تحلیل جرم خیزی فضاهای شهری بر اساس تئوری چیدمان فضا (مطالعه موردی: شهر پاکدشت)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 6، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 54، فروردین 1400، صفحه 81-94   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

کرامت اله زیاری^{* 1}؛ وحید عباسی فلاح²؛ حسن خدابنده لو³؛ مهدی احساسی خواه²

¹استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ( گرایش امایش شهری ) دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

مقدمه: پیکره‌بندی فضایی، نحوه چیده شدن فضاها در کنار یکدیگر و در روابط آن‌ها با هم است که نمایش‌دهنده اهمیت چگونگی ارتباطات فضایی در کل سیستم است.
هدف پژوهش: این پژوهش جهت سنجش رابطه بین امنیت و پیکره‌بندی فضایی، شاخص‌های همپیوندی، اتصال، انتخاب، کنترل و انواع جرایم سرقت مورد بررسی قرار گرفته است.
روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر با توجه رویداد مکانی جرایم ابتدا اکتشافی و سپس در جهت بررسی عوامل فضایی مؤثر بر رخداد جرایم از نوع تحلیلی بوده است. نقشه مربوط به چیدمان فضا یعنی خطوط محوری بر پایه وضع موجود فضاهای شهری و شبکه ارتباطات و اتصالات شهر پاکدشت با لایه مربوط به جرائم در سامانه اطلاعات جغرافیایی همپوشانی گردیده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مطالعاتی پژوهش محدوده قانونی شهر پاکدشت می‌باشد.
یافته‌ها و بحث: در نقشه ها تحلیلی از پراکنش انواع جرائم سرقت در ارتباط با پیکره‌بندی فضایی شهر به دست آمده است. در نهایت سطح همبستگی بین شاخص‌های پیکره‌بندی فضایی و انواع جرایم سرقت از طریق آزمون همبستگی پیرسون مورد سنجش قرار گرفته است.
نتایج: نتایج نشان می‌دهد که بین میزان وقوع جرایم فرصت‌طلبانه (سرقت) با شاخص‌های پیکره‌بندی فضایی یک ارتباط مثبت برقرار است، به نحوی که با افزایش سطح این شاخص‌ها، جرایم سرقت نیز افزایش یافته است و به مجرمین در این زمینه امکان سرقت بالاتری را داده است؛ اما به صورت تفصیلی این رابطه و ارتباط در جرایم سرقت منازل مسکونی و کش‌زنی، قاپ‌زنی منفی بوده است و سرقت منازل مسکونی در مناطق با همپیوندی کمتر اما با عمق بالاتر صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

فضاهای شهری"؛ چیدمان فضا"؛ جرم"؛ "؛ سرقت

مراجع

بحرینی، سید حسین و تقابن، سوده .(1390). آزمون کاربرد روش چیدمان فضا در طراحی فضاهای سنتی شهری (نمونه موردی: طراحی محور پیاده امامزاده قاسم(ع). نشریه هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی، (48)، 18-5.

پیوسته گر، یعقوب؛ حیدری، علی‌اکبر و کیایی مریم .(1396). تحلیل پارک‌های شهری از منظر جرم‌شناسی با استفاده از تکنیک چیدمان فضا. مجله مطالعات شهری، 22، 26-15.

جیکوبز، جین .(1388). مرگ وزندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، مترجمان، تهران: دانشگاه تهران.

ریسمانچیان، امید و بل، سایمون .(1389). شناخت کاربری روش چیدمان فضا در درک پیکره‌بندی فضایی. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 2(43)، 56-49.

ریسمانچیان، امید و بل، سایمون .(1390). بررسی جدا افتادگی فضایی بافت‌های فرسوده در ساختار شهر تهران به روش چیدمان فضا. نشریه باغ نظر. 5(17)، 80-69.

سجاد زاده، حسن؛ ایزدی، محمد سعید و حقی، محمدرضا .(1395). رابطه پیکره‌بندی فضایی و تغییرهای محیطی در سکونتگاه‌های غیررسمی (نمونه مطالعاتی: محله حصار شهر همدان). نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 1(3)، 26-15.

سلطانی­فر، هادی؛ حاتمی­نژاد، حسین؛ عباس زادگان، مصطفی و پوراحمد، احمد .(1392). تحلیل دگرگونی ساختار کالبدی - فضایی شهر ایرانی- اسلامی (مطالعه موردی: شهر سبزوار)، فصلنامه ایرانی-اسلامی. 4(14)، 21-14.

شکرانی، مهسا .(1393). تحلیل تأثیر شکل فضاهای شهری بر بروز جرایم محیطی تحلیلی یکپارچه با استفاده از آیزوویست و چیدمان فضا (نمونه موردی شهر ارومیه). پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشر شده. دانشگاه هنر اسلامی، تبریز، ایران.

