مدیریت بدن و کسب هویت مدرن در شهروندان زن با رویکرد گراندد تئوری (مورد مطالعه؛ زنان شهر گرگان)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 10، شماره 37، اسفند 1399، صفحه 91-120   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محبوبه ایلواری¹؛ افسانه ادریسی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

²دانشیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال(نویسنده مسؤول)

چکیده

هدف پژوهش، شناسایی جایگاه رسانه­ها و شبکه­های اجتماعی در مدل مفهومی مدیریت بدن زنان و کسب هویت مدرن است. پژوهش با رویکرد کیفی، روش گراندد تئوری و استفاده از مدل پارادایمی انجام شده و تحلیل داده­ها به روش مقایسه­ای مداوم اشتراس و کوربین صورت پذیرفته است. تکنیک گردآوری داده­ها، مصاحبه­ی عمیق ساخت­نیافته، مصاحبه­ها به صورت فردی برگزار گردید و مدت جلسات هر مصاحبه نیز بین 1-2 ساعت بود، تعداد مصاحبه­ها 15، تعداد مفاهیم شکل گرفته 67 و تعدا مقوله­های ایجاد شده 21 مورد است. برای انتخاب افراد مصاحبه شونده از روش نمونه­گیری هدفمند که این نمونه­گیری نیازمند استفاده از نوع نمونه­گیری متوالی به نام گلوله برفی می­باشد. در این پژوهش از اعتبار زاویه­بندی استفاده شده است. نتایج نشان داد کسب هویت مدرن در زمینه طرد وضعیت زن بزرگسال، دغدغه روحی و ذهنی و همنوایی با خواسته­های اجتماعی پدید می­آید. عوامل مؤثر بر کسب هویت مدرن بدریختی بدن، میل رسیدن به دوران زیبایی و رؤیا پردازی برای بدن ایده­آل شناسایی شدند. پیشرفت تکنولوژی، تبلیغ و ترغیب افراد و پذیرش عمومی به عنوان شرایط مداخله­گر و کسب هویت مدرن منجر به الگوپذیری از رسانه­ها، گروه­های مرجع و جستجوگری در کشف جراحان و آرایشگران می­باشد. پیامدهای چنین کنش­ها و واکنش­هایی وابستگی و عادت کردن به آرایش، نمایش تحرک عمودی طبقات اجتماعی، نمایش خوش سلیقگی و خلاقیت به دیگران و رواج فرهنگ مصرف­گرایی است.

کلیدواژه‌ها

مدیریت بدن؛ شهروندان زن؛ کسب هویت مدرن؛ تحرک اجتماعی عمودی

مراجع

- اخلاصی، ابراهیم. (1397). درآمدی بر جامعه‏شناسی بدن. تهران: انتشارات جامعه‏شناسان.

- بودریار، ژان. (1395). جامعه­ی مصرفی. ترجمه پیروز ایزدی. تهران:نشر ثالث.

- تنهایی، حسین ابوالحسن،حسینی­فر، مریم السادات. (1397). جامعه­شناسی مصرف و بازار. تهران:انشارات بهمن برنا.

- جمالی، سحر. (1392). رابطه بین دغدغه‏های ازدواج و گرایش به خود آرایی در میان دختران جوان شهرستان رضوان شهر. پایان‏نامه مقطع کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.

- جواهری، فاطمه. (1387). بدن و دلالت‏های فرهنگی-اجتماعی آن. نامه پژوهش فرهنگی، سال نهم، شماره اول: 37-80.

- رستگار، یاسر و همکاران. (1396). بصری شدن منزلت زنانه و مدیریت بدن (مورد مطالعه: زنان مراجعه کننده به مراکز زیبایی در شهر بندر عباس). فصلنامه مطالعه جنسیت و خانواده، دوره چهارم، شماره 1: 94-116.

- رضوی‏زاده، ندا. (1395). دلایل جامعه‎شناختی مصرف تظاهری و تحلیل الگوهای آن (مورد مطالعه: کالاها و خدمات مدیریت بدن زنان مشهد). رساله دکتری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی دانشگاه فردوسی مشهد.

- ربانی، علی و عباس‏زاده، محمد. (1388). رویکرد نظریه زمینه­ای: روش نرم یا سخت. جامعه‏شناسی کاربردی، سال بیستم، شماره 4: 169-183.

- شربتیان، محمدحسن. (1388). رویکردهای فرهنگی و اجتماعی در حوزه­ی بدن انسان. مجله مطلعات فرهنگی اجتماعی خراسان، شماره 13 و 14: 131-151.

- صداقتی فرد، مجتبی و همکاران. (1391). بررسی گرایش­های فمینیستی و رابطه­ی آن با انگیزه­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار. فصلنامه جامعه­شناسی مطالعات جوانان، سال سوم، شماره ششم.

- صنعتی، نادر و محمدی‏کیا، رقیه. (1397). سایه روشن مدیریت بدن در زنان دیندار. دو فصلنامه علمی-پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی، سال10،شماره19: 101-124.

- عباس­زاده، محمد و همکاران. (1392). تأثیر سرمایه‏های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی وسلامت روانی بر مدیریت بدن در بین زنان شهر تبریز. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی فردوسی مشهد، سال دهم، شماره 2: 127-223.

- فکوهی، ناصر. (1384). پیر بوردیو: پرسمان دانش و روشنفکری. مجله­ی علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال دوم، شماره اول.

- قاسمی، افسانه. (1395). مطالعه­ی کیفی نگرش و ادراکات زنان از بدن با تأکید بر جراحی­های زیبایی. جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و هشتم، شماره چهارم.

- گیدنز، آنتونی. (1394). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخص در عصر جدید،. ترجمه ناصر موفقیان، تهران:نشر نی.

- محمودی،یسری و حسن محدثی گیلوایی(1395) «مطالعه جامعه شناختی صنعت بدن: (مطالعه­ی کیفی دلایل و پیامدهای جراحی زیبایی زنان ساکن شهر تهران 1395). زن در توسعه و سیاست، دوره ی15 ، شماره ی 4: 523-547.

- حمدپور، احمد. (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش 1و 2 . تهران: جامعه‏شناسان.

- Frank, Arthur, W. (1990) “Bringing Bodies Back In: A Decade Review Theory”. Culture and Society(7):131- 62.

- Biolcati, Roberto (2017) « What can I do with my body? Boys and girls facing body dissatisfaction», International Journal of Adolescence and Youth, VOL . 22, NO . 3: 283–295.

- Shilling, Chris (2016) «The Rise of Body Studies and the Embodiment of Society: A Review of the Field», An International Refereed Journal, 2 (1): 1-14,.

- Shilling,chris(2005) The Body in Culture, Technology and Society, SAGE Publications, London ,Thousand Oaks , New Delhi Tranter, Bruce & Hanson, Dallas (2015) « The social base of cosmetic surgery in Australia», Journal of sociology, Vol.51(2): 189-206.

- Zimik, Chingri (2016) « Women and body image: A sociological study of women in India», International Journal of English language, Literature and Humanity ,Vol.IV: 66-77.

- Tazzyman, Abiail (2014)  «Fitting: Young British Women’s Reported Experience of body Modification», Phd Thesis, University of York, Women’s  Study.