نقش حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت در پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان

روانشناسی اجتماعی

دوره 8، ویژه نامه، فروردین 1399، صفحه 11-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن بروکی میلان؛ علی شاکر دولق^* ؛ علی خادمی

گروه روانشناسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف تعیین نقش حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت در پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان انجام شد. پژوهش حاضر مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش دانش‌آموزان مدارس متوسطه استان آذربایجان غربی در سال تحصیلی 99-1398 بودند. نمونه پژوهش 560 نفر بودند که با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. داده‌ها با کمک پرسشنامه‌های حمایت اجتماعی (واکس و همکاران، 1986)، سلامت معنوی (پالتزین و الیسون، 1982)، سواد سلامت (قنبری و همکاران، 1395) و گرایش به رفتارهای پرخطر (زاده‌محمدی و همکاران، 1390) جمع‌آوری و با روش‌های همبستگی و رگرسیون چندگانه در نرم‌افزار SPSS-25 تحلیل شدند. نتایج تحلیل‌ها نشان داد که هر سه متغیر حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت با گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان رابطه معنادار منفی داشتند. علاوه بر آن، سه متغیر حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت نقش معناداری در پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان داشتند (05/0>P). با توجه به نتایج مطالعه حاضر کاهش گرایش به رفتارهای پرخطر توسط متخصصان و درمانگران از طریق افزایش حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت در نوجوانان ضروری است. بنابراین، مشاوران و روانشناسان برای کاهش رفتارهای پرخطر در نوجوانان می‌توانند میزان حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت آنان را افزایش دهند.
با توجه به نتایج مطالعه حاضر کاهش گرایش به رفتارهای پرخطر توسط متخصصان و درمانگران از طریق افزایش حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت در نوجوانان ضروری است. بنابراین، مشاوران و روانشناسان برای کاهش رفتارهای پرخطر در نوجوانان می‌توانند میزان حمایت اجتماعی، سلامت معنوی و سواد سلامت آنان را افزایش دهند.

کلیدواژه‌ها

حمایت اجتماعی# سلامت معنوی#سواد سلامت# گرایش به رفتارهای پرخطر# نوجوانان

مراجع

امانی، امین. (1399). رابطه سواد سلامت و گرایش به رفتارهای پرخطر در دانش‌آموزان استان خراسان شمالی. فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی، 7(25)، 150-133. ##

پناهی، رحمن؛ رمضانخانی، علی؛ رضایی، مهدی؛ عثمانی، فرشته؛ جوانمردی، عرفان و نیکنامی، شمس‌الدین. (1398). بررسی ارتباط بین مهارت‌های سواد سلامت و اتخاذ رفتارهای پیشگیری کننده از مصرف سیگار در دانشجویان. مجله دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 27(2)، 20-11. ##

حبیبی‌کلیبر، رامین؛ شبان‌بسیم، فرناز؛ صمیمی، زبیر؛ ملامحسنی، مهری و عزیزی، سمیه. (1397). تبیین رفتارهای پرخطر دانشجویان بر اساس جهت‌گیری مذهبی و سلامت معنوی. فصلنامه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 2(4)، 209-203. ##

خباز، محمود؛ بهجتی، زهرا و ناصری، محمد. (1390). رابطه حمایت اجتماعی و سبک‌های مقابله با تاب‌آوری در پسران نوجوان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 5(4)، 123-108. ##

زاده‌محمدی، علی؛ احمدآبادی، زهره و حیدری، محمود. (1390). تدوین و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 17(3)، 225-218. ##

زاده‌منش، بهاره و باباخانی، وحیده. (1399). تحلیل کانونی رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده با رفتارهای پرخطر در نوجوانان. مجله رویش روان‌شناسی، 9(5)، 180-173. ##

صدری دمیرچی، اسماعیل؛ هنرمند قوجه بگلو، پژمان؛ بصیرامیر، سیدمحمد و قلی‌زاده، بهزاد. (1398). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس نقش مولفه‌های حمایت اجتماعی ادراک‌شده، ابرازگری هیجانی و سیستم‌های مغزی رفتاری در معتادان. مجله افق دانش، 25(4)، 297-282. ##

قاسمی جوبنه، رضا؛ زهراکار، کیانوش؛ همدمی، میثم و کریمی، کامبیز. (1395). نقش سلامت معنوی و ذهن‌آگاهی در سرمایه روانشناختی دانشجویان. مجله پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8(2)، 36-27. ##

