اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فاجعه‌پنداری درد و نگرانی از تصویر بدنی در زنان مبتلا به سرطان پستان

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 11، شماره 43، اسفند 1399، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرحناز دانش‌نیا¹؛ حسین داودی^{* 2}؛ داود تقوایی³؛ حسن حیدری⁴

¹دانشجوی دکتری مشاوره، گروه روان‌شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

²استادیار گروه مشاوره، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

³دانشیارگروه روان‌شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

⁴دانشیار گروه مشاوره، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فاجعه‌پنداری درد و نگرانی از تصویر بدنی در زنان مبتلا به سرطان پستان انجام گرفت. روش‌: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه‌کننده به مرکز پیشگیری و کنترل سرطان آلاء شهر اصفهان در شش ماهه تابستان و پاییز سال 1398 بود. در این پژوهش تعداد 30 زن با سرطان پستان با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 زن). پس از ریزش تعداد 25 نفر در پژوهش باقی ماندند (12 نفر در گروه آزمایش و 13 نفر در گروه گواه). گروه آزمایش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (هیز و استروسهل، 2010) را طی دو و نیم ماه در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه فاجعه‌پنداری درد (سالیوان و همکاران، 1995) و نگرانی از تصویر بدنی (لیتلتون و همکاران، 2005) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فاجعه‌پنداری درد و نگرانی از تصویر بدنی در زنان مبتلا به سرطان پستان تأثیر معنادار داشته (p <0/001) و توانسته منجر به کاهش فاجعه‌پنداری درد و نگرانی از تصویر بدنی در  این زنان شود. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با بهره‌گیری از فنونی همانند کاربرد تکنیک‌های ذهنی، مشاهده خود به عنوان زمینه، تکنیک‌های گسلش شناختی، تصریح ارزش‌ها و عمل متعهدانه می‌تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت کاهش فاجعه‌پنداری درد و نگرانی از تصویر بدنی در زنان مبتلا به سرطان پستان مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد؛ فاجعه‌پنداری درد؛ نگرانی از تصویر بدنی؛ سرطان پستان

مراجع

اسفندیاری دولابی، زهرا.، جولایی، آزاده.، اصلی‌آزاد، مسلم.(1394). مقایسه رضایت زناشویی، سلامت عمومی و تصویر بدنی بین مبتلایان سرطانی با تخلیه پستان، حفظ پستان و افراد عادی شهر تهران. تحقیقات سلامت در جامعه، 1(2): 71-63.

اصلی‌آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، قمرانی، امیر. (1398). اثربخشی درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواس- ناخودداری و درآمیختگی فکر و عمل در دانش آموزان مبتلا به اختلال وسواس- ناخودداری، مجله علوم روانشناختی، 18(73)، 67-76.

پورحسینی، راضیه. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر استرس ادراک شده، نگرانی از تصویر بدنی، ارزش گذاری به بدن و پریشانی روان شناختی در زنان مبتلا به سرطان پستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان).

پورفرج عمران، مجید. (1390). اثربخشی درمان گروهی پذیرش و تعهد بر هراس اجتماعی دانشجویان. فصلنامه دانش و تندرستی،6(2):1-5.

تاجیک‌زاده، فخری.، صادقی، راضیه.، رییس کریمیان، فرحناز.(1395). مقایسه تاب‌آوری، مقابله با استرس و فاجعه‌سازی درد در بیماران مبتلا به سرطان و افراد عادی. مجله بیهوشی و درد، 7(1): 48-38.

حسن‌نژاد رسکتی، مریم.، میرزاییان، بهرام.، حسینی، سیدحمزه.(1397). مروری بر کارآزمایی بالینی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سلامت روانی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 28(167): 202-189.

داوودی، ایران؛ زرگر، یدالله؛ مظفری‌پور سی‌سخت، الهام؛ نرگسی، فریده و مولا، کریم.(1391). رابطه فاجعه‌سازی درد، اضطراب درد، روان‌رنجورخویی، حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله با ناتوانی عملکردی در بیماران رماتیسمی، مجله روان‌شناسی سلامت، 1(1): 17-1.

