عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر مهاجرت روستا- شهر بخش مرکزی شهرستان بویراحمد

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 16، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 58، خرداد 1401، صفحه 219-234   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

روح اله کریمیان حسین آباد¹؛ آیت اله کرمی^{* 2}؛ علی شمس الدینی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

²دانشیار اقتصاد کشاورزی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، مرودشت، ایران

چکیده

موضوع مهاجرت‌های روستایی همواره مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی، جغرافیدانان و اقتصاد دانان بوده است. در دهه‌های گذشته، تحولات اقتصادی، اجتماعی حاکم بر کشور موجب حرکات شدید مهاجرتی گردیده است که این جابجایی در بعضی مناطق کشور با شدت بیشتری همراه بوده است. هدف از این پژوهش بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر مهاجرت روستا-شهر بخش مرکزی شهرستان بویراحمد و ارایه راهکارهایی برای جلوگیری از مهاجرت روستا به شهر است. روش تحقیق پژوهش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی می‌باشد. برای گردآوری اطلاعات از منابع مختلفی مانند آمارنامه، نقشه‌ها ، منابع کتابخانه‌ای بهره گرفته شد. جامعه آماری این پژوهش شامل ۱۶۵ نفر سرپرست خانوارهای مهاجر روستاهای بالای ۲۰ خانوار بخش مرکزی شهرستان بویراحمد با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی و جدول مورگان معین شد و برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه ساختار مند و محقق ساخته استفاده شد و روایی آن توسط اساتید متخصص و پس از انجام اصلاحات مورد تأیید قرار گرفت و برای تعیین پایایی آن از آلفای کرونباخ بهره گرفته ، که این ضریب بین۷۱۵/۰ تا ۸۱۹/۰ برآورد شد و نشان از بهینه‌گی پرسش‌نامه داشت. داده‌های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه قرار گرفتند و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که عوامل اجتماعی دارای اولویت اول مهاجرین می‌باشد و در بین عوامل اجتماعی دسترسی آسان‌تر به ادارات و نهادهای دولتی و کم توجهی مسئولان به مشکلات روستا از بقیه مهم‌ترند.

کلیدواژه‌ها

عوامل اقتصادی؛ عوامل اجتماعی؛ مهاجرت؛ روستا-شهر؛ بویراحمد

مراجع

افراخته، حسن و آقایی­زاده، اسماعیل. (1390). مهاجرت روستایی در ایران و استیلای عوامل رکودی نمونه موردی- شهرستان بندرانزلی. مسکن و محیط روستا، 30(133)، 84-71.

آقایی­زاده، اسماعیل؛ افراخته، حسن و میره، محمد. (1390). جستاری در تحولات عوامل مهاجرت روستایی در ایران (مطالعه‎ی موردی: شهرستان بندر انزلی). جغرافیا و پایداری محیط، 1(1)، 95-120.

بستانی، علیرضا و جوانی، خدیجه. (1393). پیامدهای مهاجرت­های شغلی خانوارهای روستایی به کشورهای عربی مورد: بخش مرکزی شهرستان لارستان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۳(۷)، ۱۰۵-۹۳.

بنی اسدی، مصطفی؛ زارع مهرجردی، محمدرضا و ورمزیاری، حجت. (1392). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر مهاجرت روستاییان در ایران. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 5(17)، 183-196.

پناهی، لیلا و پیشرو، حمدالله. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت جوانان روستایی به شهر مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان مرودشت. برنامه­ریزی منطقه­ای، 1(2)، 50-41.

حسینی، قربان؛ صادقی، رسول؛ قاسمی اردهایی، علی و رستمعلی زاده، ولی­اله. (1397). تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استان­های ایران. برنامه­ریزی منطقه­ای، 8(31)، 1-18.

رستمعلی­زاده، ولی­اله. (1396). جاذبه و دافعه روستایی و تأثیر آن بر ماندگاری یا تمایل به مهاجرت در میان جوانان روستایی شهرستان­های هشترود و اسکو. توسعه محلی (روستایی- شهری)، 9(1)، 170-145.

رنانی، محسن؛ شیرازی، همایون و صادقی عمروآبادی؛ بهروز. (1393). بررسی عوامل مؤثر در جریان مهاجرت از ایران با استفاده از مدل پانل پویا. تحقیقات اقتصادی، 49(2)، 337-362.

سرورزاده، کوروش؛ محمدی حمید و دهباشی، وحید. (1392). عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی و بودجه‌های عمرانی دولت بر مهاجرت روستاییان در ایران. رفاه اجتماعی، ۱۳(۴۸)، 325-311.

شمس­الدینی، علی و گرجیان، پروین. (13۸۹). عوامل مؤثر در مهاجرت روستائیان به شهرها، با تأکید بر شبکه مهاجرت (مورد: دهستان رستم دو). چشم­انداز جغرافیایی، 5(11)، 92- 75.

صادقی، رسول و ولدوند، لیلا. (1394). جنسیت و مهاجرت: تحلیل جامعه‏­شناختی تفاوت‌های جنسیتی درمهاجرت‏های داخلی در ایران. پژوهش­های جامعه­شناسی معاصر، 4(7)، 55-78.

عنابستانی، علی­اکبر؛ عنابستانی، زهرا. (۱۳۹۰). فرآیند درآمدزایی و نقش آن در مهاجرت روستا- شهری به سبزوار. پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 2(5)، 146- 133.

