مدل اثرگذاری محیط سازمانی و ابعاد سه گانه آن بر نوآوری سازمانی با نقش میانجی گری همکاری بین سازمانی (مورد مطالعه: صنایع غذایی سحر همدان و شرکت های وابسته به آن)

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 6، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 39، اسفند 1399، صفحه 117-152   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مرتضی مرادی^{* 1}؛ رابعه زندی پاک²؛ شیما السادات میرصفدری³

¹عضو هیات علمی و دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

²کارشناسی ارشد مدیریتMBA ‎، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت ‏MBA، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

زمینه: امروزه، سازمان‌ها برای کسب نوآوری، مزیت رقابتی و مقابله با عوامل خارجی موجود در محیط سازمان از استراتژی‌های مشارکتی مانند همکاری بین‌سازمانی، بهره می‌برند.
هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش همکاری بین‌سازمانی در رابطه محیط سازمانی و نوآوری سازمانی است.
روش: پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی_ پیمایشی از نوع همبستگی است. برای تست فرضیات، از یک پرسش‌نامه که مشتمل بر 19 سوال که طبق طیف 5 گزینه‌ای لیکرت تنظیم شده، استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل مجموعه پرسنل صنایع غذایی سحر همدان و شرکت‌های وابسته به آن (شرکت نیوشه، الوند یاران سحر و شکوفه الوند) به تعداد 210 نفر است. حجم نمونه 134نفر، که بر اساس جدول کرجسی و مورگان به روش طبقه‌ای نسبی، انتخاب و با استفاده از نرم‌افزار Spss، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و به منظور بررسی اعتبار سازه با استفاده از نرم‌افزار Lisrel از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد و به منظور تجزیه و تحلیل یافته‌ها از مدل تحلیل مسیر و برای تحلیل متغیر میانجی از آزمون سوبل استفاده گردید.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد، محیط سازمان می‌تواند به طور مستقیم بر همکاری بین‌سازمانی و بر نوآوری سازمان به طور غیرمستقیم (از طریق همکاری بین‌سازمانی) تأثیر مثبت و معناداری بگذارد؛ همکاری بین‌سازمانی نیز، تأثیر مثبت و معناداری بر نوآوری سازمان دارد. جهت بررسی نقش متغیر میانجی‌، از روش آزمون سبل، استفاده شد که نتایج بیانگر آن بود که همکاری بین‌سازمانی نقش متغیر میانجی را در ارتباط بین دو متغیر دیگر، ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

تلاطم محیطی؛ ناهمگنی بازار؛ فشار رقابتی؛ همکاری بین سازمانی؛ نوآوری سازمانی

مراجع

آذرنیوشان، مریم، مشایخ، مریم، محمدی شیرمحله، فاطمه (1397). رابطه نوآوری سازمانی با عملکرد شغلی و رضایت شغلی معلمان. فصلنامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 8(3). 94-75.

اسکندرزاده فرد، توحید، بهلولی، نادر (1399). نقش شرکت­های پیشرو و خوشه­های کسب­وکار در نوآوری منطقه­ای. فصلنامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 10(1). 188-161.

اصانلو، بهاره، خدامی، سهیلا، تاجری زرنق، رقیه (1397). بررسی عوامل محیط سازمانی موثر بر عملکرد سازمان با تاکید بر نقش اتحاد استراتژیک و نوآوری. دوازدهمین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک، تهران: انجمن مدیریت راهبردی ایران.

باقری، امین، احمدوند، علی­محمد (1393). شبکه مدیریت یادگیری سازمانی: سیستم­های اطلاعاتی و توسعه سرمایه انسانی. مجله مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی. 7(1). 40-19.

تشکری، لاله، احرامیان، نگارالسادات (1394). بررسی نقش به اشتراک­گذاری اطلاعات و همکاری بین­سازمانی در عملکرد زنجیره تامین. دومین کنفرانس بین­المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری. کوالالامپور- مالزی. موسسه سرآمد کارین.

تورانی، حیدر، آقایی، امیر، ملایی­نژاد، اعظم (1398). موانع حمایت از نوآوری­ها و ارائه مدل مناسب به منظور استقرار نظام نوآوری در آموزش و پرورش. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. 16(63). 74-47.

جهانشاد، سیمین، رخشانی، جاوید (1394). ارائه الگوی مفهومی از همکاری­های بین­سازمانی. کنفرانس ملی آینده­پژوهی علوم انسانی و توسعه، شیراز. 