رضائیان، معصومه.، ابراهیمی، امرالله و ضرغام، مهتاب.(1392). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فاجعه‌پنداری و ناتوان کنندگی درد در زنان مبتلا به درد مزمن لگن، فصلنامه پژوهش های علوم روان شناختی و رفتاری، 4(2): 30-17.

طهماسبی، فاطمه.، منشئی، غلامرضا.(1396). بررسی رابطه تجارب معنوی با فاجعه‌پنداری درد در بیماران مبتلا به سرطان سینه شهر اصفهان. کنفرانس پژوهش‌های نوین ایران و جهان در روان‌شناسی و علوم تربیتی حقوق و علوم اجتماعی.

محمدی، نورالله.، سجادی نژاد، مرضیه السادات. (1384). ارزیابی شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه نگرانی درباره تصویر بدنی و آزمون مدل ارتباطی شاخص توده بدنی، نارضایتی از تصویر بدنی و عزت‌نفس در دختران نوجوان، مطالعات روان‌شناختی، 3(1)، 85-101.

مقدم‌، نصیره.، امرایی، راضیه.، اسدی، فاطمه.، امانی، امید.(1397). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر امید به زندگی و بهزیستی روان شناختی زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی درمانی. روان پرستاری، 6(5): 7-1.

موسوی، مریم.، حاتمی، محمد.، نوری قاسم‌آبادی، ربابه.(1396). بررسی تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان خستگی و اضطراب بیماران مبتلا به سرطان پستان «گزارش سه مورد. پژوهش در پزشکی، 41(3): 198-189.

Andersen, B.A., Carpenter, K.M., Chung Yang, H.(2007). Sexual well being among partnered women with breast cancer recurrence. Clinical Oncology, 25 (21): 3151-3157.

Bai, L., Arver, B., Johansson, H., Sandelin, K., Wickman, .M, Brandberg, Y.(2019). Body image problems in women with and without breast cancer 6–20 years after bilateral risk-reducing surgery – A prospective follow-up study. The Breast, 44: 120-127.

Burke, E.E., Kodumudi, K., Ramamoorthi, G., Czerniecki, B.J.(2019). Vaccine Therapies for Breast Cancer. Surgical Oncology Clinics of North America, 28(3): 353-367.

Desreux, J.A.C.(2018). Breast cancer screening in young women. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 230: 208-211.

Hayes, S.C., Strosahl, K.D. (2010). A practional Guide to Acceptance and commiment therapy. New York: springer science and Busincas Media Inc.

Hou, X., Niu,. H., Huang, X., Gao, Y.(2016). Correlation of Breast Ultrasound Classifications with Breast Cancer in Chinese Women, Ultrasound in Medicine & Biology, 42(11): 2616-2621.

Kowalczyk, R., Nowosielski, K., Cedrych, I., Krzystanek, M., Glogowska, I., Streb, J., Kucharz, J., Lew-Starowicz, Z.(2019). Factors Affecting Sexual Function and Body Image of Early-Stage Breast Cancer Survivors in Poland: A Short-Term Observation. Clinical Breast Cancer, 19(1): 30-39.

Kugbey, N., , Meyer-Weitz A., Asante, K.O.(2019). Access to health information, health literacy and health-related quality of life among women living with breast cancer: Depression and anxiety as mediators. Patient Education and Counseling, 102(7): 1357-1363.

Lance, M., McCracken, L., Sato, A., Taylor, G. (2013). A Trial of a Brief Group-Based Form of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) for Chronic Pain in General Practice: Pilot Outcome and Process Results, The Journal of Pain, 14(11): 1398-1406.

Levin, M.E., Krafft, J., Hicks, E.T., Pierce, B., Twohig, M.P. (2020). A randomized dismantling trial of the open and engaged components of acceptance and commitment therapy in an online intervention for distressed college students. Behaviour Research and Therapy, 2016, 103-110.

