بررسی پریود گلدهی جنس Astragalus در مراتع شانجان شهرستان شبستر بر اساس تغییرات ارتفاع

فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران

مقاله 1، دوره 15، شماره 4، اسفند 1399، صفحه 2-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا اصغری روشن¹؛ جلال محمودی^{* 2}؛ قاسم حبیبی بی بالانی³

¹کارشناس‌ارشد، گروه منابع طبیعی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

²دانشیار، گروه منابع طبیعی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

³دانشیار، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران

چکیده

فنولوژی یا پدیده شناسی یکی از مباحث علم اکولوژی است که در آن چرخه زندگی گیاه از زمان شروع رویش تا خواب دائم زمستانه مورد بررسی قرار می گیرد و با آگاهی داشتن از آن می توان فنولوژی گیاهان دارویی هر منطقه ، مناسب ترین فصل بهره برداری ، زمان ورود دام به مرتع و تعیین مدت استفاده ، انتخاب سیستم چرایی و شناسایی چگونگی زمان بندی گل دهی گیاهان یک منطقه از نظر چگونگی میزان گرده دهی و شهد دهی تنظیم نمود . در این تحقیق پریود گلدهی جنس Astragalus در مراتع شانجان شهرستان شبستر بر اساس تغییرات ارتفاع مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری از جنس Astragalus در زمان گلدهی گونه ها در اردیبهشت ماه به صورت تصادفی صورت گرفت.همچنین نمونه برداری از خاک نیز به روش تصادفی انجام شد، بدین ترتیب که نمونه ها در عمق 50 سانتیمتری در راستای هر ترانسکت، در هر ارتفاع رویشی برداشت و پارامترهای نیتروژن، پتاسیم، فسفر،کربن آلی ، ماده آلی، اسیدیته، هدایت الکتریکی و بافت خاک اندازه گیری شد. برای آنالیز داده ها از تجزیه واریانس و آزمون کروسکال واریس در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که گلدهی گونه های جنس Astragalus در ارتفاعات پایین تراز هفته دوم اردیبهشت ماه شروع و در ارتفاعات بالاتر تا هفته چهارم خرداد ماه ادامه دارد. به طوری که به ازای هر 50 متر اختلاف ارتفاع 7 روز اختلاف گلدهی می باشد. اوج گلدهی گون های جنس Astragalus نیز در خرداد ماه مشاهده گردید . همچنین نتایج نشان داد از آنجایی که منطقه دارای شیب مسطح می باشد بنابر این شیب در میزان گلدهی هیچ گونه تأثیری ندارد. نتایج خاک نیز نشان داد که خاک در میزان گلدهی تأثیری ندارد .

کلیدواژه‌ها

فنولوژی؛ گلدهی؛ ارتفاع؛ Astragalus

مراجع

منابع

1) آذرنیوند، ح و. ح، دستمالچی. 1379. فنولوژی چهار گونه گیاهی مناطق بیابانی کاشان. مجله بیابان، جلد 5، شماره 2.

2) اردکانی، م. ر. 1383. اکولوژی، انتشارات دانشگاه تهران. 430 ص.

3) اکبرزاده، م و. س ت، میرحاجی. 1381. بررسی فنولوژی چند گونه مهم مرتعی در منطقه پلور. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، مجموعه مقالات تحقیقات مرتع و بیابان، شماره 7.

4) باقری، ح.، شاهمرادی، ا ع و. س م، ادنانی.1390. بررسی آت اکولوژی گونه سبط Stipagrostis plumose در مراتع استان قم. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. جلد 8 ، ش2، ص201-187.

5) بتولی، ح. 1387. بررسی بوم شناختی گون درختچه ای  Astragalus squarrosuدر ماسه زار های ریگ بلند کاشان. مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 80 .

6) بشری، ح. 1381. شناسایی و بررسی اکولوژیک گیاهان اسانس دار به منظور اهلی کردن و کشت آنها در استان قم. انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات وزارت جهاد کشاورزی.

