iran-Afghanistan and Turkmenistan relations; Foreign Relations Quarterly, Third Year, Second Issue, (in Persian)

Turton, Anthony, Henwood, Roland (2002), Hydropolities in the developing world.Centre for International Political Studies (CIPS), South Africa. University of Pretoria.