تحلیلی بر شاخص‌های زیست‌پذیری با رویکرد حق ‌به ‌شهر، مطالعه موردی: بندر ماهشهر

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 6، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 51، تیر 1400، صفحه 110-131   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

صدیقه دولتشاه¹؛ رحیم سرور^{* 2}؛ علی توکلان³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

تحلیل شاخص‌های زیست‌پذیری با رویکرد حق ‌‌به‌ ‌‌شهر می تواند نقشی کلیدی در رفع بسیاری از معضلات شهری ایفا نموده و رضایت شهروندان را به‌همراه‌‌ داشته‌باشد. هدف این مطالعه بررسی شاخص‌های زیست‌پذیری با رویکرد حق‌به‌شهر برای 32 محله مسکونی بندر ماهشهر و تعیین تفاوت‌های فضایی این حقوق در محله‌های مختلف شهر است. برای این منظور از ابزار پرسشنامه برای سنجش ابعاد 13 گانه حق‌به‌شهر به‌همراه اطلاعات جمعیتی سازمان آمار استفاده شده است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده‌است. برای سنجش تفاوت حق‌به شهر در محله‌ها و سطح‌بندی محلات، نواحی، و مناطق از آزمون‌های تحلیل‌واریانس و تحلیل‌مکانی استفاده شده است. یافته‌ها نشان داده‌است که محله‌های مورد مطالعه از نابرابری فضایی در رضایت شهروندان در ابعاد مختلف حق‌به‌شهر رنج می-برند. یافته‌ها همچنین بیانگر این است که در محله‌های 2، 29، 35 که تراکم جمعیت پایین‌تر و امکانات بهتری دارند درجه رضایت از حق‌به‌شهر نیز بالاتر اظهار شده و برعکس در محله‌های 8، 10، 17، 24، و 25 که تراکم جمعیت بیشتر و شرایط نامطلوب‌تری دارند نارضایتی بیشتری از جانب پاسخگویان اظهار شده است. می توان نتیجه‌گیری نمود که نابرابری فضایی بندرماهشهر می‌تواند از یک طرف به دلیل حضور ساکنان غیربومی شاغل در صنایع این شهر و از طرف دیگر به دلیل غلبه دیدگاه نئولیبرال در بین مدیران شهری و استانی در تصمیم گیریهای راهبردی و اجرای برنامه‌های توسعه‌ شهری باشد. بنابراین، توجه به رویکرد حق‌به‌شهر در برنامه‌ریزی‌های توسعه اجتماعی، اقتصادی و کالبدی این شهر براساس دیدگاه سیاست‌گذاری حق‌محور می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش نابرابری‌ها و بهبود کیفیت زندگی شهروندان داشته‌باشد.

کلیدواژه‌ها

حق‌ به ‌شهر؛ زیست‌پذیری؛ سطح‌بندی محله‌های شهری؛ بندرماهشهر

مراجع

References

Aalbers, M,. Kenneth, G (2014), Housing and the right to the city: introduction to the special issue, International Journal of Housing Policy 14, 207-213.

Alaeddin, P,. Jamshidi Nasab, M (2015), Mehr Housing and The Right to the City in New Communities, Case Study: Parand Project, National Development 2, 241-258.

 Carmen, M.(2020), The more-than-human right to the city: A multispecies reevaluation, Journal of Urban Affairs, Published online: 03 Apr 2020.

Diaz Parra, I., Jover, J(2020), Overtourism, place alienation and the right to the city: insights from the historic centre of Seville, Spain, Journal of Sustainable Tourism, Published Online: 25 Jan 2020. 

Domaradzka, A(2019), The un-equal playground: Developers and urban activists struggling for the right to the city, Geoforum, Available online 16 February 2019, In Press, Corrected Proof.

Friendly, A(2013), The right to the city: theory and practice in Brazil, Planning Theory & Practice 14, 158-179.

Ghaffarian, B., Prizadi, M., Shamaei, A,. Khatibi Zadeh, M,. Amin, Shahsavar(2016), Spatial analysis of livability of urban neighborhoods, case study: Tehran's 18th district, Environmental Research 14, 45-58.

Hataminejad, H., Rezvani, M., Khosravi, F (2015), Spatial analysis of the livability of District (2) of Sanandaj City. Jsaeh. 1 (4) :23-37.

Habibi, Mohsen,. Amiri, Maryam,.(2016), Right to the City From Current to Ideal City, Volume 5, Issue 2 - Serial Number 10, Pages 9-30.

Heidari, F., Zareei, M (2019),The Concept of the Right to The City and Its Relation to Citizen-Friendly Urban Design Matching The Comprehensive Norms of Citizenship With The Qualitative Indicators of Urban Design, Volume 11, Issue 46, Pages 14-23.

Heidari, T., Shamaei, A., Sasanpour, F., Soleimani, M., Ahadnejad, M (2017), Analysis of factors affecting livability Urban Distressed Areas (Case Study: Texture of old city), Journal of Geographic Space, 17;(59):1-25.

Irandoost, K., Isaloo, A., Shahmoradi B(2016), Viability Index in Urban Environments (Case Study: The Central Part of Holy City of Qom). IUESA. 4 (13) :101-118

Izar, P (2019), Can public–private partnerships help achieve the right to the city in Brazil? The case of Casa Paulista program in São Paulo, Journal of Urban Affairs.

Jabareen, Y (2014), ‘The right to the city’ revisited: Assessing urban rights : The case of Arab Cities in Israel, Habitat International 41, 135-141.

Javaheripour, M (2015), Urban Slums and Right to the City A Case Study of Khak-e Sefid Neighborhood in Tehran, Iranian Journal of Anthropology Research, Volume 5, Issue 2 - Serial Number 10, Summer and Autumn 2016, Pages 163-182.

Lesutis, G (2020), Planetary urbanization and the “right against the urbicidal city”, Urban Geography,  Published online: 20 May 2020.

Meriläinen, Eija., Fougère, M.., Wojciech, P(2020), Refocusing urban disaster governance on marginalised urban people through right to the city, Environmental Hazards 19, 187-208.

Pierce, J., Williams, O., Deborah, G., Martin, O (2016), Rights in places: An analytical extension of the right to the city, Geoforum 70, 79-88.

Abdoumaliq, S.(2006): The right to the city, International Journal of Postcolonial Studies 7, 321-325.

Sasanpour, F., Alizadeh,  S., Aarabi Moghadam, H(2017), Investigating the Feasibility of Urumia Urban Areas Livability using RALSPI Model,    researches in Geographical Sciences 2018, 18(48): 241-258.

Sharepour, M., Khodayari Motlagh, Safieh(2016), The effect of urban space desirability indicators on the realization of the right to the city, Master Thesis, Mazandaran University.

Sharepour, M (2015), The Right to the City and Urban Public Spaces, Quarterly Journal of Cultural Heritage and Tourism Research Institute 2, 51-68.

Taghavi, SH., Habibi, M (2018), Exploration in a proper governance system in order to improve the rights of every city for rich people, a city for poor people, Iran Charso Scientific Scientific Journal, No. 3.

Yaghfori, H., Kashefi Doost, D (1397), Evaluation and assessment of components arising from the right to the city (Case study: Piranshahr city), Quarterly Journal of Urban Research and Planning, Volume 9, Number 35.

Ziari, K., Bastin, Ali., Ahmad Pour, A., Hatami nezhad, H (2018), Assessment of the good urban governance impact on urban livability (Case study. Bushehr City)Article 3, Volume 9, Issue 34, Page 1-18.