آشکارسازی تغییرات دمای هوا و بارش در استان کهگیلویه و بویر احمد تحت شرایط تغییر اقلیم با استفاده از مدل MIROC5

جغرافیای طبیعی

دوره 13، شماره 50، دی 1399، صفحه 15-35   

نویسندگان

احمد فاخر نسب¹؛ بهلول علیجانی^{* 2}؛ فریده اسدیان^{* 3}

¹دانشجوی دکتری اقلیم‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد اقلیم‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

نابهنجاری‌ها و رخداد مخاطرات اقلیمی، اهمیت پدیده تغییر اقلیم بیش از پیش آشکار می‌شود. تغییرات دمای هوا و بارش در آشکارسازی اثرات تغییر اقلیم نقش بارزی ایفا می‌کنند. در پژوهش حاضر با رویکرد آماری به ارزیابی چشم‌انداز تغییرات دمای هوا و بارش در استان کهگیلویه و بویراحمد پرداخته شد. در این راستا از آمار ایستگاه‌های هواشناسی در دوره (2015- 1986) به‌عنوان دوره پایه و مبنا استفاده شد. برای دوره آینده از خروجی مدل شبیه‌سازی کننده گردش کلی جو MIROC5در قالب سناریوهای RCP8.5و RCP4.5 به‌صورت داده ریزمقیاس شده بهره‌گیری شد. بررسی نتایج پیش‌نگری و شبیه‌سازی دوره آینده در قالب سناریوهای واداشتی حد بالا و حد وسط نشان از افزایش کمینه و بیشینه دمای هوای در منطقه پژوهش در دوره آینده نسبت به دوره مبنا است. این انحراف افزایشی در دهه‌های دورتر از زمان حاضر و مبنا بیشتر است. از نظر مکانی تا افق زمانی 2061؛ بر پهنه‌های با دمای خنک و گرم‌تر در سطح استان افزوده خواهد شد. از نیمه کم ارتفاع و جنوبی استان به‌تدریج با گذر به دهه‌های آینده دورتر، بر محدوده دماهای ملایم و گرم‌تر نسبت به دوره مبنا افزوده خواهد شد. فرا سنج بارش نیز در دوره آینده در مقایسه با دوره مبنا با کاهش شدید و قابل ملاحظه‌ای بخصوص در ماه‌های مرطوب سال مواجه خواهد شد. این منطقه پربارش از زاگرس مرتفع در دوره آینده با کاهش چشمگیری در مقدار بارش مواجه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

بارش؛ تغییر اقلیم؛ دمای هوا؛ کهگیلویه و بویراحمد؛ RCP

مراجع

1- آقاخانی افشار، امیرحسین.، حسن‌زاده، یوسف، بسالت پور، علی‌اصغر، پور رضا بیلندی، محسن. (1395): ارزیابی سالیانه مؤلفه‌های اقلیمی حوضه آبخیز کشف رود در دوره‌های آتی با استفاده از گزارش پنجم هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم، نشریه پژوهش‌های حفاظت آب‌وخاک، 23(6): صص 233-217.

2- احمدی، حمزه، فلاح قالهری، غلام عباس، باعقیده، محمد، امیری، محمد اسماعیل. (1397): بررسی اثرات تغییر اقلیم بر الگوی انباشت گرمایی مناطق کشت درخت سیب در ایران در دوره آینده. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 5 (2): صص 54-35.

3- احمدی، محمد، عزیزی، قاسم، کردوانی، پرویز. (1398): پیش‌نگری اثرات تغییر اقلیم بر درجه روزهای نیاز گرمایشی و سرمایشی در ایستگاه‌های منتخب استان ایلام. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 51 (2): صص 300- 283.

4- احمدی، محمود، احمدی، حمزه، داداشی رودباری، عباسعلی. (1397): واکاوی روند تغییرات و الگوی فضایی ابرناکی سالانه و فصلی در ایران. مجله مخاطرات محیط طبیعی 7(15): صص 254-237.

5- ایمانی پور، حسین، کاشکی، عبدالرضا، کرمی، مختار. (1397): واکاوی تغییرات نیازهای درجه روز گرمایشی تحت شرایط تغییر اقلیم در استان خراسان جنوبی. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 18 (51): صص 216-199.

6- بابائیان، ایمان. (1398): تغییر اقلیم در ایران: از آثار و تهدیدها تا فرصت‌ها. ششمین کنفرانس بین‌المللی – منطقه‌ای تغییر اقلیم. 27 و 28 آبان ماه 1398، تهران، سازمان هواشناسی کشور. کتابخانه ملی ایران.

7- بابائیان، ایمان، کریمیان، مریم، مدیریان، راحله، میرزایی، ابراهیم. (1398): پیش‌نگری فرا سنج‌های اقلیمی کشور با به‌کارگیری مدل‌های گردش کلی سری CMIP5: دوره 2100- 2020. مجله علمی – ترویجی نیوار، شماره (105-104): صص 70-61.

8- بابائیان، ایمان، کوهی، منصوره (1391): ارزیابی شاخص‌های اقلیم کشاورزی تحت سناریوهای تغییر اقلیم در ایستگاه‌های منتخب خراسان رضوی. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 26(4): صص 967-953.

9- باعقیده، محمد، احمدی، حمزه، صفرزادیی، نعمت اله. (1395): ارزیابی مخاطرات دمایی منطقه جنوب شرق ایران. فصلنامه علمی – پژوهشی امداد و نجات، 5: صص 16-1.

