بررسی و تحلیل کهن‌الگوی «آب» در کلیله‌ودمنه

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 16، شماره 24، دی 1399، صفحه 12-19   

نویسندگان

سمیه حدادیان^{* 1}؛ علی حیدری²؛ قاسم صحرایی³

¹دکتر گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، ایران

چکیده

آب،یکی از عناصرشگفت­انگیز و ضروری درطبیعتاست که همواره مورد توجّهاقوام و ملّت­های مختلف بوده­ و هست. هندوان و ایرانیان باستان نیز آبرابسیارگرامی­داشته­اند و اسطوره­های فراوانی پیرامون آن شکل داده­اند. کتاب کلیله­ودمنه که منشأ هندی دارد و بعدها به زبان فارسی نیز ترجمه شده­است، سرشار از این اسطوره­ها و افسانه­ها است. در این پژوهش به روش استقرایی و با توجّه به منبع قرار دادن یافته­های کارل گوستاویونگ (CarlGustavGung) روان­پزشک سوئیسی و دیگر پژوهشگران در این زمینه، سعی شده­است ویژگی­های کهن­الگوی آب را ذکر و جایگاه آن را در نزد اقوام مختلف بیان نماییم. سپس مواردی را که در کتاب کلیله­ودمنه می­توانند کهن­الگو قلمداد شوند، ذکر نموده­ایم. پس از بررسی­های انجام شده از بین ویژگی­های ذکر شده برای آب چهار مورد از آن را در کتاب کلیله­ودمنه پیدا نمودیم که جنبة کهن­الگویی دارند و  شامل مواردی چون: 1) آبرمز حیات 2) آب رمز مرگ و ممات 3) عبور از رود تصور سمبولیک یک تغییر رویّه4)غوطه­وریدرآبرمزیازتجدیدحیات، می­باشند.

کلیدواژه‌ها

کهن‌الگو؛ آب؛ کلیله‌ودمنه؛ کارل گوستاویونگ