تحلیل توزیع فضایی شاخص های ترکیبی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر چابهار)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 11، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50، فروردین 1400، صفحه 211-231   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی کاربردی

نویسندگان

پریسا قادری¹؛ مریم کریمیان بستانی^{* 2}؛ معصومه حافظ رضازاده²

¹گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد بین‌الملل چابهار، دانشگاه آزاد اسلامی، چابهار، ایران

²گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

شهر و شهرنشینی خود یکی از مهم‌ترین شاخص‌های رفاه و توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب می‌شود، اما رشد شتابان آن می‌تواند سرانه برخورداری از بسیاری امکانات اجتماعی و اقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه‌های مختلف شهری نمایان شود که این مسأله در شهرهای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران که افزایش جمعیت شهرها که در بیشتر مواقع ناخواسته و بدون برنامه‌ریزی به وقوع پیوسته است بسیار مشهود است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تحلیل توزیع فضایی شاخص‌های ترکیبی کیفیت زندگی شهری چابهار، می‌باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تکنیک‌ها و مدل‌های (DIMTEL و VIKOR) استفاده شد. نتایج مدل DIMTEL نشان داد که همه شاخص‌های بعد اقتصادی، تاثیرگذار هستند. از بین چهار شاخص، بعد اجتماعی 3 شاخص تأثیرگذار و فقط یک شاخص (خدمات آموزشی) با امتیاز (0.016-) تأثیرپذیر می‌باشد، همچنین از بین 3 شاخص، بعد زیست محیطی همگی تأثیرپذیر و از بین شاخص‌های کالبدی فقط شاخص (مسکن) با امتیاز (0.242)، تأثیرگذار و بقیه تأثیرپذیر می‌باشد. نتایج نهایی اولویت‌بندی نواحی شهر چابهار با تاکید بر توزیع فضایی شاخص‌های ترکیبی کیفیت زندگی با استفاده از مدل ویکور نشان می‌دهد، بیشترین عددQ متعلق به ناحیه 1 شهر چابهار با وزن (0.760)، و کمترین وزن متعلق به ناحیه 4 شهر چابهار با (0.574) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی؛ نواحی شهری؛ توزیع فضایی؛ شهر چابهار

مراجع

Reference

Ali Akbari, E, Amini, M, (2010), Quality of Urban Life in Iran, Social Welfare Quarterly, Vol. 10, No. 36. p. 21. (In Persian).

Chabahar Municipality, (2018). (In Persian).

Ebrahimi, H, Hosni Moghaddam, Gh, Lorestani, A, (2015), Spatial Assessment of Quality of Life in Old Town Textures of Kouhdasht, National Conference on Old Town Historical Textures: Challenges and Strategies, Kashan, Kashan University. (In Persian).

Eziyio, N., Iben, D. A. (2013), Subjective life sates faction in public housing in urban areas of ogun stste.

Faraji Malaei, A, Azimi, A, Ziyari, K, (2010), Analysis of Quality of Life Dimensions in Urban Areas of Iran, Journal of Urban Research and Planning, Volume 1, Number 2, pp 1-16. (In Persian).

Fayers PM, Machine D, (2000), Introduction. In: Fayers PM, Machine D. Quality of Life Assessment, Analysis and interpretation, st ed. UK: John Willy & Sons.

Governorate of Sistan and Baluchestan, (2018). (In Persian).

Harpham, T. (2001), Healthy city projects in developing countries: The first evaluation, South Bank University, London, SW8, 2JZ, UK.

Iranian Census of Population and Housing, (2016). (In Persian).

Jajarmi, K, Kalte, I, (2006), Measuring the Status of Citizens' Indicators of Quality of Life in the City, Case Study: Gonbad Qaboos, Journal of Geography and Development, Vol. 4, No. 8, pp 1-18. (In Persian).

Keles, R, (2010), the Quality of life and the Environment, Social and Behavioral Sciences, V. 35, pp. 23-32.

Krinitcyna, Z. V, Mikhailova, T. R, & german, M. V. (2016), January. Quality of life as the basis for achieving social welfare of the population. In SHS web of Conferences vol. 28, eDP Sciences.

Lashkari, E, Khalaj, M, (2014), Measuring the quality of urban environment with a location-based approach, Ganj-e-Hunar Publications, Tehran.

Lotfi, S, (2009), Concept of Urban Quality of Life: Definitions, Dimensions and Its Measurement in Urban Planning, Journal: New Attitudes in Human Geography (Human Geography), Volume 1, Number 4, pp 65-80. (In Persian).