دلاور، علی (1399). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: انتشارات ویرایش.

رضایی، نادر، پیوسته، اکبر، فرضعلی­زاده، اکبر (1396). بررسی نقش مدیریت دانش در ارتقاء خلاقیت و نوآوری کارکنان در سازمان­های نظامی (مطالعه موردی در یگان­های نظامی نزاجا مستقر در شهر مراغه). فصلنامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 7(1). 48-17.

رمضان پور نرگسی، قاسم، علی داودی، راحله افراسیابی و زرگران یزد، بهاره (1393). بررسی تأثیر عوامل درونی و بیرونی بر نوآوری باز (مورد مطالعه: مراکز تحقیقاتی وزارت صنایع و علوم). بی‌جا.

رفیعی، محسن، فیاضی، مرجان (1399). بررسی امکان بروز خلاقیت در کارکنان فراشایسته. نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 10(1). 52-27.

صداقت­زادگان، شهناز (1394). مطالعه راهبردی ارتباط همکاری بین­سازمانی با فعالیت­های خدماتی و صنعت. فصلنامه­ی راهبرد. 24 (75). 137-91.

غلامی، رمضان، باقری، زهرا (1391). ارائه الگویی یکپارچه از اصول بنیادین همکاری بین­سازمانی به عنوان گامی در جهت تحقق اتحاد ملی (با رویکرد مدیریتی). کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب­وکارهای دانش بنیان.

مرادی، مرتضی، زندی پاک، رابعه (1396). مقایسه خوشه صنعتی و خوشه علم و فناوری از نظر انطباق سازمانی با نقش میانجی­گری یادگیری سازمانی. مجله مدیریت توسعه فناوری. 5(1). 1، 97-63. 

مرادی، مرتضی، زندی پاک، رابعه (1395). بررسی میزان تأثیر مشارکت یا عدم مشارکت شرکت­ها در ایجاد خوشه صنعتی بر عملکرد نوآوری آن­ها با نقش میانجی مدیریت دانش. مجله مدیریت نوآوری. 5(1). 28-1. 

موسی خانی، محمد، مانیان، امیر، احقاقی، الهام (1393). تدوین مدل ارزیابی بلوغ همکاری در شبکه­های بین­سازمانی شبکه شتاب. پژوهش­های مدیریت در ایران. 18(3). 180-157.

نیکنامی، مصطفی، تقی­پورظهیر، علی، دلاور، علی، غفاری مجلج، محمد (1388). طراحی و ارزیابی مدل علی خلاقیت و نوآوری مدیران آموزشی شهر تهران. فصلنامه­ی علمی_ پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی شهر تهران. 2(5). 28-1

نیکومرام، هاشم، رهنمای رودپشتی، فریدون، جوکارتنگ کرمی، ایمان (1392). تبیین نقش تجارت خارجی و نوآوری از طریق دستیابی به تکنولوژی خارجی بر سرمایه­گذاری و رشد اقتصادی کشور ایران. فصلنامه علمی پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار. 6(20). 108-91.

 

Alexiev, A.S. Volberda, H.w, Van den Bosch, F.A. (2015). Inter organizational collaboration and firm innovativeness: Unpacking the role of the organizational environment. Journal of Business Research.

Alexy, O., George, G., & Salter, A. (2019). Cui bono? The selective revealing of knowledge and its iimplications for innovative activity. The Academy of Management Review, 38(2), 270–291.

Ang, S. H. (2018). Competitive intensity and collaboration: Impact on firm growth across technological environments. Strategic Management Journal, 29(10), 1057–1075.

Bigliardi, B. Ivo Dormio,A and Galati, F. (2012). The adoption of open innovation within the telecommunication industry, European Journal of Innovation Management. Emerald. 15(1), 27-54

Bowen, J., & Ford, R. C. (2002). Managing service organizations: Does having a “thing” make a difference? Journal of Management, 28(3), 447–469.

Burt, R. S. (1992). Structural holes: The social structure of competition. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Burt, R. S. (2004). Structural holes and good ideas. The American Journal of Sociology, 110, 349–399.

Camarinha-Matos L. M., Afsarmanesh H. (2006), Collaborative networks: Value creation in a knowledge society; PROLAMAT’06. Shanghai, China: Springer.

Camisón, C., Villar-López, A., (2014),Organizational innovation as an enabler of technological innovation capabilities and firm performance, Journal of Business Research, 67, pp 2891–2902,

Caves, R. E., & Porter, M. E. (1977). From entry barriers to mobility barriers: Conjectural decisions and contrived deterrence to new competition. Quarterly Journal of Economics, 91(2), 241–261.

