اثر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر عملکرد و مؤلفه‌های کارایی عناصر در کنجد (Sesamum indicum L.)

فیزیولوژی محیطی گیاهی

دوره 16، شماره 64، دی 1400، صفحه 86-96   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/iper.2022.679537

نویسندگان

فرزاد بابایی^{* 1}؛ اسماعیل گنجینه²؛ افشین مظفری²؛ محمد میرزایی حیدری²؛ رحیم ناصری³

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایلام، ایلام، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایلام، ایلام، ایران.

³گروه تکنولوژی تولیدات گیاهی، آموزشکده فنی‌مهندسی و کشاورزی دهلران، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر عملکرد و مؤلفه‌های کارایی عناصر در کنجد آزمایشی به‌صورت اسپلیت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1396-1395 در کرمانشاه اجرا شد. عامل اول شامل کود نیتروژن با چهار سطح (صفر، 33، 66 و 100درصد) نیتروژن و عامل دوم تلقیح کودهای زیستی با بذر در چهار سطح (بدون تلقیح کود زیستی، تلقیح با ازتوباکتر، تلقیح با آزوسپریلیوم و تلفیق با هر دو باکتری) بود. این آزمایش در هر سال در سه قطعه زمین شامل شاهد، مصرف 10 تن کود دامی و مصرف 10 تن کود کمپوست زباله شهری اجرا شد. نتایج این تحقیق نشان داد که اثر سطوح کود نیتروژن و کود بیولوژیک بر عملکرد دانه و بیولوژیکی در سه محیط مورد مطالعه معنی‌دار بود و بیشترین مقادیر در هر سه محیط آزمایشی در تیمار تلفیقی کودهای ازتوباکتر و آزسپریلیوم بدست آمد. مقدار عملکرد دانه در تیمارهای سطوح کود نیتروژن در محیط‌های مورد مطالعه متفاوت بود، بنحوی که بیشترین عملکرددانه (1298 کیلوگرم در هکتار) در محیط شاهد در تیمار 100درصد نیاز نیتروژن، در محیط کود دامی در تیمار 33درصد نیاز نیتروژن (1565 کیلوگرم در هکتار) و در محیط کمپوست در تیمار 66درصد نیتروژن (1/1684 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. بطور کلی بیشترین عملکرد دانه در تیمار مصرف کمپوست و 66درصد نیتروژن به مقدار 1/1684 کیلوگرم در هکتار حاصل شد که می­توان این ترکیب را جایگزینی برای مصرف به تنهایی کود نیتروژن دانست. بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری کرد با کاربرد تلفیقی کودهای بیولوژیک و دامی یا کمپوست علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف کودهای شیمیایی و حذف اثر مضر آن­ها، عملکرد دانه قابل قبولی نیز داشت. همچنین مصرف کودهای بیولوژیک و آلی موجب افزایش کارایی استفاده از عناصر نیتروژن و فسفر شد که علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید، افزایش عملکرد را بدنبال دارد.

کلیدواژه‌ها

ازتوباکتر؛ آزسپریلیوم؛ عملکرد دانه؛ کمپوست؛ کودهای بیولوژیک

مراجع

Bahamin, S., Kocheki, A., Nasiri Mahallati, M. and Beheshti, S.A. (2019). Effect of biological and chemical fertilizers of nitrogen and phosphorus on quantitative and qualitative function of maize under drought conditio^ns. Journal of Environmental Stresses in Crop Sciences. 11(4): 863-872. (In Persian with English Summary).

Fazeli kakhki, S.F., Rezvani, H., Goldani, M. and Hemmati, N. (2020). Evaluation of the combined effect of organic and chemical fertilizers on some morphological, physiological, characteristics yield components and performance of sweet pepper (Caspsicum Annuum, Var: Traviata) under field conditions. Journal of Iranian Plant Ecophysiological Research. 14(55): 39-51.

Ghanbari, M., Mokhtassi-Bidgoli, A. and Talebi-Siah Saran, P. (2019). The effect of bio-fertilizers on yield component, yield, protein and oil in soybean (Glycine max Merrill) under different irrigation regimes. Journal of Iranian Plant Ecophysiological Research. 3(52):1-52.

Gorgini Shabankare, H., Fakheri, B.A., and Mohammadpour Vashvaei, R. (2017). Effect of bio-fertilizers on growth, grain and essential oil yield of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) under drought stress. Journal of Agroecology. 9(1): 50-62.

Govahi, M., Ghalavand, A., Nadjafi, F. and Sorooshzadeh, A. (2017). Comparing different soil fertility systems on some physiological characteristics, yield and essential oil of sage (Salvia officinalis L.) under different irrigation regimes. Journal of Agroecology. 9(2): 445-457.

Haghanian, S., Yadavi, A., Balouchi, H.R. and Moradi, A. (2016). Grain, oil yield and nitrogen use efficiency in different varieties of Sesame (Sesamum indicum l.) under nitrogen fertilizer and weed competition. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 26(1): 67-81.

Khajehpour, M.R. (2010). Industrial plants. Publication of Jahad Daneshgahi, Isfahan University of Technology. Pp 564.

Khan, N., Khalil Khan, S., Amanullah, A., Ali, A., Ullah, Z. and Ali, M. (2016). Effect of nitrogen and sulfur on yield and yield components of sesame (Sesamum Indicum L.) in calcareous soil. Pure and Applied Biology. 50: 1-5.

Leiser, W.L., Rattunde, H.F.W., Weltzien, E., Cisse, N., Abdou, M., Diallo, A. and Haussmann, B.I. (2014). Two in one sweep: aluminum tolerance and grain yield in P-limited soils are associated to the same genomic region in West African sorghum. BMC plant biology. 14(1), 206.

Mehrabi, M. and Ehsanzadeh, P. (2011). A study on physiological attributes and grain yield of sesame (Sesamum indicum L.) cultivars under different soil moisture regimes. Journal of Crops Improvement. 13(2). 75-88.

Nabipour, Z., Ghaedi, N., and Keshavarz, A. (2015). The effect of vermicompost on yield and yield components of Sesame, Third National Conference on Sustainable Agriculture and Natural Resources, Tehran, Mehr Arvand I^nstitute of Higher Education, Environmental Friends Promotion Group. (In Persian with English Summary).

Rathke, G.W., Behrens, T. and Diepenbrock, W. (2006). Integrated nitrogen management strategies to improve seed yield, oil content and nitrogen efficiency of winter oilseed rape (Brassica napus L.): A review. Agriculture, Ecosystem and Environment. 117: 90-108.

Safari Motlagh, M.R., Kaviani, B. and Mousavi Mohammadi , S.A. (2020). Simultaneous effects of different levels of indole butyric acid and inoculation with growth promoting bacteria on some growth and biochemical traits of olive (Olea europaea L.) scion. Journal of Iranian Plant Ecophysiological Research. 14(55):13-25.

Shakeri, E., Amini Dehaghi, M., Tabatabaei, S.A., Modares Sanavi, S.A.M. (2012). Effect of chemical fertilizer and biofertilizer on seed yield, its components, oil and protein percent in Sesame varieties. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 22(1): 71.

Taheri Oshtrinani, F. and Fathi, A. (2016). The impacts of mycorrhiza and phsphorus along with the use of salicylic acid on maize seed yield. Journal of Tabriz ecophysiology of crops. 10(3): 657-668.