نقش مهارت‌های حل مساله اجتماعی و مدیریت کلاس در پیش‌بینی فرسودگی شغلی معلمان مدارس متوسطه استان خراسان شمالی

روانشناسی اجتماعی

دوره 8، ویژه نامه، فروردین 1399، صفحه 199-207   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهناز سیلانه¹؛ کیومرث نیازآذری^{* 2}؛ نگین جباری³

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

²استاد، گروه علوم تربیتی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

³دانشیار، گروه علوم تربیتی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی نقش مهارت‌های حل مساله اجتماعی و مدیریت کلاس در پیش‌بینی فرسودگی شغلی معلمان مدارس متوسطه بود. طرح مطالعه حاضر توصیفی از نوع مقطعی بود. جامعه پژوهش معلمان مدارس متوسطه اول و دوم استان خراسان شمالی در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 6762 نفر بودند. نمونه پژوهش بر اساس فرمول کوکران 372 نفر برآورد شد که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش پرسشنامه‌های مهارت‌های حل مساله اجتماعی دزوریلا و همکاران (2002)، محقق‌ساخته مدیریت کلاس و فرسودگی شغلی ماسلاچ و جکسون (1981) بودند. داده‌ها با روش‌های ضرایب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با مدل همزمان در نرم‌افزار SPSS نسخه 21 تحلیل شدند. نتایج بررسی ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که مهارت‌های حل مساله اجتماعی (45/0-=r) و مدیریت کلاس (37/0-=r) با فرسودگی شغلی معلمان مدارس متوسطه رابطه منفی و معنادار داشتند. همچنین، مهارت‌های حل مساله اجتماعی و مدیریت کلاس توانستند 31 درصد از تغییرات فرسودگی شغلی آنان را پیش‌بینی کنند که در این پیش‌بینی سهم مهارت‌های حل مساله اجتماعی بیشتر از مدیریت کلاس بود (05/0>P). نتایج پژوهش حاضر نشان‌دهنده نقش موثر مهارت‌های حل مساله اجتماعی و مدیریت کلاس در پیش‌بینی فرسودگی شغلی معلمان مدارس متوسطه بود. در نتیجه، برنامه‌ریزی برای کاهش فرسودگی شغلی آنان با استفاده از بهبود مهارت‌های حل مساله اجتماعی و مدیریت کلاس ضروری است. بنابراین، مسئولان و متخصصان حوزه تعلیم و تربیت می‌توانند با استفاده از نتایج این پژوهش و پژوهش‌های مشابه برنامه‌هایی جهت کاهش فرسودگی شغلی معلمان طراحی و با بهره‌گیری از اساتید خبره و توانمند اقدام به اجرای آنها در قالب دوره‌های ضمن خدمت کنند.

کلیدواژه‌ها

مهارت‌های حل مساله اجتماعی# مدیریت کلاس# فرسودگی شغلی

مراجع

جوادی، رحم‌خدا؛ رسولی، محسن؛ نظری، علی‌محمد و حسنی، جعفر. (1396). عوامل موثر بر فرسودگی شغلی معلمان: ارائه مدل ساختاری. فصلنامه توسعه حرفه‌ای معلم، 2(3)، 50-37. ##

حسن‌زاده، فریما و نادری، فرح. (1396). اثربخشی آموزش مدیریت استرس بر بهزیستی ذهنی، فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی کارکنان شرکت نفت کارون. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 12(44)، 58-45. ##

دشتدار، هانیه و تاجری، بیوک. (1397). پیش‌بینی فرسودگی شغلی بر اساس شیوه‌های حل مساله و کیفیت زندگی در کارکنان دانشگاه. جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، 6، 46-32. ##

طهماسبی‌پور، نجف و شهریاری، نسیبه. (1398). اثربخشی آموزش مفاهیم یادگیری خودتنظیمی بر پرخاشگری و حل مساله اجتماعی دانش‌آموزان بیش‌فعال. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 13(50)، 33-23. ##

