طراحی مدل تخصصی سازی هوشمند برای توسعه نوآوری در استان‌های ایران( مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی)

پژوهش های مدیریت راهبردی

مقاله 3، دوره 26، شماره 78، آذر 1399، صفحه 73-98   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

مهدی پاکزاد¹؛ سیدسپهر قاضی نوری^{* 2}؛ مهدی محمدی³

¹دکتری سیاست گذاری علم و فناوری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³استاریار دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نوآوری یک فرآیند وابسته به جغرافیا و منطقه است که در آن توانمندی‌های محلی چون منابع، نهادها، ارزش‌های عمومی و فرهنگی، محرک‌های اصلی هستند. تعاملات میان بخش‌های مختلف منطقه ازجمله بخش‌های فنی، تجاری، قانونی، اجتماعی و مالی به توسعه، محافظت، تأمین مالی یا قانون‌گذاری در حوزه نوآوری و فناوری کمک می‌کنند. وابستگی نوآوری به ویژگی‌های مناطق، امکان ارائه یک مدل واحد برای توسعه نوآوری در مناطق را غیرممکن ساخته است و درواقع، مجموعه متنوعی از توانمندی‌ها، ابزارها و ویژگی‌های نهادی برای توسعه و مدیریت دانش در حال و آینده موردنیاز است. هم‌چنین عواملی چون تولید منطقه‌ای، محیط منطقه‌ای، نظام دانشگاهی و پژوهشی در منطقه، مدیریت عمومی و توانمندی‌های بنگاه‌های اقتصادی و خصوصی، دارای اهمیت فراوانی است.
با عنایت به تفاوتهای موجود در وضعیت نوآوری استان­های کشور، این مقاله به دنبال طراحی و پیشنهاد مدل تخصصی‌سازی هوشمند برای توسعه نوآوری منطقه‌ای با در نظر گرفتن تفاوت‌های موجود در وضعیت نوآوری استان‌های کشور است.
بدین منظور با مطالعه و بررسی مطالعات و پژوهش های قبلی الزامات و مولفه های تحصصی سازی هوشمند، شناسایی شده و برمبنای آنها چارچوب اولیه برای هوشمند سازی سیاست­های توسعه نوآوری منطقه ای طراحی گردید. در ادامه به منظور ارائه مدل بومی برای طراحی مدل تخصصی­سازی هوشمند، استان آذربایجان شرقی که مباحث سیاست­گذاری علم و فناوری در بین بازیگران و فعالان استان نهادینه شده است، انتخاب شد و با استفاده از روش داده بنیاد چند زمینه ای و با بهره­گیری از مصاحبه با مدیران کلان استان، انجمن های صنفی، مدیران خوشه­­های صنعتی و فناوری الزامات و مولفه­های شناسایی شده در چارچوب اولیه بومی و منطقه­ای گردید. مدل پیشنهادی برای تخصصی سازی هوشمند برای تدوین سیاست­های توسعه نوآوری منطقه­ای شامل سه مرحله تهیه چشم انداز و حوزه­های الویت دار منطقه، تحلیل زیست بوم نوآوری حوزه های منتخب، تدوین بسته سیاستی و برنامه ریزی اجرا به همراه توجه به ملاحظات فرایندی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

تخصصی‌سازی هوشمند؛ سیاست نوآوری منطقه‌ای؛ بسته سیاستی؛ روش داده بنیاد چند زمینه‌ای

مراجع

پاکزاد، مهدی؛ قاضی نوری، سپهر؛ محمدی، مهدی؛ مختارزاده، نیما (1399). تخصصی سازی هوشمند: راهبردی برای سیاست گذاری منطق های نوآوری ، پژوهش های مدیریت عمومی،در نوبت انتشار.
ریاحی، پریسا، قاضی نوری، سید سپهر، حاجی حسینی، حجت اله (1392). گونه شناسی رفتارنوآوری استان های ایران با تاکید برعوامل اجتماعی ، مجله سیاست علم و فناوری، 5 ( 4 )،47-61
نقی زاده، رضا، الهی، شعبان؛ منطقی، منوچهر، قاضی نوری، سپهر (1393). فراترکیب مدل های نوآوری منطق های: مروری بر سال-های 2013-1990 .مدیریت  نوآوری، 3(4) ،56-25.
محسنی کیاسری، مصطفی، محمدی، مهدی؛ جعفرنژاد، احمد، مختارزاده، نیما، اسدیفر، رضا (1396) .دسته بندی ابزارهای سیاست نوآور تقاضامحور با استفاده از رویکرد فراترکیب. مدیریت،(2)6، 138-109 

Adner, R (2006). Match your innovation strategy to your innovation ecosystem. Harvard business review, 84(4), 98

Adner, R & Kapoor, R (2010). Value creation in innovation ecosystems: How the structure of technological interdependence affects firm performance in new technology generations. Strategic management journal, 31(3), 306-333.