Ceci, F., & Masini, A. (2019). Balancing specialized and generic capabilities in the provision of integrated solutions. Industrial and Corporate Change, 20(1), 91–131.

Chesbrough, H. and Crowther, A.K. (2003). Beyond high tech: early adopters of open innovation in other industries. R&D Management. 36(3), 229-236.

Chesbrough, H. W., Vanhaverbeke, W., & West, J. (Eds.). (2006). Open innovation: Researching a new paradigm. Oxford: Oxford University Press.

Child, John (1997). Strategic Choice in the Analysis of Action, Structure, Organizations and Environment: Retrospect and Prospect, Organization Studies.

Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology. 95-120.

Crossan, M. M. and Apaydin, M. (2010). A multi-dimensional framework of organizational innovation: A systematic review of the literature. Journal of Management Studies. 1154–1191.

Crossan, M. M., & Apaydin, M. (2010). A multi-dimensional framework of organizational innovation: A systematic review of the literature. Journal of Management Studies, 47(6), 1154–1191.

Davis, J. P., & Eisenhardt, K. M. (2011). Rotating leadership and collaborative innovation. Administrative Science Quarterly, 56(2), 159–201.

De Faria, P., Lima, F., & Santos, R. (2010). Cooperation in innovation activities: The importance of partners. Research Policy, 39(8), 1082–1092.

Eisenhardt, K. M. and Brown, S. L. (1998). Competing on the edge: Strategy as structured. Long Range Planning, 786–789.

Fidel, P., Schlesinger, W, & Cervera, A. (2020). Collaborating to innovate: Effects on customer knowledge management and performance. Journal of Business Research 68 (2015) 1426–1428.

Fiedler, M., & Welpe, I. M. (2010). Antecedents of cooperative commercialisation strategies of nanotechnology firms. Research Policy, 39(3), 400–410.

Fitzgerald, L. Ferlie, E. Wood, M. and Hawkins, C. (2002). Interlocking Interactions, the Diffusion of Innovations in Health Care. Human Relations. 1429-1449.

Forbes, D. P. (2007). Reconsidering the strategic implications of decision comprehensiveness. The Academy of Management Review, 32, 361–376.

Frishammar, J., & Åke Hörte, S. (2005). Managing external information in manufacturing firms: The impact on innovation performance. Journal of Product Innovation Management, 22(3), 251–266.

Gadde, L. -E., Hjelmgren, D., & Skarp, F. (2012). Interactive resource development in new business relationships. Journal of Business Research, 65(2), 210–217.

Gupta, A. K., Tesluk, P. E., & Taylor,M. S. (2007). Innovation at and acrossmultiple levels of analysis. Organization Science, 18(6), 885–897.

Garcia-Canal, E., (2019), Contractual forms in domestic and international strategic alliances, Organization Studies, 17(5), 773–794.

Hansen, M., and Nohria, N., (2005). How to Build Collaborative Advantage. MIT sloan management review.

Huber, G. P. and Daft, R. L. (1987). The information environments of organizations. In F. -Jablin, L. Putnam, K. Roberts, & L. Porter (Eds.), Handbook of organization communication (pp. 130–164). Beverly Hills, CA: Sage.

Jaworski, B. J. and Kohli, A. K. (1993). Market orientation — Antecedents and consequences. Journal of Marketing. 53–70.

Jenssen, J.I. and Nybakk, E. (2013). Inter-organizational networks and innovation in small, knowledge-intensive firms: A literature review. International Journal of innovation management. 17(2), 27.

Joshi, A., & Campbell, A. (2003). Effect of environmental dynamism on relational governance in manufacturer–supplier relationships: A contingency framework and an empirical test. Journal of the Academy of Marketing Science, 31(2), 176–188.

Kale, P. and Singh, H. (2009). Managing Strategic Alliances: What Do We Know Now, and Where Do We Go From Here? The Academy of Management Perspectives. 45-62.

Khanna, T., Gulati, R., & Nohria, N. (1998). The dynamics of learning alliances: Competition, cooperation, and relative scope. Strategic Management Journal, 19(3), 193–210.

Kostova, T., & Zaheer, S. (1999). Organizational legitimacy under conditions of complexity: The case of the multinational enterprise. The Academy of Management Review, 24(1), 64–81.

Krejcie, RV. Morgan, DW. (1970). Determiniing sample size for research activities, Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.

