بررسی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه استبرق (Calotropts procera L) در مناطق خشک و شور استان گلستان

فیزیولوژی محیطی گیاهی

مقاله 2، دوره 15، شماره 60، دی 1399، صفحه 16-31   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مصطفی حمیدی^* ؛ سعید نواب پور؛ ابوالفضل مازندرانی؛ احد یامچی؛ علی اصغر نصرالله نژاد

گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران

چکیده

گیاه استبرق (Calotropts procera L.) متعلق به خانواده Asclepiadaceae و مقاوم به سطوح نسبتاً بالای خشکی و شوری است. اندام های این گیاه برای درمان بیماری­های مختلف استفاده می­شود. به­منظور بررسی پایداری و سازگاری این گیاه در اقلیم‌های خشک و شور استان گلستان در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال‌های 1393 و 1394، بذرهای گیاه استبرق در سه منطقه گرگان، گنبدکاووس و آق‌قلا با درجه شوری و خشکی متفاوت در سه تاریخ (اول اسفند، اول فروردین و اول اردیبهشت) کشت شد. در طول فصل رشد، ارتفاع گیاه، تعداد، سطح و وزن خشک برگ، مقدار پرولین و کلروفیل اندازه‌گیری شد. بررسی داده‌ها از طریق تجزیه مرکب در قالب طرح بلوک کامل تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد اثر مکان برای ارتفاع بوته، سطح و وزن خشک برگ و میزان پرولین معنی‌دار و اثر سال، تنها برای ارتفاع بوته و تعداد برگ معنی‌دار شد. اثر تاریخ کاشت و نمونه‌برداری برای تمامی صفات معنی‌دار گردید. طبق نتایج، صفات مهمی همچون میزان پرولین، کلروفیل، وزن خشک، سطح برگ و ارتفاع گیاه به‌عنوان مهم‌ترین صفات برای بررسی سازگاری و تعیین مکان مورد نظر گیاه معرفی گردید و مناسب‌ترین مکان کشت در استان گلستان، منطقه گرگان بود. تغییر تاریخ کاشت منجر به تغییر در میزان سازگاری و پایداری گیاه شد. بدین‌ترتیب، بهترین تاریخ، کاشت در اردیبهشت ماه بود. با توجه به نتایج، گیاه توانایی تحمل شرایط خشک و شور استان را دارا بوده و بر این اساس می‌توان از استبرق به‌عنوان یک گیاه جایگزین در مناطق خشک و شور استان استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

استان گلستان؛ استبرق؛ پایداری و سازگاری؛ تنش خشکی؛ تنش شوری

مراجع

Alcazar, R., Bitrian, M., Bartels, D., Koncz, C. and Altabella, T. (2011). Polyamine metabolic canalization in response to drought stress in Arabidopsis and the resurrection plant Craterostigma plantagineum. Plant Signaling and Behavior, 6: 243–250.

Al-Sobhi, O.A., Al-Zahrani, H.S. and Al-Ahmadi, S.B. (2006). Effect of salinity on chlorophyll and carbohydrate contents of calotropis procera seedlings. Scientific Journal of King Faisal University, 7:105-114.

Ameer Khan, S.A., Habib-ur-Rehman, A. Ashraf, M. (2006). Interactive effect of foliarly applied ascorbic asid and salt stress on wheat at the seedling stage. Pakestan Journal. Botany. 38 (5): 1407-1414.

Amritphale, D. and Sharma, S. (2007). Learning foodchain with Colotropis procera. Resonance, 12:67-75.

Anjum, SA., Farooq, M., Wang, LC., Xue, LL.,Wang, SG., Wang, L., Zhang, S. and Chen, M. (2011). Gas exchange and chlorophyll synthesis of maize cultivars are enhanced by exogenously-applied glycinebetaine under drought conditions. Plant Soil Environment. 57:326–331.

Baret, F., Houlès, V. and Guèrif, M. (2007). Quantification of plant stress using remote sensing observations and crop models: the case of nitrogen management. Journal of Experimental Botany, 58: 869–880.

Bates, L.S. (1973). Rapid determination of free proline for water-stress studies. Plant and Soil, 39: 205-207.

Boutraa, T. (2010). Growth performance and biomass partitioning of the desert
shrub Calotropis procera under water stress conditions. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 6: 20–26.

Boutraa, T. and Akhkha, A. (2010). Photosynthesis rates and growth responses of the desert shrub Calotropis procera to NaCl Salinity. Journal of International Environmental Application and Science, 5(2): 212-222.

Chaum, S., Siringam, K., Juntawong, J. and Kirdmanee, C. (2010). Water relations, pigment stabilization, photosynthetic abilities and growth improvement in salt stressed rice plants treated with exogenous potassium nitrate application. International Journal of Plant Production 4: 187-198.

daSilva, E.C., Nogueira, R.J.M.C., deAratijo, F.P., deMeio, N.F. and deAzevedo Neto, A.D. (2008). Physiological responses to salt stress in young umbu plants. Environmental and Experimental Botatty, 63: 147-157.

Garcia-Valenzuela, X., Garcia-Moya, E., Rascón-Cruz, Q., Herrera-Estrella, L. and Aguado-Santacruz, G.A. (2005). Chlorophyll accumulation is enhanced by osmotic stress in graminaceous chlorophyllic cells. Journal of Plant Physiology, 162:650-661.