Lotfi, S, Saberi, S, (2012), Investigation and Evaluation of Citizens' Quality of Life and Inequality at Area Level in Yasuj City, Journal of Geography and Environmental Studies, Volume 1, Number 4, 2012, PP 45-59. (In Persian).

Malekshahi, Gh, Barani Pasyan, V, Aghaei, Ar, Nami, M.H, Molavi, M, (2020), Spatial pattern analysis of quality of life indicators in urban communities (Case study: Islamshahr), Journal of New Attitudes in Human Geography ( Human Geography), Volume 12, Number 1; pp 11-129. (In Persian).

Mohit, M. A. (2014), present Trends and Future Directions of quality of life procedia-Social and Bgehavioral Sciences, 153, 655-665.

Mousavi, M, Bagheri Kashkoli, A, (2014), Evaluating the Spatial Distribution of Quality of Life in Sardasht Neighborhoods, Journal of Urban Research and Planning, Volume 3, Number 9, pp 97-118. (In Persian).

Oktay, D. and Rustemli, A. (2010), Measuring the Quality of Urban Life and Neighbourhood Satisfaction: Findings from Gazimagusa (Famagusta) Area Study, international journal of social sciences and humanity studies. 2 (2), pp: 27-37.

Parandavar, S, Ghorbanzadeh Moghaddam, A, (2018), An Analysis of Quality of Life Indicators in Fourth Region of Mashhad, Journal of Geographical Sciences, Architecture and Urban Planning, 2 (13), pp 127-146. (In Persian).

Pour Jafar, M.R, Kokabi, A, Taghvaei, A.A, (2005), Urban planning and quality of life in urban centers, definitions and criteria, Urban Planning Queries, No. 12, pp 1-13.

Pourqorban, A, (2018), Analysis and Evaluation of Quality of Life in Urban Areas (Case Study of Tabriz Landscape), Payashahr Monthly, 1 (9). (In Persian).

Rabbani Kharsegani, A, Kianpour, M, (2007), Proposed Model for Quality of Life (Case Study: Isfahan City), Journal of Faculty of Literature and Humanities, Volume 15, Number 59-58, pp 67-108. (In Persian).

Roozbahani, M, Babaei Finey, O, (2015), Evaluation of Urban Quality of Life Using Numerical Taxonomy Technique (Case Study: Region 2 of Tehran Municipality), First International Conference on Geographical Sciences, Shiraz. (In Persian).

Rossouw, S., Pacheco, G. (2011), Measuring Non-Economic Quality of Life on a Sub-National Level: A Case Study of New Zealand, Journal of Happiness Studies, online first, pp. 25-42.

Seik, T. F. (2000), Subjective assessment of urban quality of life in Singapore (1997-1998).

Sharifi, A.N, (2006), Social Justice and the City: An Analysis of Regional Inequalities in Ahwaz City, Ph.D. Thesis, University of Tehran. (In Persian).

Shoroudi, N, (2013), Evaluation of Quality of Life Indicators and their Role in Urban Development (Case Study: Zahedan City), Master of Science in Geography and Urban Planning, Supervisor: Zohreh Hadiani, Department of Geography and Urban Planning, University of Sistan and Baluchestan. (In Persian).

Smith, D, (2002), Quality of Life: Human Welfare and Social Justice, Translated by Hassan Hatami Nejad and The Hekmat Shahi Ardebili, Political-Economic Information, 17th Year, No. 186. (In Persian).

Streimikiene, D. (2014), Comparative assessment of Environmental indicators of Quality of life in Romania and Lithuania. Economics & Sociology, 7(1), p11.

Theofilou, P, (2013), Quality of life: definition and measurement. Europe s journal of psychology, 9(1), 67-79.

Van Kamp I, Leidelmeijer K, Marsmana G, de Hollander AEM, (2003), urban environmental quality and human wellbeing towards a conceptual framework and demarcation of concepts, a literature study. Landscape and Urban Planning; 65.

Vazifedoost, H, Amini, M, (2009), Investigating the Importance of Tehran City Quality of Life Indicators from the Viewpoint of Managers and Experts of Urban Management, Urban Management Studies Quarterly, Volume 1, Number 3, pp 1-18. (In Persian).

Weziak-Bialowolska, D. (2016), Quality of life in Cities-Empirical evidence in comparative European perspective. Cities, 58, 87-96.

Wish NB, (1986), Are we really measuring the quality of life? Well-being has subjective dimensions, as well as objective ones, American Journal of Economics and Sociology;45

Zainal, N, Kaur, G, Aisah Ahmad, N. and Khalili, J. (2012). Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia, Procedia-Social and Behavioral Sciences. 50, pp: 827–838.