تحلیل مقایسه ای سازوکار فضای جغرافیایی شهرهای جهانی و کلانشهرهای ملی در فرآیند جهانی شدن، مطالعه موردی: شهرجهانی شانگهای و کلانشهر ملی تهران

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 9، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50، فروردین 1400، صفحه 171-191   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

علیرضا شه بخش¹؛ معصومه حافظ رضازاده^{* 2}؛ غلامرضا میری²

¹گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

²گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

شناخت سازوکار فضای جغرافیایی شهرها، در مواجهه با ابر فرآیند جهانی شدن،‌‌ از مهمترین رویکردهای مربوط به تحلیل‌های فضای جغرافیایی می‌باشد. پژوهش حاضر با درک این نکته و در نظر گرفتن اهمیت کلانشهرهای کشورهای درحال توسعه، تهران را در کنار شانگهای که یکی از الگوهای موفق جهانی شدن می‌باشد، با هدف یافتن سازوکار فضای جغرافیایی این دو شهر و ارائه مدل بومی جهانی شدن، انتخاب نموده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی، تحلیلی و استنباطی می‌باشد، که با بهره‌گیری از مبانی نظری، اخذ نظرات کارشناسان از طریق روش دلفی و سنجش استنباطی متغیرهای جهانی شدن، با استفاده از آزمون (Man-witny)، در محیط نرم افزار SPSS به بررسی آن پرداخته شده است. نتایج حاصل که به صورت دو معادله بیان شده است، بازگو کننده تفاوت مولفه یکپارچگی فرآیندهای اقتصادی، ارتباطی، اطلاعاتی و پیوستگی مکانی آنها در سامانه جهانی با سامانه غیرجهانی می-باشد. نتیجه بررسی متغیرهای جهانی شدن در دو شهر تهران و شانگهای نشان می‌دهد که بیشترین میزان اختلاف به ترتیب مربوط به متغیر حجم تجارت بین‌الملل، گردشگری خارجی، ضریب نفوذ اینترنت، تعداد شعبات بانکهای خارجی، تعداد شعبات شرکت‌های چند ملیتی وسرمایه گذاری مستقیم خارجی می‌باشد. لذا از نظر توصیفی، تحلیلی و استنباط آماری، نتایج گویای ساز و کار متضاد فضای جغرافیایی شانگهای و تهران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

فضای جغرافیایی؛ فرآیندجهانی شدن؛ شهرهای جهانی؛ کلانشهرهای ملی

مراجع

References

Aghaei, P, Poorahmad, A, Zarghami, S, (2014), The extent of Tehran's integration in the process of globalization, Journal of Urban Planning Studies, No. 4, p.21 (In Persian).

Ahmadipour, Z, Ghanbari, Gh, Karami, Gh, (2014), Political Organization of Space, Third Edition, Tehran, Geographical Organization of the Armed Forces (In Persian).

Alijani, B, (2015), Spatial Analysis in Geography Studies, Second Year, Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, 2 (3), pp 1-14 (In Persian).

Ameli, S.R, (2011), Globalizations, Concepts and Theories (Globalization Articles Collection), Second Edition, Tehran, Arghvan Publications (In Persian).

Castells, E, (2001), The Age of Information, The Rise of Network Society, Economics, Society and Culture, Translated by Aliqlian et al, First Edition, Tehran, New Plan Publications (In Persian).

Change, L, (2012), Globalization and shanghi model, jornal of international and global studies, publisher, linden wood university.

Harvey, D, (1989), the condition of post modernity, Basill Blackwell, oxford, p 241.

Hatami Nejad, H, Mohammadi, A, Pishegar, E, (2012), Spatial and functional analysis of advanced production support services in order to connect Tehran with the global cities network (Case Study: Asian Insurance Services Brokerage Companies), Human Geography Research, No. 2, Volume 46, PP 237-254 (In Persian).

Heidarifar, M.R, (2012), Globalization and the Evolution of the Concept of Geography, Journal of Geographical Information (Sepehr) No. 21, pp77-89 (In Persian).

Khezri, D, Pishgamifard, Z, Ezati, E, (2018), Geopolitical implications of Japan's territorial disputes with China and the perspective of developments in the East Asian geopolitical region, Journal of New Attitudes in Human Geography, 10 (4), PP 119-139. (In Persian).

Lechner, F.J, & Boli, J, (2019), The Globalization Reader, sixth edition, Emory university Atlanta, USA, Wiley Blackwell.

Majidi, M.R, Dehghanian Farashah, M.H, (2017), The Silk Road and Cultural Iran, Components for Regional Convergence in West Asia, Journal of Politics, No. 3, Volume 47, pp 751-773 (In Persian).

Nederveen pieterse, J, (2019), Globalization and culture Globalme Lange, fourth edition, university of California santa Barbara.

Perry, W, Marrer, B, (2003), Globalization under construction: Govern mentality, law and Identity, university of Minesota press.

Rahnama, M.R, (2006), Obstacles, Problems and Solutions of Globalization of Iranian Cities, Journal of Geography and Regional Development, 4 (8), pp 35-64 (In Persian).

Rene Short, J, (2010), Urban Theory of Critical Evaluation, Translation: Ziari et al, Tehran, University of Tehran (In Persian).

Sassen, S, (2010), Sociology of Globalization, publisher, Translator: Karbasian, M, Cheshme Publications (In Persian).

Shanghi municipal statistics Bureau. (2019), land AREA, population and density of population in districts, (2018), Avalable from, www.stats-sh.gov.com.(5 octobre 2019).

Shokouei, H, (1996), New Thoughts in the Philosophy of Geography, Vol. I, First Edition, Tehran, Geographical and Cartographic Organization of Gita Studies (In Persian).

Stivesmith, J.B, Owens, P, (2020), The Globalization of world politics and introduction to international relations, eighth edition, oxford university press.

Tabatabaei, S.M, Esmeil Poorroshan, A.A, Milani, T, Lotfi, H, (2020), Assessing the economic convergence between the Islamic Republic of Iran and the member countries of the Shanghai Organization, Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (2), PP 17-34. (In Persian).

Tavakoli Nia, J, Majidi Khamene, B, Zarghami, S, (2015), Evaluating the Performance of Metropolises in the Process of Economic Globalization (Comparative Study of Tehran and Istanbul), Journal of Regional Planning, 6 (23), pp 89-98 (In Persian).

Tehran City Statistics, (2018), Publisher of Tehran Municipality Technology and Communication Organization, first edition, p.2 (In Persian).