قنبری، شهلا؛ رمضانخانی، علی؛ محرابی، یداله و منتظری، علی. (1395). طراحی و روان‌سنجی ابزار سنجش سواد سلامت نوجوانان. نشریه پایش، 15(4)، 402-388. ##

مظفری، فاطمه و حجازی، مسعود. (1398). نقش بهزیستی معنوی و بهزیستی روانی در پیش‌بینی رفتارهای پرخطر جوانان زندانی شهر زنجان. مجله پژوهش در دین و سلامت، 5(3)، 44-32. ##

 

Banstola, R. S., Ogino, T., & Inoue, S. (2020). Self-esteem, perceived social support, social capital, and risk-behavior among urban high school adolescents in Nepal. SSM – Population Health, 11(100570), 1-6. ##

Barr, A., Owens, A., & Perera, A. (2020). Risk talking and sharing when risk exposure is interdependent. Journal of Economic Behavior & Organization, 176, 445-460. ##

Catabay, C. J., Stockman, J. K., Campbell, J. C., & Tsuyuki, K. (2019). Perceived stress and mental health: The mediating roles of social support and resilience among black women exposed to sexual violence. Journal of Affective Disorders, 259, 143-149. ##

Cheah, Y. K., Lim, H. K., & Kee, C. C. (2019). Personal and family factors associated white high-risk behaviours among adolescents in Malaysia. Journal of Pediatric Nursing, 48, 92-97. ##

Chiang, Y., Lee, H., Chu, T., Han, C., & Hsiao, Y. ( 2016 ). The impact of nurses spiritual health on their attitudes toward spiritual care,  professional commitment, and caring. Nursing Outlook, 46(3), 215-224. ##

Choe, M. C., Rosenbaum, P., Rivara, F. P., Gioia,  G. A., &  Giza, C. C. (2020). A multicenter looks at multidisciplinary youth concussion/ mild traumatic brain injury program; the four corners youth consortium. Pediatric Neurology, 107, 84-85. ##

Hojen, A., Hoff, E., Bleses, D., & Dale, P. S. (2021). The relation of home literacy environments to language and preliteracy skills in single- and dual-language children in Danish childcare. Early Childhood Research Quarterly, 55, 312-325. ##

Jayasinghe, U. W., Harris, M. F., Parker, S. M., Litt, J., VanDriel, M., Mazza, D., & et al. (2016). The impact of health literacy and life style risk factors on health-related quality of life of Australian patients. Health and Quality of Life Outcomes, 14(68), 1-13. ##

Maclean, L. (2020). A literature review of health literacy of adolescents during  pregnancy. Nursing for Womens Health, 24(6), 431-439. ##

O’Brien, L., Denny, S., Clark, T., Eleming, T., Tevale, T., & Robinson, E. (2013). The impact of religion and spirituality on the risk behaviours of young people in Aotearoa, New Zealand. Youth Studies Australia, 32(4), 135-139. ##

Paloutzian, R. F., & Ellison, C. W. (1982). Loneliness, spiritual well-being, and quality of life. In L. A. Peplau, & D. Perlman (Eds.), Loneliness: A sourcebook foe current theory, research and therapy. New York: Wiley & Sons. ##

Rougeaux, E., Hope, S., Viner, R. M., Delighton, J., Law, C., & Pearce, A. (2020). Is mental health competence in childhood associated white health risk behaviors in adolescence? Finding from the Uk millennium cohort study. Journal of Adolescent Health, 67(5), 667-684. ##

Salman, A., & Lee, Y. (2019). Spiritual practices and effects of spiritual well-being and depression on elders' self-perceived health. Applied Nursing Research, 48, 68-74. ##

Sevendsen, M. T., Bak, C. K., Sorensen, K., Pelikan, J., Riddersholm, S. J., Skals, R. K., & et al. (2020). Associations of health literacy with socioeconomic position, health risk behavior, and health status: a large national population-based survey among Danish adults. BMC Public Health, 20(565), 1-12.

Spohr, S. A., Suzuki, S., Marshall, B., Taxman, F. S., & Walters, S. T. (2016). Social support quality and availability affects risk behaviors in offenders. Health Justice, 4(2), 1-10.

Vaux, A., Phillips, J., Holley, L., Thompson, B., Williams, D., & Stewart, D. (1986). The social support appraisals (SS-A) scale: Studies of reliability and validity. American Journal of Community Psychology, 14(2), 195-218.

Wu, H., & Chiou, A. (2020). Social media usage, social support, intergenerational relationship, and depressive symptoms among older adults. Geriatric Nursing, 41(5), 615-621.