ارزیابی تاب آوری بافت تاریخی شهر در برابر مخاطرات طبیعی (زلزله) (مطالعه موردی: شهر یزد)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 32، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، اسفند 1399، صفحه 638-654   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی کاربردی

نویسندگان

محبوبه محمودی نیا¹؛ حسین صرامی^{* 2}؛ محمد حسین رامشت³؛ مسعود تقوایی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

²استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

⁴استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

پژوهش‌های کاربردی در امور مربوط به ایمن سازی شهرها در برابر سوانح طبیعی سبب افزایش ابتکارات در طراحی‌ها و یافتن بهترین سیاست‌ها خواهد شد. بنابراین برای دستیابی به این هدف، گنجاندن برنامه‌های افزایش تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری شهروندان و جامعه که در معرض مخاطرات و سوانح طبیعی هستند در طرح‌های توسعه شهری ضرورت دارد. لذا برنامه‌ریزی برای تاب‌آوری در بحران جز مهمی از آینده‌نگری جوامع و سازمان‌ها شده است. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی میزان تاب‌آوری بافت تاریخی شهر یزد در برابر مخاطرات طبیعی از جمله زلزله را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع داده‌ها اسنادی و میدانی و از نظر نحوه اجرا به صورت فضایی است. با استفاده از مدل AHP به تلفیق لایه‌های کاربری در محیط GIS مبادرت شد و در نهایت، محلات بافت تاریخی شهر از لحاظ میزان تاب‌آوری مشخص شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که بخش‌های جنوبی و غربی از نظر تاب‌آوری در برابر مخاطرات در وضعیت نامناسبی قرار داشته (38/8 هکتار) و در مقابل واحدهای ساختمانی واقع در بخش‌های مرکزی و شرقی این منطقه از نظر تاب‌آوری در شرایط مساعدتری قرار دارد (26/90 هکتار). با توجه به ارزیابی صورت گرفته می‌توان اینگونه بیان داشت که محلات فهادان، زردتشتی، پشت باغ و گنبد سبز دارای بالاترین میزان تاب-آوری در برابر مخاطرات بوده و در مقابل محلات شیخداد، دولت‌آباد، گودال مصلی، گازرگاه و شش بادگیری دارای کمترین میزان تاب‌آوری هستند.

کلیدواژه‌ها

تاب آوری شهری؛ بافت تاریخی؛ مخاطرات طبیعی؛ شهر یزد

مراجع

Persian Refrences

Ali Hosseini, Ghasem, Mehdi Gholam-Ali Fard and Hamid Ghorbani, (2014), Establishment of Crisis Management Support Bases in District One of Tehran Municipality by Weight Linear Combination in GIS Environment, Journal of Mechanical Information Technology Engineering, Second Year, No. 4, pp. 77-98.

Behzad Afshar, Katayoun and Parviz Akbari (2019), Explaining and analyzing land use planning criteria in reducing earthquake risk to increase urban resilience (Case study: Sanandaj city) No. 2, pp. 367-341.

Fallahi, Alireza and Tara Jalali, (2013), Brilliant Reconstruction from the Perspective of Urban Design; After the Bam earthquake in 2003, Journal of Fine Arts, Architecture and Urban Planning, Volume 18, Number 3, pp. 5-16.

Ghadiri, Mahmoud, (2015), Socio-economic factors affecting the degree of vulnerability of residential tissue in Tehran against earthquakes, Quarterly Journal of Geographical Space, Year 15, No. 51, pp. 241-262.

Ghanbari, Mojgan, (2016), Modeling of Resilience Engineering Factors Using Fuzzy Cognitive Map and Fuzzy Topsis, Master Thesis in Industrial Management - Operational Research Orientation, under the guidance of Dr. Ali Morouti Sharifabadi, Yazd University.

Hadi, elnaz, (2016), Feasibility study of urban resilience against earthquakes with a sustainable development approach; Case study: Region 4 of Tabriz metropolis, Master's thesis in geography and urban planning, urban planning orientation, under the guidance of Dr. Mohammad Reza Pour Mohammadi, University of Tabriz.

Karimi Rozkani, Alireza, Alireza Sheikh-ul-Islami and Taher Parizadi (2019), The Role of Urban Management in Urban Resilience to Natural Disasters (Case Study: Baqershahr City), Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, Year 12, Issue 1 , Pp. 456-441.

Khalilabad Police Station, Hossein and Ahmad Poorahmad, (2005), Management and Planning of Revival of the Historical Context of Yazd City, Quarterly Journal of Geographical Research, No. 54, pp. 77-92.

Langarnshin, Ali, Abbas Arghan and Zeinab Karkhehabadi (2019), Assessment of Important Indicators and Patterns in Urban Fabrication (Case Study: Tajrish Neighborhoods, North Janatabad and Ferdowsi, Tehran), Attitude Quarterly New in Human Geography, Eleventh Year, No. 3, pp. 270-245.

