تبیین ارتباط میان برداشت معمارانه و مؤلفه‌های فردی کاربر در کالبد فضاهای عمومی (مورد مطالعه: خیابان زند شیراز)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 33، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، اسفند 1399، صفحه 656-671   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

مهشید معتمد¹؛ مهرداد متین^{* 2}؛ هادی کشمیری³

¹گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

چکیده

معماری فضاهای همگانی، جایگاهی برای یکپارچگی تنوع فرهنگی و حضور جریان‌های متفاوت اجتماعی است. در این فضاهای جمعی، امکان نوآوری و تکثر آراء هنری وجود دارد و از همین روی، فضاهای جمعی به نشانه‌ای از سلیقه‌ی رایج معماری در بستر خود بدل شده‌اند. این پژوهش درصدد آن است تا با دریافت داده‌های میدانی و تحلیل جامعه‌شناختی، روندی تکمیلی برای طراحی فضاهای خدمات همگانی تولید کرده و نگرش عمومی به حوزه‌ی تخصصی معماری را پایش نماید. در غالب پژوهش‌ها به نقش معماری بر رفتارهای انسانی پرداخته شده که از آن با نام «روان‌شناسی محیط» یاد می‌شود؛ اما نگرش به معماری به‌عنوان عادت‌واره و محصولی، که پس از گذشت زمان و حضور کاربر، دچار دگرگونی می‌شود و می‌تواند برآمده از رفتارهای جمعی دچار تغییر ماهیت (ادراکی/عینی) شود، موضوعی است که کمتر مورد بحث قرار گرفته است. حال این سؤال مطرح می‌شود که برداشت و ادراک معمارانه و مؤلفه‌های مؤثر در فهم فضای عمومی از دیدگاه کاربران از چه الگویی پیروی می‌کند؟ تدوین الگوی برداشت و ادراک عمومی از معماری، می‌تواند در زمان طراحی و در تولید روش‌های طراحی مبتنی بر حضور فعال کاربران، مؤثر واقع گردد. با توجه به مطالعه‌ی این پژوهش بر روی جامعه‌ی آماری ۱۲۰۰ نفری و پایش برداشت‌های افراد از موضوع معماری فضاهای همگانی، می‌توان گفت هویت‌های اجتماعی، در فضای ادراکی متفاوتی از موضوع معماری به سر می‌برند. شاخص‌های فردی و گروهی، خوانش‌های مختلفی از مسئله‌ی معماری دارند که گونه‌بندی آن‌ها، از منظر پارامترهای موجود در ساختمان، به الگویی برای طراحی فضاهای عمومی تبدیل می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

جامعه‌شناسی معماری؛ سلیقه‌ی معماری؛ فضاهای همگانی

مراجع

References

Bianco, Lino. (2017). “Architecture, values and perception: Between rhetoric and reality”. Frontiers of Architectural Research (2018) 7, 92–99.

Blau, Judith. (1991). “The Context and Content of Collaboration: Architecture and Sociology”. Journal of Architectural Education, Vol. 45, No. 1 (Nov., 1991), pp. 36-40.

Bourdieu, P. (1984) Distinction: a social critique of the judgement of taste. Translated by Hassan Chavoshian. Tehran, Sales Press. (in Persian)

Campbell, J. Y. (1987), “Does saving anticipate declining labor income? An alternative test of the permanent income hypothesis”, Econometrica, 55, 1249-1273.

Carmona, M., Tiesdell, S., Heath, T., Ocas, T. (2003). Public Places, Urban Spaces, The Dimensions of Urban Design. Routledge, pp. 122–123.

Corrigan, P. (1997) The Sociology of Consumption. Translated by Shayesteh Madani Lavasani. Tehran, Research Center for Culture, Art and Communications Press. (in Persian)

Corsı´n Jime´nez, Alberto. (2003). “On space as a capacity”. Royal Anthropological Institute 9. 137–153.

Eco, Umberto. (1989). The Open Work, translated by Anna Concogni; with an introduction by David Robey, Cambridge, Harvard University Press, Massachussetts.

Eun Cho, Myung & Kim, Mi jeong. (2017). “Measurement of User Emotion and Experience in Interaction with Space”. Journal of Asian Architecture and Building Engineering. 16. 99-106. 10.3130/jaabe.16.99.