Love, J. H., Roper, S., & Bryson, J. R. (2011). Openness, knowledge, innovation and growth in UK business services. Research Policy, 40(10), 1438–1452.

Lundvall, B.Å. (ed.) (1992). National Innovation Systems: Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning. London, Pinter Publishers.

Madhok, A. (2002). Reassessing the fundamentals and beyond: Ronald Coase, the transaction cost and resource-based theories of the firm and the institutional structure of production. Strategic Management Journal, 23(6), 535–550.

Martı´nez-Sa´ nchez, M. Jose´ Vela-Jime´nez,1 Manuela Pe´rez-Pe´rez and Pilar de-Luis-Carnicer (2009),” Inter-organizational Cooperation and Environmental Change: Moderating Effects between Flexibility and Innovation Performance”, Departamento de Economı´a y Direccio´ n de Empresas, Centro Polite´cnico Superior, Marı´a de Luna 3,Zaragoza 50018, Spain, and 1Departamento de Economı´a y Direccio´ n de Empresas, Escuela de Estudios Empresariales, Marı´a de Luna 5, Zaragoza 50018, Spain Corresponding author email: [e-mail].

McCarthy, I. P., Lawrence, T. B., Wixted, B., & Gordon, B. R. (2010). A multidimensional conceptualization of environmental velocity. The Academy of Management Review, 35(4), 604–626.

Mehra, A., & Floyd, S. W. (1998). Product market heterogeneity, resource imitability and sfrategic group formation. Journal of Management, 24(4), 511–531.

Mitchell, J. R., Shepherd, D. A., & Sharfman, M. P. (2020). Erratic strategic decisions: When and why managers are inconsistent in strategic decision making. Strategic Management Journal, 32(7), 683–704.

Nahapiet, J., & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital, and the organizational Management Journal, 32(7), 683–704.

Parung J., Umit S. B. (2019). "A metric for collaborative network"; The Journal of Business Process Management, 14(5), Emerald, 2019.

Porter, M. E. (1980). Competitive strategy: Techniques for analyzing industries and competition. New York: The Free Press.

Porter, M. E. (1985). Competitive advantage: Creating and sustaining superior performance. New York: Free Press.

Porter, M. E. (1991). Toward a dynamic theory of strategy. Strategic Management Journal, 12, 95–117.

Romero D., Galeano N., Molina A. (2018). Readiness for collaboration assessment approach in collaborative networked organisations; in Innovation in Manufacturing Networks pp. 47 56, Springer, 2018.

Ruiz, D. M., Castro, C. B., & Armario, E. M. (2007). Explaining market heterogeneity in terms of value perceptions. Service Industries Journal, 27(8), 1087–1110.

Singh, J. V., Tucker, D. J., & House, R. J. (1986). Organizational legitimacy and the liability of newness. Administrative Science Quarterly, 31(2), 171–193.

Sriram, V., Krapfel, R., & Spekman, R. (2019). Antecedents to buyer–seller collaboration: An analysis from the buyer's perspective. Journal of Business Research, 25, 303–320.

Sundbo, J. (2019). Management of innovation in services. Service Industries Journal, 17(3), 432–455.

Un, C. A., Cuervo-Cazurra, A., & Asakawa, K. (2017). R&D collaborations and product innovation. Journal of Product Innovation Management, 27(5), 673–689.

Van der Aa,W., & Elfring, T. (2002). Realizing innovation in services. Scandinavian Journal of Management, 18(2), 155–171.

Vanhaverbeke, W. Gilsing, V. Duysters, G. (2012) Competence and governance in strategic collaboration: The differential effect of network structure on the creation of core and noncore technology, Journal of Product Innovation Management, 29(5): 784-802.

Walter W. Powell, Kenneth W. Koput and Laurel, Smith-Doerr. (1996). Interorganizational Collaboration and the Locus of Innovation: Networks of Learning in Biotechnology. Published by: Sage Publications, Inc. on behalf of the Johnson Graduate School ofManagement, Cornell University.

West, J., & Bogers, M. (2014). Leveraging external sources of innovation: A review of research on open innovation. Journal of Product Innovation Management, 31(4), 814–831.

West, J., & Gallagher, S. (2016). Challenges of open innovation: The paradox of firm investment in open-source software. R&D Management, 36(3), 319–331.

Woodside, A. G. (2013). Moving beyond multiple regression analysis to algorithms: Calling for adoption of a paradigm shift from symmetric to asymmetric thinking in data analysis and crafting theory. Journal of Business Research, 66(4), 463–472.