Mohammad Purlima, Naghmeh, Alireza Bandarabad and Hamid Majedi (2020), Physical and Social Resilience of Historical Towns (Historical Example: District 12 of Tehran), Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, Year 12, Issue 2, Pages 116- 97.

Mohammadi, Jamal, Abuzar Bakhshi and Leila Aghaei, (2013), Understanding the physical and spatial identity of the historical context of cities (Case study: Fahdan neighborhood of Yazd), First National Conference on Architecture, Restoration, Urban Planning and Sustainable Environment, Hamedan.

Mubaraki, Omid, Manijeh Lalehpour and Zahra Afzali Group, (2017), Evaluation and Analysis of Dimensions and Components of Kerman Fertility, Journal of Geography and Development, No. 47, pp. 89-104.

Nayeri, Mehdi, Ismail Shia, Mahmoud Rezaei and Navid Saeedi Rezvani, (2018) (Case study: Abdolabad neighborhood of Tehran), Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), Year 8, Issue 2, pp. 21-38.

Payam Rad, Davood and Alireza Vafaeenejad, (2015), Helping Earthquake Crisis Management by Locating Temporary Housing Centers Using a GIS Decision-Based Support System (Case Study: District 8 of Isfahan Municipality) , No. 2, pp. 236-246.

Rezaei, Mohammad Reza, Mohammad Hossein Sarai and Amir Bastaminia, (2016), Explaining and Analyzing the Concept of Resilience and Its Characteristics and Frameworks in Natural Disasters, Quarterly Journal of Crisis Prevention and Management Knowledge, Volume 6, Number 1, pp. 32-46.

Rousta, Mojtaba, Issa Ebrahimzadeh and Mostafa Isgeldi, (2017), Analysis of Physical Resistance to Earthquake; Case study: worn-out texture of the border city of Zahedan, Journal of Geography and Development, No. 46, pp. 1-18.

Sheikhi, Mohammad, Ali Akbar Shamsipoor, Vahid Feizi and Tahereh Davoodvandi, (2012), Vulnerability of Informal Settlements Neighborhoods to Natural Hazards, Case Study, Chahestani Neighborhood in Bandar Abbas, Humanities Instructor 2, pp. 101-120.

Taghvaei, Massoud and Mahmoud Torkzadeh, (2008), Urban Crisis Planning and Management, with Emphasis on Facilities, Facilities and Location of Fire Services, Marvdasht Branch of Islamic Azad University Press, First Edition.

Yazd Historical Texture Comprehensive Protection Plan, (2008), Ministry of Housing and Urban Development, Iran Urban Development and Improvement Organization, Volume 4, Study of Social and Cultural Characteristics.

Latin refrences

Andersen, L. E. & Cardona, M. (2013). Building resilence against adverse shocks: What are the determinants of vulnerability and resilence? : Development Research Working Paper Series, 1-21.

Cutter. S. L, (2008 , white paper for urban coast institute), A Framework for Measuring Coastal Hazard Resilience in New JerseyCommunities.

Manyena, S. B., O’Brien, G., O’Keefe, P. & Rose, J. (2011). Disaster resilience: a bounce back or bounce forward ability. Local Environment, 16, 417-424.

Nan li, (2017), study on historical urban texture restoration and control based on weaving, theory, journal of the faculty of engineering commission, vol 32, pp 35.

Normandin J.-M, Therrien M.-C, Tanguay G.A (2011), City strength in times of turbulence: strategic resilience indicators, Urban Affairs Association 41st Conference, New Orleans.

Pilav, Armina, (2012), Before the War, War, After the War: Urban Imageries for Urban Resilience, Int. J. Disaster Risk Sci. 2012, 3 (1): 23–37.

Rezaei, Mohammad Reza, Amir Bastaminia, Mohamad Hosein Saraei, (2016), Evaluation of dimensions, approaches and concepts of resilience in urban societies with an emphasis on natural disasters, Journal of Fundamental and Applied Sciences, ISSN 1112-9867.

Suarez, Marta, Javier Benayas, Daniella Tilbury, (2016), towards an urban Resilience index: A case study in 50 Spanish cities, Journal of Sustain ability, pp 1-19.

Taylor A.J., Lai C.T., Hopkins F.M., Wharton S., Bible K., Xu X. (2015), Radiocarbon- based partitioning of soil represent in an old- growth coniferous forest, Ecosystems, 18(3), 459- 470.

Undro, (1976), Guidelines for Disaster Prevention Vol 1, pre- Disaster Physical.

 

Kevin, R. Robin, David M, John Ston, (2018), Promoting community resilience in disaster the role for schools, youth families.

 

Ebisudani, Maiko & Akihiro Tokai, (2017),The Application of Composite Indicators to Disaster Resilience: A Case Study in Osaka Prefecture, Japan, Journal of Sustainable Development; Vol. 10, No. 1; ISSN 1913-9063 E-ISSN 1913-9071, Published by Canadian Center of Science and Education.