سیر و تطّور اصطلاح عرفانی صبر از ابتدا تا اواخر قرن هشتم

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 15، شماره 20، بهمن 1398، صفحه 59-69   

نویسنده

حیدر علی شکاکی^*

مدرس دانشگاه فنی اسفراین.

چکیده

با آنکه اصطلاح «صبر» از مفاهیم زیربنایی و اصولی صوفیان در سیر و سلوک است. درباره تعریف و دسته بندی و مصادیق آن از قرون اولیه تا قرن هشتم اتفاق نظر وجود نداشته است. و هر عارف با توجه به تجربه و تلقی و مطالعه ی خاص خود ،مفهوم ویژه ای از صبر و انواع و جایگاه آن را دریافته و ارائه کرده است. از صدر اسلام با توجه به آیات شریفه ی قرآن مجید و احادیث پیامبر (ص) ،واژه« صبر» وارد حوزه عرفان شد و به تدریج، شاخ و برگ گسترده ای یافت و به یک اصطلاح منحصر و ویژه ای تبدیل شد. متصوّفه مصداق و مفاهیم و تقسیم بندی گوناگونی از این اصطلاح را ارائه کرده اند. این پژوهش بر آن است تا از رهگذرگزارش اقوال مشایخ صوفیه دگرگونی ، تثبیت ، تعریف ، تقسیم بندی، نتایج ، شباهت ، بهترین و دشوارترین ،جایگاه و نشانه های  اصطلاح عرفانی صبر را از قدیمی ترین متون صوفیه تا اواخر قرن هشتم براساس سیر تاریخی نشان دهد.

کلیدواژه‌ها

صبر؛ جایگاه صبر؛ نتایج صبر؛ بهترین و دشوارترین صبرها