تاثیر توانمند سازی بر اساس مهارت‌های زندگی بر خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی در میان نوجوانان استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی

روانشناسی اجتماعی

دوره 8، ویژه نامه، فروردین 1399، صفحه 281-293   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

موسی ریگی کوته¹؛ ولی مهدی‌نژاد^{* 2}؛ محمود شیرازی³

¹دانشجو دکترای روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، زاهدان، ایران

²دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

³دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، دانشگاه سیستان وبلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

هدف. این پژوهش به منظور تاثیر توانمند سازی بر اساس مهارت‌های زندگی بر خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی در میان نوجوانان استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی انجام شد.
روش. این پژوهش یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. کلیه کلیه نوجوانان استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی در شهر سیستان و بلوچستان جامعه آماری را تشکیل می‌داد؛ که از آن 30 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شد و در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارده شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه خودکارآمدی شرر و همکارن(1982) ، مقیاس انگیزش تحصیلی والرند و همکاران (۱۹۹۲) و پرسشنامه اعتیاد اینترنت یانگ استفاده شد. آزمودنی‌های گروه آزمایش طی 10جلسه آموزش مهارت‌های زندگی را دریافت نمود ولی گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. برای تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها از تحلیل کوواریانس تک متغیره و چند متغیره به کمک نرم‌افزار SPSS استفاده شد.
یافته‌ها. نتایج نشان داد توانمند سازی بر اساس مهارت‌های زندگی موجب افزایش خودکارآمدی نوجوانان استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی شده است (01/0p <). توانمند سازی بر اساس مهارت‌های زندگی موجب افزایش انگیزش درونی، انگیزش بیرونی و کاهش بی انگیزشی شده است (01/0p <).
نتیجه‌گیری. بنابراین، توانمند سازی بر اساس مهارت‌های زندگی یک روش موثر در خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی در میان نوجوانان استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی است. به طور کلی مهارت‌های زندگی عبارتند ازتوانایی هایی که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سلامتی در سطح جامعه می گردند و در این مطالعه شامل مهارتهای: تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر نقاد، توانایی برقراری ارتباط مؤثر، مهارت ایجاد و حفظ روابط بین فردی، خود آگاهی، همدلی کردن، مقابله با هیجان و مقابله با فشار بود این توانایی ها فرد را برای برخورد مؤثر با کشمکش‌ها وموقعیت های زندگی یاری می بخشند، و به او کمک می کنند تا با سایر انسانها، جامعه، فرهنگ و محیط خود مثبت وسازگارانه عمل کند و سلامت روانی خود را تأمین نماید

کلیدواژه‌ها

توانمند سازی#مهارت‌های زندگی# خودکارآمدی#انگیزش تحصیلی# شبکه‌های اجتماعی

مراجع

 

ابراهیم خانی, محمدرضا؛ زهرا لطفی منزه و علی خالق خواه. (1393). نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر سازگاری تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان، اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران

اژه ای، ج.، غلامعلی لواسانی، م.، مال احمدی، الف.، خضری، آ. (1390). الگوی علی روابط بین سبک های فرزندپروری ادراک شده، اهداف پیشرفت، خودکارآمدی و موفقیت تحصیلی. مجله روانشناسی، 15، 3(59)، 301-284. ##

آیت مهر، فاطمه؛ خالقی، محمد؛ محمد خانی، شهرام و غیاثی، حامد.(1396). بررسی اثر آموزش بسته می توانمندسازی نوجوانان در پیشگیری از رفتارهای پرخطر در نوجوانان کار و خیابان. فصلنامه مددکاری اجتماعی،4، 1، 23-16. ##

پور محمد رضا تجریشی، معصومه؛ جلیل آبکنار، سیده سمیه؛ عاشوری، محمد. (1392). اثر بخشی آموزش مهارت های زندگی بر خودتوانمند سازی اجتماعی دانش آموزان پسر با اختلال ریاضی. مجله روان شناسی بالینی، سال پنجم، شماره 2: 11-1. ##

خجسته، فریده؛ افسانه مرزیه و عبدالوهاب پوورقاز. (۱۳۹۶). رابطه میان انگیزش تحصیلی با میزان استفاده دانشجویان از فضای مجازی. پنجمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی وروانشناسی. ##

صحراییان، مریم؛ صلحی، مهناز؛ حقانی، حمید. (1391). تاثیر مدل توانمندسازی بلوم درارتقای مهارت های زندگی دانش آموزان دختر پایه سوم دبیرستان جهرم. پژوهش و سلامت، دوره  2، شماره  1، 18-9. ##

صلحی، مهناز ؛ عباسی، حمید؛ هزاوه ای، محمد مهدی؛ روشنایی، قدرت اله. (1393). بررسی تاثیر مداخله آموزشی بر توانمند سازی دانش آموزان در پیشگیری از مصرف سیگار. مجله علوم پزشکی رازی دوره ۲۱، شماره ۱۱۸، 63-52. ##

کرامتی، هادی و شهر آرای، مهرناز. (1383). بررسی نقش خودکارآمدی ادراک شده در عملکرد ریاضی. مجله علوم انسانی، نواوری های آموزشی، 4 (1): 115-103. ##

کلینکه، ال. کریس. (بیتا). مهارت های زندگی، تکنیک های  مقابله با اضطراب، افسردگی، تنهایی، کمرویی، و شکست... . ترجمه شهرام محمد خانی(1384). تهران: اسپند هنر. ##

محمدزاده، ح.، حیدری، م. (۱۳۹۱)، رابطه شکست یا موفقیت با انتظارات خود کارآمدی مردان جوان در تکلیف تیراندازی، مجله رشد و یادگیری حرکتی - ورزشی، ۹ ، ۵-۱۸.##