غفاری، رامین و ترکی­ هرچگانی، معصومه. (۱۳۸۹). تحلیلی بر عوامل مؤثر در مهاجرت جوانان روستایی به شهر (مورد پژوهی: روستای صادق­آباد از توابع بخش سامان در استان چهارمحال و بختیاری). مسکن و محیط روستا، 29(132)، 102- 91.

قاسمی اردهایی، علی. (1385). بررسی علل مهاجرت روستاییان به شهرها در ایران با فراتحلیل پایان­نامه­های تحصیلی، مقطع زمانی (83-1359)، روستا و توسعه، 9(1)، 80-50.

کریمی، فرزاد و احمدوند، مصطفی. (1393). وضعیت سنجی و اولویت­بندی شاخص­های توسعه­ی پایداردر مناطق روستایی مطالعه­ی موردی: بخش مرکزی شهرستان بویراحمد. پژوهش­های روستایی، 5(3)، 690- 663.

مرکز آمار ایران. (1395). سالنامه­ی آماری. معاونت امار و اطلاعات.  

مطیعی­لنگرودی، سیدحسن؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ رضوانی، محمدرضا؛ نظری، عبدالحمید و صحنه، بهمن. (1390). تأثیر بازگشت مهاجران به روستاها در بهبود معیشت ساکنان (مطالعه­ی موردی: شهرستان آق­قلا). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 43(78)، 84- 67.

ملکی، سعید و باقرپورنجف­آباد، فرزانه. (1394). بررسی عوامل مهاجرت جوانان روستایی به شهر یاسوج. اولین همایش علمی پژوهشی­افق­های نوین در علوم جغرافیا و برنامه­ریزی، معماری و شهرسازی ایران.

Adebo, G. M., & Sekumade, A. B. (2012). Socio-economic influence of retiree’s migration on rural development in Ekiti State, Nigeria International journal of humanities and social science, 2(12), 164-172.

Datta, P. (2004). Push-pull factors of undocumented migration from Bangladesh to West Bengal: A perception study, the Qualitative Report, 9(2), 335-358.

Dungumaro, E. W. (2013). Consequences of female migration for families in Tanzania. African Review of Economics and Finance, 5(1), 46-59.

Ghiurca, A., Lamasanu, A., & Mihai, F. (2012). Rural-urban relations in the context of sustainable development. Case Study: Cuejdiu Valley Basin, Neamt County. Case Study: Cuejdiu Valley Basin, Neamt County, Lucraristi in tifice, 55(2), 327-330.

Hunter, L., White, M., & Little, J. (2003). Environmental hazards, migration, and race. Population and Environment, 25(1), 23-39.

Imran, F., Y. Nawaz., M. Asim., & Hashmi, A.H. (2013). Socio-Economic determinants of rural migrants in urban setting: a study conducted at city Sargodha. Pakistan Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 2(1), 71-76.

Isaac, A., & Raqib, A. S. (2013). Rural-urban migration and rural community development: A case of Kpongu community of Upper West Region of Ghana. African Journal of History and Culture, 5(4), 72-77.

Kanwal, H., T.A. Naveed & Azhar Khan, M. (2015). Socio-Economic determinants of rural-urban migration in Pakistan. Asian Development Study, 4(3), 72- 85.

Khan, J.H., Hassan, T., & Shamshad. (2011). Socio-Economic causes of rural to urban migration in India. Asia-Pacific Journal of Social Sciences, 3(2), 138-158.

Lewis, A. (1954). Economic development with unlimited supplies of labor, Manchester School of Econ- Social Studies, 22, 139-192.

Liu, B. (1975). Differential net migration rates and the quality of life, The Review of Economics and Statistics, 53(3), 329-337.

Miriam. N.M., O.U. Patrick., & Usifo Ifechukwude, J. (2014). Effects of rural–urban migration by youths on agricultural labour in aniocha south local government area of delta state, Nigeria. Journal of Research in Agriculture and Animal Science, 2(6), 14-22.

Naghdi, A., & Balali, E. (2011). A social invisible problem: low chance of marriage among rural girls (with emphasis on findings from Hamadan rural districts. Journal of Community Development (Rural and Urban Communities), 2(2), 77-94.

Stark. O., & Bloom, D. (1985). The new economics of labar migration American economic reviw, Frontiers in Demographic Economics, 75(2), 173-178.

Tacoli, C., McGranahan, G., & Satterthwaite, D. (2015). Urbanisation, rural-urban migration and urban poverty. London, UK: Human Settlements Group. International Institute for Environment and Development.

Taleshi, M., & Shabnama, M. (2017). Socio- economica role of rural- urban immigration Noor- Ali Beig region- Saveh. Geography, 15(54), 43-60.

Uma, K. E., Eboh, F. E., & Obidike, P. C. (2013). Managing rural-urban migration and brain drain for sustainable economic recovery in Nigeria: Constraints and options. Journal of Economics and International Business Management, 1(1), 1-7.

Umar Danejo, B.L. Usman Abubakar., M. A. Haruna., & Abubakar Usman, R. (2015). Socio-economic factors influencing rural-urban migration in Wukari Local Government Area of Taraba State, Nigeria. ARPN Journal of Science and Technology, 5(4), 201-206.