انتخاب برترین ژنوتیپ‌ها در برنج (Oryza sativa L.) با استفده از پارامتر‌های فلورسانس کلروفیل براساس شاخص‌های BLPSI و LPSI

فیزیولوژی محیطی گیاهی

دوره 17، شماره 65، فروردین 1401، صفحه 86-102   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/iper.2021.679520

نویسندگان

مهناز کاتوزی¹؛ سعید نواب پور²؛ حسین صبوری^{* 3}؛ علی اکبر عبادی⁴

¹گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران و گروه ژنومیک دینامیک، اگروسکوپ، سوئیس.

²گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

³گروه تولیدات گیاهی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.

⁴سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران، موسسه تحقیقات برنج کشور.

چکیده

به منظور انتخاب برترین افراد حاصل از آمیزش لاین­های برنج (Oryza sativa L.) طارم بومی و موتانت با استفاده از ویژگی­های فلورسانس کلروفیل و براساس شاخص­های BLPSI و LPSI، آزمایشی با استفاده از 350 فردF₂  در سال 1396 اجرا شد.  والدین، نسل اول و دوم در سال زراعی 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد­کاووس کشت شدند. خصوصیات فلورسانس کلروفیل Fo، F'o ، Fm، F'm ، F'، ETR، Fv، Fv/Fm، F'v/F'm، NPQ، qP، (Y (II، qN، qL و وزن 100 دانه، تعداد ساقه، تعداد دانه پر، تعداد دانه­های پوک، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد خوشچه، قطر ساقه، طول دانه، عرض دانه، شکل دانه، وزن کاه، طول دوره رسیدگی، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، نیز ثبت شدند. سرعت انتقال الکترون از طریق فتوسیستم 2، عرض برگ پرچم، فلورسانس پایه در حالت­های سازگار شده به تاریکی، تعداد پنجه بارور، فلورسانس حداکثر در حالت­های سازگار شده به تاریکی، تعداد خوشچه اولیه، سطح برگ پرچم، تعداد دانه پر، طول برگ پرچم، طول خوشه اصلی و وزن بوته به ترتیب بیشترین تاثیر را روی عملکرد دانه داشتند. بالاترین پاسخ به انتخاب در هر دو شاخص BLPSI و LPSI به وزنه ­اقتصادی نهم (وراثت پذیری) تعلق داشت. بعد از این ضریب، ضریب ششم (همبستگی) دارای بالاترین پاسخ به انتخاب بود. نتایج نشان داد که وراثت پذیری پارامتر­های فلورسانس کلروفیل می­توانند به طور کارایی به عنوان وزنه اقتصادی در انتخاب بهترین افراد مورد استفاده قرار گیرند. ژنوتیپ­های 3، 6، 17، 24 و 30 براساس شاخص LPSI و ژنوتیپ­های سه و شش براساس BLPSI  به عنوان ژنوتیپ­های برتر انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها

برنج؛ ژنوتیپ؛ سرعت انتقال الکترون؛ فتوسیستم II؛ وزنه اقتصادی

مراجع

Baker, R. J. (1986). Selection Indices in Plant breeding. CRC. Press. Inc. 218p.

Biswas, B., Hasanuzzaman, K.M., El-Taj, F., Alam, M.S., and Amin, M.R. (2001). Simultaneous selection for fodder and grain yield in sorghum. Journal of Biological Sciences. 1: 321-323.

Brim, C.A., Johnson H.W., and Cockerham C.C. (1959). Multiple selection criteria in soybeans. Agronomy Journal 51: 42-46.

Bouyoucos, G.J. (1962). Hydrometer method improved for making particle size analyses of soils. Agronomy Journal. 54: 464–465.

Dehghan, R., Majidi, M. M., and Saeidi, G. (2017). Direct and indirect selection responses for seed yield and its components in safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Crop Production and Processing. 7(1): 115-125

Eshghizadeh, H.R., and Ehsanzadeh, P. (2009). Effect of defferrent irrigation regims on corn (Zea mays L.) genotypes, fluorescence chlorophyll, growth characteristics and seed yield. Iranian Journal of Field Crop Science 40(2): 135-144.

F.A.O. (2017). http://faostat. Fao.org/site/339/default.aspx.

Falconer, D. S. (1989). Introduction to Quantitative Genetics. Longman Group Ltd., London.

Fazlalipour, M., Rabiei, B., Samizadeh Lahiji, H., and Rahim Soroush, H. (2008a). Multi-trait Selection for Screening Elite Genotypes of an F₂ Rice Population. Journal of Water and Soil Science. 11 (42):41-52

Fazlalipour, M., Rabiei, B., Samizadeh Lahiji, H., and Rahim Soroush, H. (2008b). Using of genetic path coefficients for providing of optimum and base selection indices in rice. Journal of Crop Science. 17 (4):97-112.

Fazlalipour, M., Rabiei, B., Samizadeh Lahiji, H., and Rahim Soroush, H. (2008c). Using of selection indicies in a F3 rice population. Iranian Journal of Agriculture Science. 38 (2):385-397.

