درک تهدید و آثار آن بر رویکرد محیط‌شناسی اندیشکده‌های روسیه؛ با تأکید بر محیط آسیای مرکزی و قفقاز

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 4، دوره 12، شماره 45، اسفند 1399، صفحه 55-72   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2021.680549

نویسندگان

مهدی هدایتی شهیدانی^{* 1}؛ محمدرضا لارتی²

¹هیات علمی گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان

²کارشناسی ارشد روابط بین الملل. دانشگاه گیلان

چکیده

در طرح‌ریزی دکترین‌های امنیتی، همواره برای مؤلفه تهدید نقش ویژه‌‌ای در نظر گرفته می‌شود. اگر تهدید را معادل ترکیبی از احتمال یک رویداد و پیامدهای منفی آن بدانیم، گزاره تهدید در الگوی ذهنی تحلیل‌گران روسی به مجموعه‌ وضعیت‌هایی گفته می‌شود که به نحوی منافع، ارزش‌ها و اولویت‌های ملی کوتاه‌مدت و بلندمدت کشور روسیه را به خطر انداخته، به آنها آسیب‌زده و یا نابودی آنها را نشانه رفته است. این نوشتار با اولویت دادن به تحولات امنیتی و توجه به تهدیدهای محوری در این محیط، سؤال اصلی خود را این‌گونه مطرح می‌کند که اندیشکده‌های دولتی و غیردولتی روسیه چه تعریف، دیدگاه، ابعاد و مؤلفه‌هایی پیرامون دو مفهوم تهدید و محیط در آسیای مرکزی و قفقاز دارند؟ فرضیه اصلی مقاله عبارت است از آن که اندیشکده‌های دولتی و غیردولتی در روسیه بر پایه تجربیات تاریخی، جغرافیای ملی، هویت طبیعی و فرهنگی، منافع و اولویت‌های مادی خود به تعریف و بسط مفاهیم تهدید و محیط در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز پرداخته‌اند این مقاله در چارچوب نظریه سازه‌انگاری به تبیین ادراکات روسی از تهدید و تأثیر آن بر مفهوم محیط به ویژه آسیای مرکزی و قفقاز می‌پردازد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای به انجام رسیده است.

کلیدواژه‌ها

اندیشکده؛ تهدید؛ روسیه؛ محیط‌شناسی؛ آسیای مرکزی؛ قفقاز

مراجع

افتخاری، اصغر (1379)، "امنیت در حال گذار: تحول معنای امنیت در قرن بیستم و یکم"، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 10، زمستان 1379. 

ایناتلو، مریم، فتاحی، سجاد، فکری، محمد و قاسمی، روح‌الله (1396) ساختار و کارکرد اندیشکده‌ها، تهران، انتشارات علمی-فرهنگی. چاپ اول. 

جمشیدی، محمد و الهی، ایرج (1393) "ارائه الگوی تحلیل محیط راهبردی سیاست خارجی ایران در حوزه آسیای مرکزی"، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 86، تابستان 1393 . 

حاجیانی، ابراهیم (1395)، "روش‌شناسی طراحی و تدوین الگوی مطلوب در پژوهش‌های راهبردی"، فصلنامه راهبرد، تهران، سال بیست و پنجم، شماره 78، بهار 1395. 

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات سمت. 

سرگونین، آلکساندر (1397)، تشریح رفتار سیاست خارجی روسیه؛ نظریه و عمل، ترجمه مهدی هدایتی شهیدانی و سعید خاوری‌نژاد، رشت، انتشارات دانشگاه گیلان، چاپ اول. 

مشیرزاده، حمیرا (1386)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران، چاپ سوم، انتشارات سمت. -

Apukhtin, Yuri (2020), "Systemic crisis of the post-Soviet space. What to do?" Военное обозрение, Available at: https://en.topwar.ru, , (Accessed on: 18.10.2020). 

Boyajian, David (2020), "Avoiding World War III in the Caucasus", katehon, Available at: https://katehon.com (Accessed on: 23.09.2020). 

Chimiris, Ekaterina (2019), " Eastern Partnership Countries: Buffer Zone or Platform for Dialogue?", Russian Internatinal Affairs Council, Available at: http://russiancouncil.ru, (Accessed on: 02.11.2019). 