7)بشری، ح و. ا ع، شاهمرادی. 1383. آت اکولوژی سه گونه مرتعی Artemisia sieberi، Stipa Hohenackeriana ، Ferula gumosaدر اکوسیستم های مرتعی استان قم. فصلنامه پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 11، شماره 3.

8) ثابتی، ح ا. 1355. رابطه نبات و محیط(سینکولوژی گیاهی). انتشارات دهخدا.

9) توکلی، ح.، پاریاب، ا.، قادری، غ ر و. م، دشتی. 1384. بررسی برخی از خصوصیات بوم شناختی گیاه رمس Hammada salicornica. فصلنامه پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 12، شماره 3.

10) خسروی، م. 1375. اکولوژی بذر، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

11) رستگار، ش.، بارانی، ح.، سپهری، ع و. م، اکبرزاده. 1386. تعیین میزان جذابیت گیاهان مرتعی مورد استفاده زنبور عسل و تهیه تقویم زنبورداری در مراتع ییلاقی پلور. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 15، شماره 1، ویژه نامه منابع طبیعی.

12) زارع چاهوکی م ر و. ر، بی همتا. 1388. اصول آمار در علوم منابع طبیعی. انتشارات دانشگاه تهران.

13) زارع کیا، ص.، احسانی، ع.، زارع، ن و. ت، میرحاجی.1390. مطالعه فنولوژی گونه هایStipa hohenackerian و Poa sinaica ، Astragalus chaborasicus از طریق محاسبه درجه روز رشد (GDD)در منطقه خشکه رود ساوه. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 8 ، شماره 3.

14) زرگرزاده، ف و. ا، بیرامی.1390. بررسی فنولوژی و ارزیابی ارتباط عوامل اکولوژیک با پراکنش طبیعی گونه دارویی بومادران Achillea millefolium در برخی نقاط ارتفاعی استان اردبیل.  اولین همایش تخصص توسعه کشاورزی استانهای شمال غرب کشور.

15) سادات عظیمی، م.، مصداقی، م.، فرح پور، م.، ریاضی، ه و. م، ایروانی. 1384. بررسی بوم شناختی گونه گون گزی Astragalus adscendensدر منطقة فریدونشهرِ اصفهان. فصلنامه پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 12، شماره 4.

16) سلطانی پور، م .ا، 138.، فنولوژی گونه دارویی مور تلخ Salvia mizayanii در مناطق مختلف ارتفاعی استان هرمز گان. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 65.

17) صالحی،ح و. ح، هویزه.1380. فنولوژی گونه های مرتعی بومی در مناطق استپی و نیمه استپی گرم خوزستان. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی 14(3 (پی آیند 52)).

18) طویلی، ع.، شفیعی، ا.، پوزش، ح.، فرج الهی. ا.، صابری، م و. ا ع، شاهمرادی. 1389. مطالعه بوم شناسی فردی گونه Vicia villosa در استان کهگیلویه و بویراحمد. مجله علمی پژوهشی مرتع، سال 4، شماره 3.

19) طیبی خرمی، م. 1376. بررسی برخی از ویژگی های اکولوژیک دو گونه مرتعی Elymus hispidusو pertenuis Elymus در سر شاخه های حوزه کر و سیوند (شمال فارس). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.

20) ظریف کتابی، ح.، شاهمرادی، ا.ع، دشتی، م.، پاریاب، م.، حسینی بمرود، غ ر و. ص، زارع کیا. 1389. آت اکولوژی گونه Melica persicaدر منطقه خراسان. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 7 ، شماره 3، ص 430-421.

21) عابدی راد، م. 1374. مرتع و مرتعداری. انتشارات همسایه.

22) فراهانی، ا. شاهمرادی، ا ع.، زارع کیا، ص و. ف، آژیر. 1387. آت اکولوژی گونه مرتعی Stipa barbata در استان تهران. فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 5، شماره 1.

