نقش توالی گفتمان‌نماهای واژگانی در انسجام متنی ترجمه‌های تفسیری فارسی و انگلیسی(سوره بقره)

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 45، فروردین 1400، صفحه 139-170   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.680777

نویسندگان

محمد پاک‌نژاد¹؛ الخاص ویسی²؛ محمود نقی زاده³

¹دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران، گروه زبان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²دانشیار گروه زبان انگلیسی و زبان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران، گروه زبان و زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

³استادیار گروه زبان و زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

مطالعه حاضر نوعی بررسی و کنکاش تقابلی از منظر زبان‌شناسی متن بنیاد است که با تکیه‌ بر حفظ انسجام و معرفی گفتمان نماهای واژگانی در سوره بقره اختصاص دارد. از این ‌رو، کل سوره بقره با سه ترجمه تفسیری فارسی و انگلیسی بر اساس رویکرد نظری فریزر(2005) تحلیل گردیده است. همچنین این عناصر بر اساس مدل مذکور دسته‌بندی شده‌اند که متشکل از گفتمان نماهای تفصیلی، استنتاجی و زمانی می‌باشند. علاوه بر آن توالی‌های یافت شده به صورت ساختاری قاعده مند و منسجم پیکربندی گردیده‌اند. کارکرد این عناصر واژگانی در ترجمه‌های منتخب نشان می‌دهد که با یاری این عناصر زبانی در روابط متنِ ترجمه آیات به‌ صورت یکپارچه و پیوسته عمل می‌کنند و بر اساس فرایند متقابل اطلاعات در بافت متون دینی و مذهبی ترجمه‌شده تأثیر بسزایی داشته و همچنین در خوانش آیات و انتقال مفاهیم از وجود این عناصر به طور مطلوب تبعیت می‌کنند. 

کلیدواژه‌ها

سوره بقره؛ ترجمه تفسیری؛ گفتمان نماها؛ توالی

مراجع

الاوی، م.س. سلوی. 1395ش، روابط متنی در قرآن، ربط، پیوستگی و ساختار، مترجم: سیداکبر جلیلی، تهران: نشر نویسه پارسی.

بشیر، حسن. 1385ش، تحلیل گفتمان دریچه‌ای بر کشف ناگفته‌ها، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).

جامع تفاسیر نور. 1394ش، دائرة ‌المعارف چندرسانه‌ای قرآن کریم، نرم‌افزار کامپیوتری، قم.

طباطبایی، محمدحسین. 1374ش، ترجمه تفسیر المیزان، 20 جلد، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.

طبرسی، فضل بن حسن. 1352ش، ترجمه تفسیر مجمع ‌البیان، 27 جلد، مترجم: احمد بهشتی، تهران: فراهانی.

فرکلاف، نورمن. 1379ش، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

مکارم شیرازی، ناصر. 1371ش، تفسیر نمونه، 28 جلد، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.

 

مقالات و پایان‌نامه‌ها

اکبیا، لعیا. 1391ش، «بررسی نشانگرهای گفتمان در سرمقاله‌های برخی روزنامه‌های فارسی و انگلیسی بر اساس رویکرد فریزر»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

خلیلی زاده گنجعلیخانی، مرضیه و آناهیتا امیرشجاعی. بهار 1397ش، «مطالعه تطبیقی کاربرد استراتژی‌های ترجمه نیومارک در ترجمه قرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال نهم، شماره 33، صص221-239.

شکرانی، رضا و مهدی مطیع و هدی صادق زادگان. بهار و تابستان 1390ش، «بررسی روش گفتمان کاوی و چگونگی کاربست آن در مطالعات قرآنی»، دوفصلنامه عیار پژوهش در علوم انسانی، سال سوم، شماره اول، صص93- 122.

مطیع، مهدی و همکاران. بهار و تابستان 1390ش، «بررسی روش گفتمان کاوی و چگونگی کاربست آن در مطالعات قرآنی»، سال سوم، شماره اول، صص93- 122.

مقدم کیا، رضا. 1384ش، «بعد نقش نمای گفتمان در زبان فارسی»، نامه فرهنگستان. 3(6)، صص81-98.

مولوی، آرزو. 1393ش، «نشانگرهای گفتمانی در سوره‌های مکی و مدنی»، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های کاربردی در مطالعات زبان، سال دوم، بهمن، تهران.

نغزگوی کهن، مهرداد. زمستان 1392ش، «بررسی کلمات ربط تقابلی فارسی و چگونگی تکوین آن‌ها»، جستارهای زبانی، دوره 4، شماره 16، صص245- 265 .

