تبیین نقش خوداجتماعی شهروندان تهرانی بر توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: منطقه 2 شهر تهران)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 10، شماره 36، آذر 1399، صفحه 103-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد رضا بزرگی¹؛ فرهاد امام جمعه^{* 2}؛ ایرج ساعی ارسی³

¹گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک(نویسنده مسؤول)

³استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

چکیده

یکی از ملزومات اجتناب­ناپذیر در جهت توسعه پایدار شهری، بها دادن به خود اجتماعی شهروندان است. خود اجتماعی، میزان اعتماد به برنامه­ها و ساختارهای دولتی و نهادهای تصمیم­گیر حوزه شهری را مشخص کرده و احساس تعلق شهروندان را افزایش می­دهد که این امر در نهایت به ایجاد توسعه پایدار شهری در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی، کمک شایانی خواهد نمود. از همین رو هدف اصلی مقاله، بررسی و تبیین نقش خود اجتماعی شهروندان تهرانی بر توسعه پایدار شهری است. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی و به لحاظ نحوه گردآوری داده ها از نوع روش پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه می باشد. جامعه آماری این تحقیق، ساکنین منطقه 2 شهر تهران، و تعداد نمونه مورد مطالعه 600 نفر از شهروندان 18 سال و بالاتر این منطقه بوده است. یافته­های بدست آمده نشان داد خوداجتماعی با توسعه پایدار شهری رابطه معناداری داشته است. همچنین دو بعد خوداجتماعی یعنی شایستگی اجتماعی و مسئولیت اجتماعی نیز تاثیر معناداری بر توسعه پایدار شهری داشته­اند.

کلیدواژه‌ها

خوداجتماعی؛ توسعه پایدار شهری؛ شایستگی اجتماعی؛ مسئولیت اجتماعی؛ منطقه 2 تهران

مراجع

- ابراهیم زاده ، عیسی ؛ زارع ، محمد. (1393). سنجش میزان سرمایه اجتماعی، مشارکت و توسعه پایدار شهری ، نشریه جغرافیا و آمایش شهری ، منطقه ای ، شماره 11، تابستان93.

- احدنژاد روشتی، محسن؛ یاری­قلی، وحید و اوجاقلو، روح­الله. (1393). نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محلی (مورد مطالعه: محله نارمک تهران). مطالعات جامعه­شناختی شهری. سال چهارم. شماره 12. صص: 50-25.

- پوراحمد، احمد؛ بابایی، حمیدرضا و رفیع، ابوالفضل. (1397). تبیین نقش مدیریت محله ای بر پایداری اجتماعی شهر تهران از طریق سرمایه های اجتماعی ارتباط دهنده شهری، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 8، شماره،  31 ، صص: 82-75.

- پیران، پرویز .(1392). مبانی مفهومی و نظری سرمایه اجتماعی، تهران: نشر علم.

- تقوایی، مسعود و صفرآبادی، اعظم. (1392). توسعه پایدار شهری و برخی عوامل موثر بر آن (مورد مطالعه: شهر کرمانشاه)، مطالعات جامعه­شناختی شهری (مطالعات شهری)، دوره، 3، شماره، 6 ، صص: 22-1. 

- تنهایی، حسین ابوالحسن. (1383). درآمدی  بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی، مشهد: انتشارات مرندیز.

- توکلی­نیا، جمیله؛ اسکندرپور، مجید و برغمدی، مجتبی. (1391). درآمدی بر حکمروایی خوب شهری: ضرورت ها، الزامات و چالش های فراروی تحقق آن در ایران،، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال پنجم، شماره اول، صص: 152–135.

- حاتمی­نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد و عیوضلو، داود. (1393). واکاوی ظرفیت سرمایه اجتماعی شهری محلات شهری در سامان­دهی بافت­های فرسوده، مطالعه موردی: منطقه 9 شهرداری تهران. آمایش جغرافیایی فضا. سال چهارم. شماره 13. 93–67.

- حسنی کاخکی، احمد و ­قلی­پور، آرین. (1386). رفتار شهروندی سازمانی: گامی دیگر در جهت بهبود عملکرد سازمان در قبال مشتری. فصلنامه پژوهش­نامه بازرگانی. موسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی. وزارت بازرگانی،شمارۀ 45.  145– 115.