Amin, A (1999). An institutionalist perspective on regional economic development. International journal of urban and regional research, 23(2), 365- 378

Boekholt, P (2010). The Evolution of Innovation Paradigms and their Influence on Research, Technological Development and Innovation Policy Instrument; In Smits, R. E., Kuhlman, S. and Shapira, P., "The theory and practice of
innovation policy", Edward Elgar Publishing Inc. USA

Borrás, S & Edquist, C (2013). The choice of innovation policy instruments. Technological Forecasting and Social Change, 80(8), 1513-1522

Bramwell, A., Hepburn, N & Wolfe, D. A (2012). Growing innovation ecosystems: University-industry knowledge transfer and regional economic development in Canada. Knowledge Synthesis Paper on Leveraging Investments in HERD. Final Report to the Social Sciences and Humanities Research Council of Canada

Caloffi, A & Mariani, M (2018). Regional policy mixes for enterprise and innovation: A fuzzy-set clustering approach. Environment and Planning C: Politics and Space, 36(1), 28-46

Chrysomallidis, C. and A. Tsakanikas (2017). "The implementation of smart specialization strategy in Greece: Rebalancing  governance between the central state and the regions." Regional Science Policy & Practice

Fabbri, E (2016). Strategic planning and foresight: the case of Smart Specialisation Strategy in Tuscany. Foresight, 18(5), 491-508

Foray, D., Morgan, K & Radosevic, S (2018). The role of smart specialization in the EU research and innovation policy landscape. Brussels: European Commission. Режим доступа: http://ec. europa. eu/regional_policy/sources/docgener/brochure/smart/role_smartspecialisation_ ri. pdf, дата обращения, 13, 2019.

Goldkuhl, G & Cronholm, S (2010). Adding Theoretical Grounding to Grounded Theory: Toward Multi-Grounded Theory. International Journal of Qualitative Methods, Vol. 9(2),  187-205.

Gulc, A (2015). Analysis of methodological approach to identify smart specialization on the example of Polish regions. Procedia-Social and Behavioral Sciences 213: 817-823

Hepburn, N. C (2014). Minding the Gap between Promise and Performance: The Ontario Liberal Government’s Research and Innovation Policy, 2003-2011 (Doctoral dissertation, University of Toronto).

Kern, F & Howlett, M (2009). Implementing transition management as policy reforms: a case study of the Dutch energy sector. Policy Sciences, 42(4), 391- 408

Kotnik, P, & Petrin, T(2017). Implementing a smart specialisation strategy: an evidence-based approach. International Review of Administrative Sciences, 83(1), 85-105

Mercan, B & Goktas, D (2011). Components of innovation ecosystems: A cross-country study. International Research Journal of Finance and Economics, 76, 102-112.

Midtkandal, I & Sörvik, J (2012). What is smart specialisation. Nordregio News, 5, 2012-2013

Paliokaitė, A., Martinaitis, Ž & Sarpong, D (2016). Implementing smart specialisation roadmaps in Lithuania: Lost in translation?. Technological Forecasting and Social Change, 110, 143-152

Radej, B., Jazbinesk, K. Ž & Dolinsek, M (2015). Measuring Smartness of Innovation Policy. Slovenian Evaluation Society, 8(1), 1-22

Reimeris, R (2013). Preparation of Smart specialisation strategy: The Lithuanian case. European Structural and Investment Funds Journal, 1(1), 47- 52

Sjoer, E., Nørgaard, B., & Goossens, M. (2012). Opportunities and Challenges in the Implementation of the Knowledge Triangle. 40th annual conference of Societe Europeenne pour la Formation des Ingenieurs (SEFI), 23-26

Uyarra, E., (2019). Smart Specialization as Place-based Policy: Lessons Learnt?  Regional Insights. 2019: 1–6 

Woronowicz, T., Boronowsky, M., Wewezer, D., Mitasiunas, A., Seidel, K & Cotera, I. R (2017). Towards a regional innovation strategies modelling. Procedia Computer Science, 104, 227-234

Yegorov, I & Ryzhkova, Y(2018). Innovation policy and implementation of smart specialisation in Ukraine. Economy and Forecasting, (3), 48-64