Grewal, H.S. (2010). Water uptake, water use efficiency, plant growth and ionic balance of wheat, barley, canola and chickpea plants on a sodic vertosol with variable subsoil NaCl salinity. Agricultural Hater Management, 97:148-156.

Imada, S., Yamanaka, N. and Tamai S. (2009). Effects of salinity on the growth, Na partitioning, and Nadynamics of a salt-tolerant tree, Poptiltis alba L. Journal of Arid Environments, 73:245-251.

Kaman, H., Kirda, C. and Sesveren, S. (2011). Genotypic differences of maize in grain yield response to deficit irrigation. Agricultural Water Management 98: 801-807.

Khan, R., Shahzad, S., Choudhary, M.I., Khan S.A. and Ahmad, A. (2007). Biodiversity of the endophytic fungi isolated from Calotropis procera (Ait.) R. Br. Pakistan Journal of Botany, 39: 2233-2239.

Koyro, H-W. (2006). Effect of salinity on growth, photosynthesis, water relations and solute composition of the potential cash crop halophyte Plantago coronopus (L.). Environmental and Experimental Botany, 56:136-146.

Kumar, V.L. and Arya, S. (2006). Medicinal uses and pharmacological properties of Calotropis procera. In: Recent rogress in Medicinal Plants, Ed., Govil, J.N. Studium Press, Houston, Texas, USA, pp: 373-388.

Maes, W.H., Achten, W.M.J., Reubens, B., Raes, D., Samson, R. and Muys, B. (2009). Plant-water relationships and growth strategies of Jatropha curcas L. seedlings under different levels of drought stress. Journal of Arid Environments, 73: 877-884.

Mafakheri, A., Siosemardeh, A., Bahramnejad, B., Struik, P., and Sohrabi, Y. (2010). Effect of drought stress on yield, proline and chlorophyll contents in three chickpea cultivars. Australian Journal of Crop Science, 4: 580-585.(Mafakheri et al., 2010)

Munns, R. (2002). Comparative physiology of salt and water stress. Plant Cell and Environment,25: 239-250.

Stirzakere, R.J., Vertessy, R.A. and Sarre, A. (2002). Trees, Water and salt; an australian guide to using trees for healthy catchments and productive farms. Rural Industries Research and Development Corporation; Canberra.

Ramadan, A., Sabir, J.S., Alakilli, S.Y., Shokry, A. M., Gadalla, N.O., Edris, S., Al-Kordy, M.A., Al-Zahrani, H.S., El-Domyati, F.M. and Bahieldin, A. (2014). Metabolomic response of Calotropis procera growing in the desert to changes in water availability. PloS one, 9:e87895.

Rodriguez, P., Torrecillas, A., Morales, M.A., Ortuño, M.F. and Sánchez-Blanco, M.J. (2005). Effects of NaCl salinity and water stress on growth and leaf water relations of Asteriscus maritimus plants. Environmental and Experimental Botany, 53: 113-123.

Sai Kachout, S., Ben Mansoura, A., Jaffel, K., Leerere, J.C., Rejeb, M.N. and Ouerghi, Z. (2009). The effect of salinity on the growth of the halophvte Atriplex hortensis (Chenopodiaceae). Applied Ecology and Environmental Research, 7: 319-332.

Schmidhuber, J. and Tubiello, F.N. (2007). Global food security under climate change. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 104: 19703–19708.

Shahid, M.A., Pervez, M.A., Balal, R.M., Ahmad, R., Ayyub, C.M., Abbas, T. and Akhtar, N. (2011). Salt stress effects on some morphological and physiological characteristics of okra (Abelmoschus esculentus L.). Soil and Environment, 30(1).

Stirzaker, R.J., Vertessy, R.A. and Sarre, A. (2002). Trees, Water and Salt; an Australian guide to using trees for healthy catchments and productive farms. Rural Industries Research and Development Corporation; Canberra.

Tijen, D. and Ismail, T. (2006). Exogenous glycinebetaine affects growth and proline accumulation and retards senescence in two rice cultivars under NaCl stress. Environmental and Experimental Botany, 56: 72-79.

Tuntawiroon, N., Samootsakorn, P. and Theeraraj, G. (1984). The environmental implications of the use of Calotropis gigantea as a textile fabric. Agriculture Ecosystems Environment, 11: 203–212.

Usmani, S. and Kushwaha, P. (2010). A study on hepatoprotective activity of Calotropis gigantea leaves extract. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 2: 101–103.

Witt, S., Galicia, L., Lisec, J., Cairns, J. and Tiessen, A. (2012). Metabolic and phenotypic responses of greenhouse-grown maize hybrids to experimentally controlled drought stress. Molecular Plant, 5: 401–417.

Wu, F., Baoa, W., Li F. and Wu, N. (2008). Effects of drought stress and N supply on the growth, biomass partitioning and water-use efficiency of Sophora davidii seedlings. Environmental and Experimental Botany, 63: 248-255.

Yobi, A., Wone, B.W.M., Xu, W., Alexander, D.C. and Guo, L., (2012). Comparative metabolic profiling between desiccation-sensitive and desiccation-tolerant species of Selaginella reveals insights into the resurrection trait. Plant Journal, 72: 983–999.