- درویشی، محمدرسول؛ قائدی، محمدرضا؛ کشیشیان سیرکی، گارینه و توحیدفام، محمد. (1399). تحلیلی بر توسعه پایدار شهری با تکیه بر شاخصه های سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی (نمونه موردی: منطقه 2 شهر تهران)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره، ، شماره 40، صص: 216-201.

- دیلینی، تیم. (1387). نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، ترجمه بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نشر نی.

- رفیعیان، مجتبی و شالی، محمد. (1391). تحلیل فضایی سطح توسعه یافتگی تهران به تفکیک مناطق شهری، مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره شانزدهم، شماره 4، صص: 49-25.

- ریتزر، جرج. (1393). نظریه جامعه شناسی در دوره معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی، چاپ نوزدهم.

- شیخ الاسلامی، علیرضا، ببراز کریمی و اقبالی، رضا. (1388). ارزیابی توسعه پایدار شهری کلان‌شهر شیراز، فصلنامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، سال اول، شماره2، زمستان.

- صالحی امیری ،سید رضا ؛ قدمی، محسن و بیگ زاده ،یوسف. (1391). طراحی و ارائه الگو جهت سنجش تاثیر سرمایه اجتماعی بر ابعاد توسعه پایدار ، نشریه فرا سوی مدیریت ، شماره 23.

- صفایی پور، مسعود، مرادی منفرد، سمیرا و امیری، محمدرضا. (1395). ارزیابی و اولویت بندی شاخص های توسعه پایدار شهری با استفاده از مدل تحلیل شبکه ANP ، موردشناسی: شهر زنجان، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه ای، سال ششم، شماره 19، صص: 159-143.

- فیاضی، سیده مریم. (1395). تاثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار شهری، مطالعه موردی شهر لنبان اصفهان، چهارمین کنگره بین المللی عمران ، معماری و توسعه شهری،تهران، دانشگاه شهید بهشتی.

- کاظمیان غلامرضا ؛ شفیعا، سعید . (1393) . بررسی رابطه ی سرمایه اجتماعی ساکنان شمیران نو با پایداری توسعه ، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد ، پاییز و زمستان 93

- کوزر، لوئیس. (1379). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی، چاپ هشتم.

- گیدنز،آنتونی.(1385).تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشرنی.

- محسنی تبریزی، علیرضا و آقامحسنی، مریم. (1389). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه شهری؛ مورد پژوهی: شهر محلات، فصلنامه مدیریت شهری، دوره 8 ، شماره 26، صص: 162-147.

- معدنی پور، مهدی. (1395). تاثیر مشارکت اجتماعی شهروندان بر توسعه پایدار محلات شهر ماهدشت، پایان نامه  کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت.

- موسوی ، میرنجف ؛ قنبری حکیمه و اسماعیل زاده خالد . (1391). تحلیل فضایی رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه ی پایدار شهری ، فصلنامه جغرافیا و توسعه ، سال دهم ، شماره 27.

- نوابخش، مهرداد و ارجمند سیاه­پوش، اسحق. (1388). مبانی توسعه پایداری شهری، تهران: انتشارات جامعه­شناسان.

- نوابخش، مهرداد و فتحی، سروش. (1386). رشد و توسعه شهرنشینی در ایران با تاکید بر فعالیت­های اجتماعی-اقتصادی، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره 4، شماره 3 (پیاپی 15)، پاییز، صص: 14-3.

- Bakhurst, D. and Sypnowich, C. (1995). The Social Self, SAGE Publications, London, Thousand Oaks, New Delhi.

- Bennett, M., and Sani, F. (2004). The development of the social self, Chapter 1, Introduction: Children and social identity. Psychology Press. Pp: 1-26.

- Brewer, M. B., and Gardner, W. (1996). Who is this we? Levels of collective identity and self representations. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 83–93.

- Campbell, J. d., Trapnell, P. D., Lavelle, L.F., Katz, I.M., Heine, S.J., & Lehman, D.R. (1996). Self-concept clarity: Measurement, personality correlates and cultural boundaries. Journal of Personality and Social Psychology, 70, pp: 141-56.

- Castells, M., (1996). The Rise of the Network Society, vol. 1, first Ed. Blackwell Publishers, Oxford, UK.