Gabuev, Alexander (2016), "Imagined Integration: How Russia Can Maintain Its Influence in Central Asia", Carengie Moscow Center, Available at: http://carnegie.ru, (Accessed on: 17.04.2019). 

Gabuev, Alexander (2018), "Russian-U.S. Flashpoints in the Post-Soviet Space: The View From Moscow", Carengie Moscow Center, Available at: http://carnegie.ru, (Accessed on: 18.06.2019). 

Gurbanov, Ilgar (2017), "Armenia's Doubts on Russia Ties Prompt Pro-EU Maneuvering", Russian Internatinal Affairs Council, Available at: http://russiancouncil.ru, (Accessed on: 09.05.2019). 

Imanaliev, Muratbek (2016), "Central Asia: A Region of Joint Action", Valdai Discussion Club, Available at: http://valdaiclub.com, (Accessed on: 12.06.2019). 

Jardine, Bradley (2020), "China and Russia blur lines on “division of labour” in exerting influence over Central Asia", Russian Institute for Strategic Studies, Available at: https://en.riss.ru, (Accessed on: 03.08.2020) 

Karin, Yerlan (2017), "Central Asia: Security vs. Modernization", Valdai Discussion Club, Available at: http://valdaiclub.com, (Accessed on: 11.07.2019).

Kortunov, Andrey (2020), "Eight Principles of the Greater Eurasian Partnership", Russian Internatinal Affairs Council, Available at: http://russiancouncil.ru, (Accessed on: 13.09.2020). 

Korybko, Andrew (2017), "Russia and Pakistan", Geopolitics, Available at: http://geopolitica.ru, (Accessed on: 18.06.2019).

McGann, James, G. (2016) 2015 Global Go to Think Tank Index Report, University of Pennsylvania, ScholarlyCommons. Pennsylvania. 

Makhmutov, Timur (2016), "The Marginalia of Russia’s Foreign Policy Today", Russian Internatinal Affairs Council, Available at: http://russiancouncil.ru, (Accessed on: 12.06.2019). 

Malashenko, Alexey (2015), "Islamic Challenges to Russia, From the Caucasus to the Volga and the Urals", Carengie Moscow Center, Available at: https://carnegie.ru, (Accessed on: 22.08.2019). 

Minasyan, Sergey (2017), "Hard Times for Multivectorism in Post-Soviet Space: Azerbaijan between Russia and the West", Russian Internatinal Affairs Council, Available at: http://russiancouncil.ru, (Accessed on: 12.06.2019).

Mukhametdinov, Mikhail (2020), "How the US Hybrid War on Russia Induces and Constrains Eurasian Integration", Russian Internatinal Affairs Council, Available at: http://russiancouncil.ru, (Accessed on: 14.07.2020). 

Paikin, Zachary (2019), "Orders Within Orders: A New Paradigm for Greater Eurasia", Russian Internatinal Affairs Council, Available at: http://russiancouncil.ru, (Accessed on: 14.11.2019). 

Wendt, A. (1995). "Constructing International Politics", International Security, Vol, 20, Issue 1. 

Искандарян, Александр (2017) "Южный Кавказ: Смена Географии", Междунаро́дный Дискуссио́нный Клуб «Валда́й», Доступен на: http://ru.valdaiclub.com/a/highlights/yuzhnyy-kavkaz-smena-geografii/?sphrase_id=130700 Дата Обращения: 30/02/2019 

Кузьмина, М. (2017) "«Большая Евразия»: Интересы и Возможности России при Взаимодействии с Китаем", Проблемы Постсоветского Пространства, №. 4, Ч. 3, _С. 229-239. 

Паронян, А. Л. (2014) "Евразийский Экономический Союз: Отношение к Проекту Южно-Кавказских Государств", Вестник РУДН, серия Политология, № 3, _С. 96-104. 

Селезнев, И. А. (2018) "На Страже Коллективной Безопасности Центральной Азии", на книге "Россия и Hовые Государства Евразии" Главный редактор Н.В.Работяжев, Национальный Исследовательский институт Mировой Экономики и Mеждународных Oтношений Имени Е.М.Примакова РАН. 

Тимофеев, Иван (2017) "Россия и НАТО: Парадоксальный Кризис", Междунаро́дный Дискуссио́нный Клуб «Валда́й», Доступен на: http://ru.valdaiclub.com/a/highlights/rossiya-i-nato-paradoksalnyy-krizis/ Дата Обращения: 26/06/2018.