Ghasemi, F., Baghizadeh, A., Mohammadinejad, Gh., and Kavoosi, H.R. (2017). Evaluation of selection indices for improving grain yield in Cuminum cyminum L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 32(6): 1088-1098.

Gupta, M.L., Prasad, A., Ram, M. and Kumar, S. (2002). Effects of the vesicular-arbuscular mycorrhizal (VAM) fungus Glomus fasciculatum on the essential oil yield related cultivars of menthol mint (Mentha arvensis) under field conditions. Bioresource Technology. 81: 77–9.

Kazemi Arbat, H. (2006). Morphology and Anatomy in Cereals. Second Press. Tabriz University Press. 588 pp.

Haluschak, P. (2006). Laboratory methods of soil analysis. Canada–Manitoba Soil Survey. 133p.

Hazel, L. (1943). The genetic basis for constructions selection indices. Genetics 28: 476-490.

Mohammadi, H., Soltani, A., Sadeghipour, H., Zeinali, E., and Najafi Hezarjaribi, R. (2008). Effect of seed deterioration on vegetative growth and chlorophyll fluorescence in soybean (Glycine max L.). Journal of Agricultural Science and Natural Resource 15(5): 112-118.

Marcelo, M. C., Antonio, D.M.O., Sandra, U., Nair, C.A., Ivana, M.B., Gustavo, D.S. and Romero, S.M.F. (2008). Analysis of direct and indirect selection and indices in soyabean segregating populations. Crop Breeding and Applied Biotechnology 8: 447-455.

Monirifar, H. (2010). Evaluation of selection indices for alfalfa (Medicago sativa L.). Notulae Scientia Biologicae. 2: 84-87.

Operations manual PEA. (2006). Hansatech Instruments Ltf. England. 77p.

Page, A.L. (1982). Methods of soil analysis. Part 2: Chemical and microbiological properties, American Society of Agronomy, Soil Science Society of America.

Pesek, J., and Baker, R. J. (1969). Desired improvement in relation to selection indices. Canadian Journal of Plant Science 49: 803-804.

Rezai, A. M., and Yousofi Azar, M. (2008). Comparison of Direct and Indirect Selection Methods Based on Selection Indices in Wheat Lines in Drought and Non-Drought Conditions. Journal of Water and Soil Science. 12 (45):21-32

Sabouri, H., Mohammadinejad, G., and Fazlalipour, M. (2011). Selection for yield improvement using of multivariate statistical methods in rice. Iranian Journal of Field Crops Research. 9(4):639-650.

Sabouri, H., Biabani, A., Fazlalipour, M., and Sabouri, A. (2010). Determination of best selection indices for facilitating selection in rice. Journal of Plant Production, 17(4):1-25.

Sabouri, H.. Sabouri, A., and Dadras, A.R. (2009). Genetic dissection of biomass production and partitioning with grain yield and yield traits in indica-indica crosses of rice (Oryza sativa L.) cultivars. Australian Journal of Crop Science 3: 155-166.

Sabouri, H., Rabiei, B., and Fazlalipour, M. (2008). Use of selection indices based on multivariate analysis for improving grain yield in rice. Rice Science. 15: 303-310.

Salehi, M., and Saeidi G. (2013). Selection Indices for Seed Yield Improvement in Sesame (Sesamum indicum L.). Iranian Journal of Field Crop Research. 10(4):667-673.

Samimi Sadeh, N., Saba, J., Shekari, F., and Soleimani, K. (2008). Potential usefulness of the physiological traits for evaluation of drought resistance in wheat. Journal of Agricultural Science and Natural Resource 14(5): 110-115

Smith, H.F. (1936). A discrimination function for plant selection. Annals of Eugenics, 7: 240-250.

Soltani, A. (2004). Chlorophyll fluorescence and its application. Internal Press. University of Agricultural Science and Natural Resource, Gorgan., Iran.

Sparks, D.L., Page, A., Helmke, P., Loeppert, R., Soltanpour, P., Tabatabai, M., Johnston, C. T., and Sumner, M.E. (1996). Methods of soil analysis. Part 3: Chemical methods, Soil Science Society of America Inc.

Suwantaradon, K., Eberhart, S.A., Mock, J.J., Owens J.C., and Guthrie. W.D. (1975). Index selection for several agronomic traits in the BSSS2 maize population. Crop Science 15: 827-833.

Thomas, G., Sparks, D. L., Page, A., Helmke, P., Loeppert, R., Soltanpour, P., Johnston, C. T., and Sumner, M.E. (1996). Soil pH and soil acidity. Methods of soil analysis. Part 3: chemical methods 475–490.

Walkley, A., and Black, I. A. (1934). An examination of the Degtjareff method for determining soil organic matter, and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil Science 37: 29–38.

Valizadeh, M., and Moghaddam, M. (1999). Introduction to Quantitative Genetics. Academic Center Press. Tehran. 548 pp.