تحلیل ابعاد و مولفه‌های جایگاه زنان در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهرهای ایرانی- اسلامی (مطالعه موردی: شهر زاهدان)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 10، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 51، تیر 1400، صفحه 200-214   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

سودابه هاشم زهی؛ معصومه حافظ رضازاده^* ؛ مریم کریمیان بستانی

گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

استفاده از دیدگاه های جنسیتی در برنامه‌ریزی شهری در دهه‌های گذشته بسیار رواج یافته و منجر به ایجاد پروژه‌هایی تحت عنوان برنامه-ریزی جنسیتی یا برنامه‌ریزی حساس به جنسیت شده است. لذا امروزه یکی از محورهای اصلی مورد توجه طراحی شهری و برنامه‌ریزی شهری بخصوص در حوزه فضاهای عمومی "پردازش به عدالت جنسیتی" در طراحی فضاهای شهری است. رابطه جنسیت و فضای شهری امروزه یکی از بحث‌های اساسی در عرصه جهانی است. در این راستا هدف پژوهش حاضر جایگاه زنان در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهرهای ایرانی - اسلامی (مطالعه موردی: شهر زاهدان) می‌باشد. پژوهش حاضر، از نظر هدف، جزء پژوهش‌های کاربردی است. به منظور سنجش و تجزیه و تحلیل از نرم‌افزار SPSS و مدل TOPSIS، استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای جهت بررسی برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهر زاهدان متناسب با جایگاه زنان در بعد (معنایی، فعالیتی، اجتماعی، کالبدی)، نشان از وضعیت نامناسب طراحی فضا‌های عمومی متناسب با جایگاه زنان در این ابعاد می‌باشد. با توجه به یافته‌ها و محاسبات انجام شده در مدل تاپسیس، از نظر متخصصین و کارشناسان، بعد فعالیتی با کسب مجموع امتیاز (833/0)، در رتبه نخست تاثیرگذاری و اهمیت قرار دارد. همچنین بعد اجتماعی با کسب امتیاز (776/0)، در درجه دوم تاثیرگذاری قرار دارند. از نظر متخصصین و کارشناسان بعد کالبدی در آخرین درجه تاثیرگذاری و اهمیت در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهر زاهدان می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

برنامه ریزی و طراحی؛ زنان؛ فضای عمومی؛ شهرهای ایرانی- اسلامی؛ زاهدان

مراجع

References

Abedini, A, Karimi, Z, Golshani, M, Nazari, N, (2017), Analysis of Women Desirable Urban Space Structure with Emphasis on the Security in Iranian-Islamic City (Case Study: The Mehdolghadam Neighborhood of Urmia City), Journal of Geographical Urban Planning Research, 5 (4), pp 629-644.

Bemanian, M.R. (2014), the meaning and concept of the Islamic Iranian city; Theoretical foundations and examples, Journal of Sustainable City, 1 (1), pp 69-88.

Day, K (2000), The Ethic of Care and Women’s Experiences of Public Space, Journal of Environmental Psychology, No 20, pp 103-124.

Habibi, M, Alipour Shojaei, F, (2015), A Comparative Study between two Public Spaces, the Park of Behesht-e-Madaran, as a Specific Public Space for Women and the Park of Ab-o-Atash in Tehran, Journal of Honar – ha – ye – Ziba-Memari-Va-Shahrsazi, 20 (1), pp 17-30

Khodaee, Z, Taghvaee, A.A, (2012), the Character of an Islamic City: With an Emphasize on Physical Dimensions of an Islamic City, Journal of Studies on Iranian - Islamic City, 2 (5), PP 103-113.

Lotfi, S, Bardi Anamradnejad, R, Sasanipour, M, (2014), A Study of the Sense of Security in Public Spaces (Case Study of Shiraz Metropolis), Journal of Research and Urban Planning, 3 (5), Number 19, pp 39-56artin V (2006), Women and safety, Violence against Women, Vol. 34,

Maslow, A.H. (1996), Motivation and Personality, translated by Ahmad Rezvani, Mashhad, published by Astan Quds.

Mohit Ara, M, Malek Hosseini, A, Shams, M, (2018). A Strategic Model of the Sustainable Neighborhood of the Islamic-Iranian City (Qom City Nobonyad Neighborhood)', Journal of New Attitudes in Human Geography, 10 (3), pp 361-381.

Mousavi Daramroudi, L, (2017), Women, their security and presence in public spaces of the city, the first national conference on women, urban regeneration and sustainable development, Kermanshah.

Naghizadeh, M, (2000), the Attributes of the Islamic City from the Perspective of the Holy Quran, Journal of Quran and Hadith, Vol 22, pp 40-4.

Nairi, F, Mohammadi, M, (2017), A Study of the Role of Women's Privacy in Iranian-Islamic Architecture, The First National Conference on Women, Urban Reconstruction and Sustainable Development, Kermanshah.

Nasr, S.H, (1978), Islamic Art and Spirituality, translated by Rahim Ghasemiyan, Office of Religious Studies of Art, Tehran.

Pain, R (1997), Social Geographies of Women's Fear of Crime, Transactions of the Institute of British Geographers, 22: 231-244

Paul, T (2011), Space, Gender, and Fear of Crime: Some Explorations from Kolkata. Gender, Technology and Development, 15 (3): 411– 35.

Phua. L, B Yeoh (1988), Everyday negotiations: women’s spaces and the public housing landscape in Singapore, Journal: Australian Geographer, Volume 29, Issue 3, pp 309-328.

Population and Housing Statistics Organization, (2016), Census Results 2016.

Rezazadeh, R, Mohammadi, M, (2009), an investigation on the factors limiting women’s presence in urban space, Journal of Honar – ha – ye – Ziba-Memari-Va-Shahrsazi, 1 (38), pp 105-114.

Rodini, N, Hosseinabadi, Z, (2014), the Social Role of Baloch Women in the Tribal and Traditional Society of Balochistan from the Past to the Present, National Conference on the Status and Role of Women in Jihadi Management, Torbat Heydariyeh.

Sedaghati, A, Ethad, Sh, (2014), A Study of the Presence of Women in Urban Spaces with Emphasis on Islamic Cities, Sixth National Conference on Urban Planning and Management with Emphasis on the Components of the Islamic City, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad.

Shokouhi, M, (2012), Designing an access network and ensuring women's security in the city's public spaces network, the first scientific and research conference on women and urban life, Tehran.

Soltani, L, Zangiabadi, A, Nastaran, M, (2011), Urban Planning in line with the Promotion of Iranian- Islamic Identity of Women with an Emphasis on the Role of Urban Quarters, Journal of Studies On Iranian - Islamic City, 1(4), PP 29-36.

Statistical Yearbook of Sistan and Baluchestan Governorate, (2019). Sistan and Baluchestan Governorate.

Tehrani, F, Shariat Panahi., M.V., Asadian, F. (2020), Study of the attributes of a clean city based on the culture and characteristics of the Islamic city in the city of Tehran, Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (3), pp 491-512.

Zahedan city master plan, (2016). Zahedan municipality.

Zande Delan, A, Khaleghinejad, H, (2018), the relationship between the physical characteristics of desirability in commercial spaces with the individual characteristics of the audience from the perspective of women, the second national conference on architecture and urban planning, Shirvan.

Zare, Z, Amira Ahmadi, R, (2019), Comparison of the effectiveness of creating urban spaces for women in Tehran from the perspective of men and women, Journal of New Attitudes in Human Geography, 11 (3), pp 291-302.