مژدهی, محمدرضا(1382). بررسی و مقایسه ویژگیهای شخصیتی و روان شناختی(هوش هیجانی, خلاقیت، خودپنداره, خودکارآمدی و منبع کنترل) کارآفرینان تهرانی با افراد عادی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی. ##

یاسینی، زهرا سادات. (1383). راهنمای آموزش مهارت های زندگی دوره راهنمایی؛ وزارت آموزش و پرورش. ##

 

Bloodworth.N. (2010). life skills service: perspective of homeless youth . Journal of Youth and Adolescence , NO 4. ##

Bomar PJ. Promoting health in families: applying family research and theory to nursing practice. 3rd ed. Philadelphia: Sunders; 2004. ##

Botvin,G,Nickols,D.(2006). Preventing youth violence and delinquency through a universal school-based prevention approach, Psychology Counseling and Guidance, NO 12. ##

Cleary, T J., Velardi, B., Schnaidman, B. (2016). Effects of the Self-Regulation Empowerment Program (SREP) on middle school students' strategic skills, self-efficacy, and mathematics achievement.    Journal of School Psychology, Volume 64, October 2017, Pages 28-42##

Deci L, Ryan M. Intrinsic motivation and self-determination in human behaviour. New York: Plenium; 1985##

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2012). Motivation, personality, and development within embedded social contexts: An overview of self-determi- nation theory. In R. M. Ryan (Ed.), Oxfordhandbook of human motivation (pp. 85-107). Oxford, UK: Oxford University Press##

Deci, E. L., Ryan, R. M. (2015). Self-Determination Theory. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition(.486–491##

Deci, E., & Ryan, R. (2008a). Facilitating optimal motivation and psychological well-being across life’s domains. Canadian Psychology, 49, 14–23. ##

Ford R. C. Dckson, D.R. (2012), Enhancing customerself-efficacy in co-producing servis experiences. Business horizons, 55.179188##

Heiman, T., & Berger, O. (2008). Parents of children with Asperger syndrome or with learning disabilities: family environment and social support. Res Dev Disabil; 29(4): 289-300. ##

Jaeckel. D. Seiger, C.P. Orth U. Wiese.B.S. (2012). Social Support reciprocity and occupational self-efficacy beliefs during mothers organizational re-entry. Journal of vocational behavior. 80,390399##

Kazemi,    R.,  Momeni, S., Abolghasemi A.(2014). The Effectiveness of Life Skill Training on Self-esteem and Communication Skills of Students with Dyscalculia.    Procedia - Social and Behavioral Sciences, 114, 21, 863-866##

Kusurkar, R. A., Ten Cate, T. J., Vos, C. M. P., Westers, P., & Croiset, G. (2013). How motivation affects academic performance: A structural equation modeling analysis. Advances in Health Science Education, 18, 57-69##

Lynch, A. D., Lerner, R. M., & Leventhal, T. (2013). Adolescent academic achievement and school engagement: An examination of the role of school- wide peer culture. Journal of YoungAdolescence, 42, 6-12. ##

Pajares,F.(2003).Gender And Perceived Self-efficacy In Self-Regulated Learning. ##

Partoa,  M. (2011). Problem solving, self- efficacy, and mental health in adolescents: Assessing the mediating role of assertiveness . Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30: 644 – 648. ##

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000a). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25,
 54–67. ##

Shechtman Z,(2006). The Relationship of life Skills and Classroom Climate to Self- Reports levels of Victimization. Int J counseling, Journal of Educational Research, 28:359-373. ##

Silvia wahl M, Anne Patak M, Possel  P, Hautzinger M. (2011). A school-based universal programme to prevent depression and to build up life skills. Journal Public Health , 4:621-629. ##

Speer WP, Jackson CB, Peterson NA. The Relationship between social cohesion and empowerment: Support and new implications for theory. Heath Educ Behav 2001; 28(6):716-33##

Srikala B, Kishore KK. (2010).Empowering adolescents with life skills education in schools mental health program: dose it work? Indian Journal Psychiatry,4:344-349. ##

Tripathi, G., & Ahad, M. A. (2019). Effects of social media on social, mental, and physical health traits of youngsters. In: H. S. Behera, J. Nayak,B. Naik, & A. Abraham (Eds.), Computational Intelligence in Data Mining(pp. 685–695). Springer Singapore. ##

Tsay-Vogel, M. (2016). Me versus them: Third-person effects among Facebook users. New Media & Society, 18(9), 1956–1972. ##

Utvær, B. K. S., & Haugan, G. (2016). The Academic Motivation Scale: Dimensionality, Reliability, and Construct Validity Among Vocational Students. Nordic Journal of Vocational Education and Training, 6(2), 17-45. ##

Vallerand, R. J. (1997). Toward a hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation. In M. P. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology (Vol. 29, pp. 271–360).San Diego: Academic. ##

Vaughn, S., Elbaum, B., & Boardman, A. G. (2001). The social functioning of students with learning disabilities: implications for inclusion. Exceptionality; 9(1): 47-65. ##

Vondrackova, P., & Šmahel, D. (2019). Internet addiction in context. In: M. Khosrow-Pour (Eds.), Advanced Methodologies and Technologies in Artificial Intelligence, Computer Simulation, and Human-Computer Interaction(pp. 551–562). IGI Global. ##

Yadav, P., & Iqbal, N.(2009). Impact of Life Skill Training on Self-esteem, Adjustment and Empathy among Adolescents. Academy of Applied Psychology, 35;  61-70. ##