10- پارسایی، اسماعیل. (1384): امکان‌سنجی نواحی مستعد توسعه اکو توریسم در استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از GIS. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

11- حافظ پرست، مریم، پورخیراله، زهره. (1396): پایش خشک‌سالی هواشناسی به‌منظور حفظ پایداری در سناریوهای واداشت تابشی منطقه مطالعاتی (حوضه آبریز سد دویرج)، اکو هیدرولوژی، 4 (4)،  صص 1239-1227.

12- دسترنج، علی، شهبازی، علی، محسنی ساروی، محسن، صالح نسب، ابوطالب، جعفری، شیر کو. (1395): مدل‌سازی اقلیم و مقایسه تغییرات پارامترهای اقلیمی در جبهه شمالی و جنوبی البرز با استفاده از مدل SDSM. نشریه علمی – پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری، 10 (32): صص 26-11.

13- دلقندی، مهدی، مؤذن‌زاده، روزبه. (1395): بررسی تغییرات مکانی – زمانی بارش و دمای ایران تحت شرایط تغییر اقلیم با در نظر گرفتن عدم قطعیت مدل‌های AOGCM و سناریوهای انتشار، اکو هیدرولوژی، 3 (3)، صص 331-321.

14- دولابیان، شهاب. (1396): بررسی اثر تغییر اقلیم بر بارش و دمای مناطق مختلف کشور ایران بر اساس سناریوهای RCP. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شاهرود.

15- ذوالفقاری، حسن، رحیمی، حمید، اوجی، روح اله. 1396. ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر درجه روزهای گرمایشی و سرمایشی ایران. جغرافیا و پایداری محیط، 22: 20-1.

16- رضا پور، ذوالفقار، صالحی، حسن، کاکاوند، رضا. (1398): بررسی تغییرات سری زمانی دما و بارش جهت ارزیابی تغییر اقلیم در استان کهگیلویه و بویراحمد طی سه دهه منتهی به 2018. ششمین کنفرانس بین‌المللی – منطقه‌ای تغییر اقلیم. 27 و 28 آبان ماه 1398، تهران، سازمان هواشناسی کشور. کتابخانه ملی ایران.

17- روشن، غلامرضا، قانقرمه، عظیم. (1395): رویکردی متفاوت در ریزمقیاس نمایی و پیش‌یابی اقلیمی مؤلفه دما (مطالعه موردی استان گلستان). فیزیک زمین و فضا، 11: 212-197.

18- علیجانی، بهلول، روشنی، احمد، پرک، فاطمه، حیدری، روح اله. (1391): روند تغییر پذیری فرین‌های دما با استفاده از شاخص‌های تغییر اقلیم در ایران. جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 2: 28 -17.

19- محمدی، الهام، یزدان پناه، حجت اله، محمدی، فریبا. (1393): بررسی رخداد تغییر اقلیم و تأثیر آن بر زمان کاشت و طول دوره رشد گندم دوروم (دیم) مطالعه موردی: ایستگاه سرا رود کرمانشاه. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 46 (2): صص 246-231.

20- مسعودیان، سید ابوالفضل، دارند، محمد، ناظمی فرد، گلاله. (1398): واکاوی فصول دمایی ایران زمین و وردایی آن طی دهه‌های اخیر. جغرافیا و توسعه، 55: صص 62 – 45.

21- طباطبایی، سید علی، حسینی، مهرداد. (1382): بررسی تغییر اقلیم در شهر سمنان بر اساس پارامترهای بارش ماهیانه و متوسط دمای ماهیانه، سومین کنفرانس منطقه‌ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم اصفهان. صص 8.

 

22- Ahmadi, H. Azizzadeh, J. (2020): The Impacts Of Climate Change Based On Regional And Global Climate Models (Rcms And Gcms) Projections (Case Study: Ilam Province). Modeling Earth Systems And Environment, 6:Pp. 685–696.

23- Adeniyi, Mo. (2016): The Consequences Of The Ipcc Ar5 Rcps 4.5 And 8.5 Climate Change Scenarios On Precipitation In West Africa. Climatic Change: 139: Pp. 245–263.

24- Corbeels, M. Berre, D. Rusin Amhodzi, L. Lopez- Ridaura, S. (2019): Can We Use Crop Modelling For Identifying Climate Change Adaptation Options? Agricultural And Forest Meteorology 256–257: Pp. 46–52.

25- Gebrechorkos Sh, Bernhofer C, Hulsmann S (2019): Impact Of Projected Change In Climate On Water Balance In Basins Of East Africa. Science Of The Total Environment, 682: Pp. 160-170. Doi.Org/10.1016/J.Scitotenv.2019.05.053

26- Karmalkar Av, Bradley, Rs. (2017): Consequences Of Global Warming Of 1.5 Êc And 2 Êc For Regional Temperature And Precipitationchanges In The Contiguous United States. Plos One 12(1): E0168697. Doi:10.1371/Journal.

27- Masaki, Y. (2020): Future Risk Of Frost On Apple Trees In Japan. Climatic Change 159: Pp. 407–422.

28- Mathu Kumalli, S. R. Dammu, M. Sengottaiyan, V. Ongolu, S. Biradar, A. K. Kondru, V. R. Cheru Kumalli, S. R. (2016): Prediction Of Heli Cover Paarmigera Hubner On Pigeon Pea During Future Climate Change Periods Using Marksim Multi Model Data. Agricultural And Forest Meteorology, 228, Pp. 130-138.

29- Ouma, P. Odera, P.A. Mukundi, J.B. (2016): Spatial Modelling Of Feather Variables For Plant Disease Applications In Mwea Region Journal Of Geoscience And Environment Protection, 2016, 4, 127-136.