- Crowe, J. (2008). Economic development in the nonmetropolitan West: The influence of built, natural, and social capital. Journal of the Community Development Society, 39(4), 51-70.

- Das, P. (2004). Women’s Participation in community –level Water Governance in Urban India: The Gap between Motivation and Ability, world Development. Vol. 64, pp. 206-218.

- Egger, S. (2006). Determining a sustainable city model, Environmental modeling and Software, 21(9), pp: 1235-1246.

- Fernández-Zabala, A. Rodríguez-Fernández, A. Goñi, A. (2016). The structure of the Social Self-Concept (SSC) Questionnaire, anales de psicologíavol. 32, no, 1, pp: 199-205.

- Fox. R (1997). The Physical Self: From Motivation to Well – Being. Illinois, Human Kinetics Publisher.

- Hall, P (1993). Toward Sustainable, Liveable and Innovative cities for 21^st century, In Proceedings of the Third conference of the World Capitals, Tokyo, PP: 22-28.

- Hall, T. (2006). Urban Geography, 3rd edition, Routledge, London and New York.

- Inglehart, R. (1997). Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies. Princeton, NJ: Princeton University Press.

- Kihlstrom, J.F., Albright, J.S., Klein, S.B., Cantor, N., Chew, B.R., & Neidenthal, P.M. (1988). Information processing and the study of the self. Advances in Experimental Social Psychology, 21, 145-80.

- Leman, E and Cox, J. E. (1991). Sustainable urban development: strategic considerations for urbanizations, Ekistics, Vol. 58, No. 348/349, 1991, pp. 216-224.

- Li, F., Liu, X., Hu, D., Wang, R., Yang, W., Li, D., and Zhao, D. (2009). Measurement indicators and an evaluation approach for assessing urban sustainable development: A case study for China's Jining City, Landscape and Urban Planning, Volume 90, Issues 3–4, 30 April 2009, Pp: 134-142.

- Lynch, k (2011). Rural-urban Interaction in the developing world, rout Ledge, London.

- Maru, Y.T; Ryan, R.J and Allister, M. (2007). Modeling community interactional and Social Capital dynamics: The case of regional and rural communities of Australia, Agricultural System. Vol .92, pp 179 – 200.

- McCall, G.J.and Simmons, J.L. (1978). Identities and interactions. New York: Free press

- Mensah, J. (2019).  Sustainable development: Meaning, history, principles, pillars, and implications for human action: Literature review, Cogent Social Sciences, Vol, 5, pp: 1-21.

- Putnam, R. D. (1995). Bowling Alone: America's Declining Social Capital. Journal of Democracy, 6 (1), pp: 65-78.

- Reck, Andrew.1964. Selective Writings, George Herbert Mead. Chicago: University of Chicago press

- Ruble, D. N; Alvarez, J; Bachman, M; Cameron, J; Fuligni, A; Coll, C. C and Rhee, E. (2004). The development of the social self, Chapter 2, the development of a sense of we: The emergence and implications of children’s collective identity, Psychology Press. Pp: 29-76

- Serpe, R. T. (1987). Stability and Change in Self: A Structural Symbolic Interactionist Explanation, Social Psychology Quarterly, Vol. 50, No. 1, pp. 44-55.

- Shavelson, R. J; Hubner, J. J and Stanton, G. C. (1976). Self-Concept: Validation of Construct Interpretations, Review of Educational Research, Vol. 46, No. 3, Pp. 407-441.

- Stets, J. S and Burke, P.J. (2003) A sociological approach to self and identity InHandbook of Self and Identity. Eds. Mark R. Leary and June Price Tangney, Guilford Press. PP.128-152

- Stryker, S. (1980) Symbolic interactionism: A Social structural version. Menlo Park: Benjaminb Cummings McCall, G.J.and Simmons, J.L. (1978). Identities and interactions. New York: Free press.

- Webb, R. and et al., (2018). Sustainable urban systems: Co-design and framing for transformation, Ambio, vol, 47, pp: 57–77.

- Woolcock, M., and Narayan, D. (2000). Social Capital: Implications for Development Theory, Research, and Policy, World Bank Research Observer, 15(2): 225-250.

- Woolfolk, A.E. (1993). Educational Psychology. (5th.Ed). Boston: Allyn and Bacon.

- Ziller, R. C. (1973). The Social Self: Pergamon General Psychology Series, New York: Pergamon Press.