Freitag, M. (2004). Arquitectura e Sociedade. Spain, Casal de Cambra: Don Quixote.

Gehl, J. (2013) How to Study Public Life. Translated by M. Saeed Izadi, Samaneh Mohammadi, Samaneh Khabiri. Tehran, Aval-o-Akhar Press. (in Persian)

Gronow, J. (2002) The Sociology of Taste. Translated by Masoud Kianpour. Tehran, Markaz Press. (in Persian)

Harvey, D. (2003) Paris, Capital of modernity. Translated by A’ref Aghvami Moghadam. Tehran, Pejvak Press. (in Persian)

Hatch, Henry J. (Chairman), Federal Facilities Council. (2001). LEARNING FROM OUR BUILDINGS, A State-Of-The-Practice Summary of Post-Occupancy Evaluation. Washington, D.C., National Academy Press.

Hay, Rowena & Samuel, Flora & Watson, Kelly J. & Bradbury, Simon. (2017). “Post-Occupancy Evaluation in Architecture: Experiences and Perspectives from UK Practice”. Building Research & Information, 46:6, 698-710.

Hill, J. (2003) Actions of architecture: architects and creative users. Translated by Mahshid Motamed. Mashad, Kasra Press. (in Persian)

Jencks, C. (2011) The Story of Post-Modernism: Five Decades of the Ironic, Iconic and Critical in Architecture. Translated by Ehsan Hanif. Tehran, Fekr-e-No Press. (in Persian)

Lucas, R. (2015) Research Methods for Architecture. Translated by Reza Sameh. Tehran, Tahan Press. (in Persian)

Lynch, Kevin. (1976). Managing the Sense of a Region. Cambridge: MIT Press. (2nd ed. 1980).

Mendes, Maria Manuela & Sá, Teresa & Cabral, João. (2017). Architecture and the Social Sciences: Inter- and Multidisciplinary Approaches between Society and Space. Berlin: Springer.

Miles, S., Miles, M. (2004) Consuming Cities. Translated by Morteza Ghalich, M. Hassan Khatibi. Tehran, Teesa Press. (in Persian)

Müller, Anna-Lisa & Reichmann, Werner. (2015). Architecture, Materiality and Society Connecting Sociology of Architecture with Science and Technology Studies. Palgrave Macmillan UK.

Nesbitt, K. (1997) Theorizing a new agenda for architecture: an anthology of architectural theory, An Anthology of Architectural Theory 1965 – 1995. Translated by Pouyan Rouhi. Mashad, Kasra Press. (in Persian)

Önal, Gökçe Ketizmen & Turgut, Hülya. (2017). “Cultural Schema and Design Activity in an Architectural Design Studio”. Frontiers of Architectural Research, Volume 6, Issue 2, June 2017, pp. 183-203.

Parker, S. (2003) Urban theory and the urban experience: encountering the city. Translated by Hamidreza Talkhabi, Farokh Mehr-Aeen. Tehran, Teesa Press. (in Persian)

Petrescu, Doina, editor. Trogal, Kim, editor. (2017). The Social (Re)Production of Architecture: Politics, Values and Actions in Contemporary Practice. New York: Routledge.

Rouhi, Z. (2012) “Bourdieu in facing with distinction”, Jahan Ketab Journal, No. 270-271, pp 25-28. (in Persian)

Šafránková, Jana. (2006). “Sociological and Psychological Aspects of Architecture and Urban Space”. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, 2006, 15-22.

Ukabi, Ejeng. (2015). “Conserving the Architects’ Jewel in the 21st Century”. Architecture Research 2015, 5(1): 10-15.

Voordt, D. J. M. van der (2007) Architecture in use: an introduction to the programming, design and evaluation of buildings. Translated by Mahyar Bastani. Mashad, Kasra Press. (in Persian)

Webster, H. (2011) Bourdieu for architects. Translated by Ehsan Hanif. Tehran, Fekr-e-No Press. (in Persian)

Zieleniec, A. (2007) Space and Social Theory (BSA New Horizons in Sociology). Translated by Mahmoud Shourcheh. Tehran, Modiran emrooz Press. (in Persian)