23) فرج الهی، ا. 1389. بررسی عوامل محیطی بر پراکنش گونه های گیاهی ( مطالعه موردی مراتع منطقه حفاظت شده بیجار). پایان نامه کارشناسی ارشد رشته بیابان. دانشگاه تهران.

24) فیضی، م ت. 1382. ویژگی های اکولوژیکی گونهAstragalus schistosus گونه مرتعی، مناسب مناطق استپی و نیمه استپی ایران. هفتمین کنفرانس بین اللملی بررسی توسعه سرزمین های خشک تهران.

25) قاسمی آریان، ع.ر.، سعید افخم الشعرا، م ر و. ر، جلالی. 1387. بررسی افزایش جوانه زنی گیاه کندل Dorema ammoniacum . فصلنامه علمی _ پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان، جلد 5، شماره 4.

26) قلیچ نیا، ح و. ا ع، شاهمرادی. 1382. آت اکولوژی دو گونه مرتعی cappadocicus و Bromus stenostachyus در استان مازندران. فصلنامه پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان، جلد 10، شماره 3.

27) کردوانی، پ. 1371. مراتع مسائل و راه حل های آن در ایران. انتشارات دانشگاه تهران.

28) مجید، م و. ا ع، شاهمرادی. 1382. آت اکولوژی گونه مرتعی Smironiva Turkestana در استان اصفهان. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 10، شماره 4.

29) محمدپور، ص. 1385. بررسی اوت اکولوژی گیاه کما Salsola abarghuensis.  پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

30) محمدی، ر.، خیام نکویی، م.، میر لوحی،ا ف و. خ، رزمجو. 1385. بررسی ژنتیکی در جمعیت های مختلف گونه علوفه ای- مرتعی Bromus intermis Leyses.. فصلنامه علمی _ پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی، جلد 14، شماره 3.

31) مدیر شانه چی، م. 1372. اکولوژی گیاهی. تألیف میسرا، کی، سی، انتشارات دانشگاه امام رضا.

32) مردانی، ف و. ب، یوسفی. 1384. مطالعه فنولوژی گونه برودار Quercus brantiiدر جنگل های استان کردستان. فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 13، شماره 3 .

33) معصومی، ع ا. 1379. گون های ایران. جلد4، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.

34) مقدم، م ر. 1384. مرتع و مرتعداری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ 4، 470 ص.

35) مقیمی، ج.1382. معرفی برخی گونه های مهم مرتعی(مناسب برای توسعه و اصلاح مراتع ایران)، انتشارات آرون.

36) نجفی تیره شانکار، ک. 1374. بررسی برخی ویژیگی های اکولوژیک گونه Acacia tortilis. پایان نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه تهران.

37) Bastlova, D. and Kvet, J. 2002. Differences in dry weight partitioning and flowering phenology between native and nono- native plants of purple loosestrife (Lythrum salicaria L.) Flora(197): 322-340.

38) Cesaraccio, C., Spano, D., Snuder, RL. and Duce, P.1998. Chilling and forcing model to Predict bud-burst of Crop and forest species. Agricultural and Forest Meteorology.

39) Hovenden, M., Wills, k., Shoor.jacqueline, k. and Amity, W. 2008. Flowering phenology in soecies-rich temprate grassland in sensitive to warming but elevated co. New phytologist, vol 178: 818-822.

40) Ferraz, DK. 1998. Phenology of tree species in a urban forest fragment in soulheastern brazil.

41) Ruiz, E L., Alca´zar, P., Domı´nguez-Vilches, E. and Gala´n, C. 2011. Study of Poaceae phenology in a Mediterranean climate.Which species contribute most to airborne pollen counts? Aerobiologia, 27:37–50.

42) Schwart, M D. 2003. Manual for phenological observers. Wisconsin Phenol. Soc., USA.

43) Yin, X., Struik, P., Piet, S. and tang, j. 2005. QTL analysis and QTL- based prediction of flowering phenology in recombinant in bred lines of barley, Journal of Experimental Botany, 56(413): 967-976.