نقد ترجمه سوره واقعه(مطالعه موردی ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور)

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 45، فروردین 1400، صفحه 55-77   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.680774

نویسندگان

زهرا صمدی¹؛ مسعود باوان پوری²

¹کارشناس ارشد زبان ادبیات عربی دانشگاه اراک

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

قرآن کریم به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است و درجه توانایی مترجمین آن در درک قرآن، تفهیم آن به زبان مقصد یا هر دوی آن‌ها و همچنین آشنایی با دانش زبانشناسی و ترجمه شناسی متفاوت بوده است. ابوالفضل بهرام­پور یکی از این مترجمینی است که در ترجمه خویش توانایی بالایی در تفهیم و ترجمه متن قرآن کریم داشته است. البته ایشان نقاط ضعفی نیز داشته‌اند که مقاله حاضر بعد از بیان ویژگی‌های کلی سوره واقعه، ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور را در اغراض مختلف بلاغی بررسی می‌کند؛ ابتدا به ویژگی بلاغی مانند تشبیه، استعاره، کنایه، تأکید، التفات و... در آیات سوره واقعه و سپس به مقایسه کردن آن اغراض بلاغی با ترجمه بهرام‌پور می‌پردازد. برخی از قصور ترجمه‌ها به سبب ساختار دقیق و پیچیده زبان قرآنی است که باعث شده مترجمان یک ترجمه را بر دیگری ترجیح دهند امّا برخی لغزش‌ها نیز به سبب غفلت در ساختار واژه و یا اسلوب صرفی، نحوی و بلاغی آن است؛ برخی نیز به ترجمه تفسیری دست زدند و بدون جدا کردن از اصل کلام از حواشی تفسیری به تفضیل و شرح پرداخته‌اند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ ابوالفضل بهرام‌پور؛ سوره واقعه؛ اغراض بلاغی

مراجع

کتب فارسی

بهرام‌پور، ابوالفضل. 1383ش، ترجمه قرآن کریم، تهران: انتشارات عفت.

بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم. 1376ش، قرآن ناطق، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

دهخدا، علی‌اکبر. 1377ش، لغتنامه، چاپ دوم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

رامیار، محمود. 1385ش، تاریخ قرآن، تهران: امیرکبیر.

سلماسی زاده، محمدجواد. 1369ش، تاریخ سیر ترجمه قرآن در جهان، تهران: انتشارات امیرکبیر.

مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. 1374ش، تفسیر نمونه، چاپ بیست و دوم، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

کتب عربی

ابن­منظور. 1405ق، لسان ‌العرب، قم: نشر ادب حوزه.

جوهری، اسماعیل بن حماد. بی‌تا، صحاح اللغة، تحقیق عبدالغفور عطار، بیروت: دار الکتاب العربی.

درویش، محی­الدین. 1402ق، اعراب القرآن و بیانه، سوریه: دار الإرشاد.

زبیدی، محمدمرتضی. 1385ق، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الهدایة.

زرقانی، عبدالعظیم. 1373ق، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار الإحیاء مکتب العربیة.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.

السرخسی، شمس‌الدین. 1409ق، المبسوط، بیروت: دار المعرفة.

شرتونی، سعید. 1360ش، اقرب الموارد، قم: منشورات مکتبة آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی.

شلتوت، محمود. 1355ق، ترجمة القرآن ونصوص العلماء، قاهره: الأزهر.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی التفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

فیومی، احمد بن محمد. 1405ق، المصباح المنیر، مدینه: مؤسسة دار الهجرة.

قطب، سید ابراهیم شاذلی. 1417ق، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.

مقالات

اقبالی، عباس و زهره زرکار. 1392ش، «نقد ترجمه کنایه در ترجمه‌های فارسی قرآن»، پژوهش دینی، شماره 26، صص 23- 1.

امانی، رضا و یسرا شادمان. 1390ش، «چگونگی معادل‌یابی استعاره‌های قرآنی در فرآیند ترجمه»، مطالعات قرآن و حدیث، سال پنجم، شماره دوم، 168- 139.

پروینی، خلیل و فاطمه اکبری‌زاده. 1392ش، «آسیب‌شناسی و زبان‌شناختی ترجمه‌های قرآن(بررسی موردی ترجمه‌های سوره واقعه)»، پژوهش دینی، شماره 26، صص 56- 29.

تک‌تبار فیروزجائی، حسین. 1394ش، «ترجمه طاهره صفارزاده، ترجمه‌ای ارتباطی از قرآن کریم»، دو فصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 2، شماره 3، صص 47-27.

جواهری، سید محمدحسن. 1383ش، «پژوهشی در اصول، مبانی و فرآیند ترجمه قرآن»، نشریه پژوهش و حوزه، سال پنجم، شماره 20- 19، صص 73- 49.

حری، ابوالفضل. 1390ش، «بررسی سطوح ساختاری و کارکردی ترجمه روشن‌گر قرآن کریم»، ماهنامه کتاب دین، شماره 164، صص 54- 69.

رضایی باغ بیدی، حسن. 1384ش، «نگاهی گذرا به ترجمه متون مقدس و ترجمه‌های قرآن»، نشریه معارف، دوره 21، شماره 1، صص 47- 31.

روستایی، زینب. 1389ش، «بررسی استدلال ادبی علامه بلاغی در روایات تحریف»، مطالعات قرآنی، سال اول، ش 4، صص 125- 144.

کریم­نیا، مرتضی. 1375ش، «نقد و بررسی ترجمه قرآن کریم از آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی»، بینات، شماره 11، صص 148- 126.

کهندل جهرمی، مرضیه و همکاران. 1390ش، «گذری بر زیباشناسی اسلوب ندا در قرآن کریم»، مطالعات قرآنی، دوره 2، ش 7، صص 71- 83.

متقی‌زاده، عیسی و سید علاء نقی زاده. 1393ش، «بررسی معانی مختلف حرف لکنّ و نقد ترجمه‌های فارسی آن در قرآن کریم»، دوفصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 1، شماره 2، صص 135- 107.

محلاتی، حیدر، صحبت اله حسنوند و زهره ذوالفقاری. 1391ش، «نقد و بررسی مفعول مطلق در قرآن بر اساس ترجمه آقایان بهرام پور، پاینده و پورجوادی»، هفتمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، صص 181- 160.

ناصری، مهدی. 1393ش، «قرآن کریم با ترجمه محمدعلی رضایی اصفهانی و همکاران، ترجمه معاصر وفادار به زبان فارسی»، دو فصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 1، شماره 1، صص 177- 147.