Littleton, H., Axsom, D., Puy, C. (2005). Development of the body image concern inventory. Behavior Research Therapy 2005; 43(2): 229-41.

McFarland, D.C., Shaffer, K.M., Tiersten, A., Holland, J.(2018). Physical Symptom Burden and Its Association With Distress, Anxiety, and Depression in Breast Cancer. Psychosomatics, 59(5): 646-471.

Miles, R.C., Amornsiripanitch, N., Scheel, J.(2017). Inflammatory breast cancer in accessory abdominal breast tissue. Radiology Case Reports, 12(4): 6390664.

Ong, C.W., Blakey, S.M., Smith, B.M., Morrison, K.L., Bluett, E.J., Abramowitz, J.S., Twohig, M.P.(2020). Moderators and processes of change in traditional exposure and response prevention (ERP) versus acceptance and commitment therapy-informed ERP for obsessive-compulsive disorder. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 24, 100-105.

Pikler, V., Winterowd, C.(2003). Racial and body image differences in coping for women diagnosed with breast cancer, Health psychology, 22 (8): 632- 637.

Pintado, S., Andrade, S.(2017). Randomized controlled trial of mindfulness program to enhance body image in patients with breast cancer. European Journal of Integrative Medicine, 12: 147-152.

Romano, J.M., Molton, I.R., Alschuler, K.N., Jensen, M.P., Schmaling, K.B., Buchwald, D.S.(2016). Reported Pain and Fatigue Behaviors Mediate the Relationship Between Catastrophizing and Perceptions of Solicitousness in Patients With Chronic Fatigue. The Journal of Pain, 17(3): 328-335.

Sullivan, M., Bishop, S., & Pivik, J. (2001).The pain catastrophizing scale: development and validation. Psychology Assessment, 7 (4): 524- 532.

Swain, J., Hancock, K., Dixon, A., & Bowman, J. (2015). Acceptance and commitment therapy for children: A systematic review of intervention studies, Journal of Contextual Behavioral Science, Author's Accepted Manuscript.

Traun- Vogt, E., Herdina, P.F. (2010). Sexuality after breast cancer- surviving breast cancer as a couple. Wein Med Wochens Cher, 16 (7-8): 182-185.

Twohig, M.P., Abramowitz, J.S., Bluett, E.J., Fabricant, L.E., Jacoby, R.J., Morrison, K.L., Reuman, L., Smith, B.M. (2015). Exposure therapy for OCD from an acceptance and commitment therapy (ACT) framework. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 6: 167-173.

Twohig, M.P., Abramowitz, J.S., Smith, B.M., Fabricant, L.E., Jacoby, R.J., Morrison, K.L., Bluett, E.J., Reuman, L., Blakey, S.M., Ledermann, T. (2018). Adding acceptance and commitment therapy to exposure and response prevention for obsessive-compulsive disorder: A randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 108: 1-9.

Twohig, M.P., Vilardaga, J.C.P., Levin, M.E., Hayes, S.C. (2015). Changes in psychological flexibility during acceptance and commitment therapy for obsessive compulsive disorder. Journal of Contextual Behavioral Science, 4 (3): 196-202.

Wicksell, R.K., Lekander, M., Sorjonen, K., Olsson, G.L. (2010). The Psychological Inflexibility in Pain Scale (PIPS) – Statistical Properties and Model Fit of an Instrument to Assess Change Processes in Pain Related Disability. European Journal of Pain, 14(7): 771-779.

Wynne, B., McHugh, L., Gao, W., Keegan, D., Byrne, K., Rowan, C., Hartery, K., Kirschbaum, C., Doherty, G., Cullen, G., Dooley, B., Mulcahy, H.E.(2019). Acceptance and Commitment Therapy Reduces Psychological Stress in Patients With Inflammatory Bowel Diseases. Gastroenterology, In Press, Accepted Manuscript.