فطین، شهاب؛ حسینیان، سیمین؛ اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر و ابوالمعالی، خدیجه. (1396). ارزیابی مدل نقش مهارت حل مساله اجتماعی و سرمایه روانشناختی بر فرسودگی تحصیلی با میانجی‌گری کمک‌طلبی از همسالان و وجدان تحصیلی. پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 3(4)، 90-75. ##

کول میرپور، مرتضی؛ دولتی، مرتضی؛ قاسمی، علی؛ عادلی، محمد؛ کول میرپور، مصطفی؛ سیدکلاته، پوریا و نجفیان، علی. (1398). بررسی ارتباط بی‌عدالتی ادراک‌شده، کیفیت زندگی کاری، سبک‌های کنارآمدن و سبک‌های مدیریت کلاس با فرسودگی شغلی در معلمان ابتدایی گرگان. مجله مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 42، 178-165. ##

میرعرب رضی، رضا؛ عزیزی شمامی، مصطفی و گرایلی، فرخنده. (1398). بررسی رابطه دانش مدیریت کلاس درس و خستگی عاطفی با نقش تعدیل‌گری خلاقیت. فصلنامه تدریس پژوهی، 7(3)، 157-141. ##

 

Aloe, A. M., Amo, L., & Shanahan, M. E. (2014). Classroom management self-efficacy and burnout: A multivariate meta-analysis. Educational Psychology Review, 26, 101-126. ##

Capone, V., Joshanloo, M., & Park, M. S. (2019). Burnout, depression, efficacy beliefs, and work-related variables among school teachers. International Journal of Educational Research, 95, 97-108. ##

D’Zurilla, T. J., Nezu, A. M., & Maydeu-Olivares, A. (2002). Manual for the social problem solving inventory-revised. Nourth Tonawanda, TY: Multi-Health Systems. ##

Fuente, A. L., Chang, E. C., Cardenoso, O., & Chang, O. D. (2019). The psychological impact of social problem solving under stress in adults: Debased life satisfaction, heightened depressed mood, or both? Personality and Individual Differences, 146, 46-52. ##

Goa, P., Du, T., Zhang, J., Feng, P., & Yu, D. (2021). Fatigue behavior of  low alloy structural  steel single- lap bolt welded joint. Structures, 29, 1988-1997. ##

Huang, J., Tan, S., Walsh, S. C., Spriggens, L. K., Neumann, D. L., Shum, D. H. K., & Chan, R. C. K. (2014). Working memory dysfunctions predict social problem solving skills in schizophrenia. Psychiatry Research, 220(1-2), 96-101. ##

Im, Y., Cho, Y., & Kim, D. (2019). Family management style as a mediator between parenting stress and quality of  life of  children white epilepsy. Journal of Pediatric Nursing, 45, 73-78. ##

Lauden, S. M., Wilson, P. M., Faust, M. M., Webber, S., Schwartz, A., Mahan, J. D., & et al. (2020). Global health experiences, well-being, and burnout: Findings from a national longitudinal study. Academic Pediatric, 20, 1192- 1197. ##

Li, X., Li, Y., Wang, X., Fan, X., Tong, W., & Hu, W. (2020). The effects of emotional valence on insight problem solving in global-local processing: An ERP study. International Journal of Psychophysiology, 155, 194-203. ##

Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113. ##

Merida-Lopez, S., & Extremera, N. (2017). Emotional intelligence and teacher burnout: A systematic review. International Journal of Educational Research, 85, 121-130. ##

Ulum, O. G. (2019). Job burnout and social problem solving skills at school of foreign languages. Black Sea Journal of Public and Social Science, 2(1), 16-25. ##

Voss, T., Wanger, W., Klusmann, U., Trautwein, U., & Kunter, M. (2017). Changes in beginning teachers’ classroom management knowledge and emotional exhaustion during the induction phase. Contemporary Education Psychology, 51, 170-184. ##