ظهور خانواده مدرن در ایران با تکیه بر تغییرات اجتماعی دوره ی قاجار و پهلوی

فصلنامه مطالعات سیاسی

مقاله 4، دوره 13، شماره 49، آذر 1399، صفحه 61-83   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سمیرامیس شاه اسماعیلی نژاد خراسانی¹؛ تقی آزاد ارمکی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استاد گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مقاله ­ی حاضر به بررسی تاریخی سیر تکوین نهاد خانواده در بستر تغییرات اجتماعی ایران، طی صد سال اخیر پرداخته­ است تا مسیر متفاوت تکوین خانواده در ایران را به طور متمایز از خانواده­ی غربی توضیح دهد. این مقاله با رویکرد کیفی و روش بررسی تاریخی به بازآفرینی رخدادهای مهم تاریخی، با سبک‌‌های توصیفی- روایتی و تحلیل وقایع و روابط میان آن ها پرداخته­ است تا با بهره­ گیری از مفاهیم نظری تقسیم کار، عقلانی­ سازی و ازجاکندگی، سیر تکوین خانواده در ایران معاصر را توضیح دهد. نتایج پژوهش نشان می­دهد در جامعه­ ی ایران، تغییر خانواده سنتی به خانواده هسته­ ای تحت تاثیر مدرنیزاسیون و در فقدان جامعه مدنی قدرتمند رخ داده و مدرنیته ­ی آمرانه، این روند را متأثر ساخته است و در نتیجه­ی کیفیت تغییرات اجتماعی و لهجه­ ی ایرانی مدرنیته، خانواده هسته­ ای با ویژگی­ های متمایز حفظ ریشه ­های سنتی و خصلت­ های نهادی خود تکوین یافته­ است، به نحوی که هنوز ریشه های سنتی این نوع خانواده به طور کامل گسسته نشده است. پیامد چنین روند تاریخی در ایران، ظهور خانواده­ ی هسته­ ای وابسته است.

کلیدواژه‌ها

تغییرات نهاد خانواده؛ تقسیم کار اجتماعی؛ ازجاکندگی؛ عقلانیت

مراجع