نورا، اعظم. پاییز و زمستان 1394ش، «بررسی چند نقشی بودن هم‌زمانی نقش‌نمای گفتمانیِ «حال» از منظربین(ذهنی شدگی)»، پژوهش‌های زبانی، سال ششم، شماره 2.

ویسی، الخاص. 1390ش، «بررسی همبستگی الگوهای زیر و بمی با نقش‌های کاربردشناختی در زبان فارسی»، مجله زبان پژوهی، شماره 4، صص79- 104.

 

منابع انگلیسی

Andersen, Gisle. (1998). The pragmatic marker like from a relevance-theoretic perspective. Discours Markers : Descriptition and Theory. Benjamin (Jucker,Ziv):147-170

Anderson,Gisle (2001). Pragmatic Markers and Sociolingustics Variation: A Relevance-Theoretic Approach to the language of Adolescents. Amesterdam:Jan Benjamin.

Arbery, A. J. (1962). The Quran Interpreted. Qum: Center of Islamicstudies.

Blakemore,D. (1987).Semantic Constraints on Relevance. Oxford: Blackwell.

Blakemore,D.(1992).Understanding Utterances:An introduction to pragmatics. Oxford, English : Blackwell.

Cowan,R.(2008). The teacher’s grammar of English.Cambrige: Cambrige University Press.

Crystal, D.(1998). Anencyclopedic dictionary of language and language.

Erman,Britt(2001).Pragmatics Markers revisited with a focus on you know in adult and adolescent talk. Journal of pragmatics, 33,1337-1359.

Fraser, B. (1988). Types of English discourse markers. Acta Linguistica Hungarica, 38(1-4): 19-33.

Fraser,B.(1990). An approach to discourse markers .Journal of Pragmatics ,14,383-95.

Fraser, B.(1993). Discourse markers across language. In: L. Bouton and Y Kachru, eds., Pragmatics and language learning, 1-16. Urbana-Champaign: IL: University of Illinois Press.

Fraser,B.(1999). What are discourse markers?Journal of Pragmatics, 12(3),931-952.

Fraser, B. (2005).Towards a Theory of Discourse Markers. In Approaches to Discourse Particles edited by K. Fischer. Elsevier Press.

Fung, L. & Carter, R. (2007). Discourse markers and spoken English: Native and learner use in pedagogic settings. Applied Linguistics, 28, 410–439.

Knott, A. (1996). A Data-Driven Methodology for Motivating a Set of Coherence Relations. Ph.D thesis. University of Edinburgh, Department of Artificial Intelligence.

Labov,W.&Fanshel,D(1977).Therapeutic discourse. New York, NY: Academic Press.

Levinson, S.C.(1983).Pragmatices . Cambrige, England: Cambrige University Press.

Grote, B. (1998). Representing temporal discourse markers for generation purposes. In

Coling/ACL workshop on discourse relations and discourse markers, pp.22-28.

Mann,W and Thompson,S. (1988). Rhetorical Structure Theory: Towards a Functional Theory of Text Organization. Text 8 (3): 243-281. DOI : 10.1515/text.1.1988.8.3.243.

Marku, D.(2000). The rhetorical parsing of unrestricted texts: A surface-based approach. Computational Lingustics, 26(3), 395-448.

Mauri, C. (2008), Coordination relations in the languages of Europe a nd beyond. Berlin, Mouton de Gruyter.

Parrot, M. (2000). Grammar for English language teachers (2nd ed). Cambridge: Cambridge University Press.

Quan, L., & Zheng, L. (2012). A study of self-repair markers in conversation by Chinese English learners. Journal of Language Teaching and Research, 5(5), 1216-1223.

Traugott, E. 1982. From propositional to textual and expressive meanings : Some semantic-pragmatic aspects of grammaticalization, In W. P. Lehman & Y.

Schiffrin, D. (1987). Discourse markers. Cambridge: Cambridge University Press.

Schiffrin, D. (2001). Discourse markers: Language, meaning and context. In:

Schiffrin, D.,Tannen, D. & Hamilton, H. E. (Eds.),(2001). The Handbook of Discourse Analysis, Blackwell, Malden, MA, 54-75.

Shakir, M. (1993). Holy Quran. Qum: ansariyan publication.

Schourup,L.(1999). Tutorial overveiew: Discourse markers .Lingua,107(3-4),227-265.

Waring, Hansun Zhang.( 2003). Also as Discourse Markers:Its Use in Disjunctive and Disaffilative Environments, Discourse Studies,,Vol.5,No.3, pp.415-436.

Yusuf ali, A. (1982). The Holly Quran. india: Delhi.