طهرانی، فرید .(1390). ترس در فضای شهری. تهران: آرمان‌شهر.

عباس زادگان، مصطفی .(1381). روش چیدمان فضا در طراحی شهری با نگاهی به شهر یزد. فصلنامه مدیریت شهری، 3 (9)، 115-64.

کارمونا، متیو؛ هیت، تیم و تیسدل، استیون .(1391). مکان‌های عمومی، فضاهای شهری، ابعاد گوناگون طراحی شهری. ترجمه دکتر فریبا قرایی و دکتر مهشید شکوهی، دکتر زهرا اهری و دکتر اسماعیل صالحی. (چاپ دوم)، تهران: دانشگاه هنر.

مدیری، آتوسا؛ بقایی، سپیده و اعلایی، هاجرسادات .(1392). افزایش امنیت در راستای بالا بردن کیفیت زندگی ضرورتی برای دستیابی به توسعه پایدار شهری با استفاده از تکنیک چیدمان فضا (نمونه موردی: محله‌های عظیمیه و مهرشهر واقع در کرج). کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و توسعه پایدار. دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری  عمومی کشور در سال 1395، شهرستان  پاکدشت در سال‌ 1395. تهران: مرکز آمار ایران.

موسوی، مهناز و زرگردقیق، هانیه .(1389). تحلیل ساختار فضایی شهر تبریز در محدوده بارو با استفاده از تکنیک اسپیس سینتکس. فصلنامه آبادی، 67، 77-72.

یزدانفر، عباس؛ موسوی، مهناز و زرگردقیق، هانیه .(1388). تحلیل ساختار فضایی شهر تبریز در محدوده بارو بـا اسـتفاده از تکنیک اسپیس سینتکس. ماهنامه بین‌المللی راه و ساختمان، 67، 69-58.

Asami, Y., Kubat, A. S., Kitagawa, K., & Iida, S. I. (2003). Introducing the third dimension on Space Syntax: Application on the historical Istanbul. In Proc. 6th International Space Syntax Symposium, 1-48. ITU Faculty of Architecture.

Bafna, S. (2003). Space syntax: A brief introduction to its logic and analytical techniques. Environment and behavior, 35(1), 17-29.

Baran, P. K., Smith, W. R., & Toker, U. (2006). Conflict between space and crime: Exploring the relationship between spatial configuration and crime location. EDRA37, Atlanta, 3rd-7th May.

Baran, P. K., Smith, W. R., & Toker, U. (2007). The Space Syntax and Crime. In 6th International Space Syntax Symposium, İstanbul.

Beavon, D. J., Brantingham, P. L., & Brantingham, P. J. (1994). The influence of street networks on the patterning of property offenses. Crime prevention studies, 2, 115-148.

Chang, D (2011), Social Crime or Spatial Crime? Exploring the Effects of Social, Economical, and Spatial Factors on Burglary Rates. Journal of Environment and Behavior, 43(1), 26-520.

Cohen, L. E., & Felson, M. (1979). Social change and crime rate trends: A routine activity approach. American sociological review, 588-608.

Deepti Dhiman (2006), Master Of Community Planning, Bachelors of Architecture, Visvesvaraya National Institute of Technology, Identifying the Relationship between crime and street layout using the Space Syntax Technology, School of Planning College of Design, Architecture, Art and Planning The University of Cincinnati.

Dursun, P. (2007, June). Space syntax in architectural design. In 6th international space syntax symposium. 10-56.

Hillier, B. (2007). Space is the machine: a configurational theory of architecture. Space Syntax.

Hillier, B. (2008). Space and spatiality: what the built environment needs from social theory. Building Research & Information, 36(3), 216-230.

Hillier, B., & Sahbaz, O. (2008). An evidence based approach to crime and urban design. Or, can we have vitality, sustainability and security all at once. Bartlett School of Graduates Studies University College London.

Hillier, B., & Sahbaz, O. (2010). High Resolution Analysis of Crime Patterns in Urban Street Networks. An initial statistical sketch from an ongoing study of a London borough. University College London, UK.

Hillier, W. R. G., & Shu, S. (1999). Designing for secure spaces. Planning in London, (29 (Ap), 36-38.

Jiang, B. (2009). Ranking spaces for predicting human movement in an urban environment. International Journal of Geographical Information Science, 23(7), 823-837.

Jiang, B., Claramunt, C., & Klarqvist, B. (2000). Integration of space syntax into GIS for modelling urban spaces. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 2(3-4), 161-171.

Jones, M. A., & Fanek, M. F. (1997, April). Crime in the urban environment. In Proceedings of First International Symposium on Space Syntax (Vol. 2).

Klarqvist, B. (2015). A space syntax glossary. NA, 6(2), 10-12.

Matijosaitiene, I (2016), Combination of CPTED and Space Syntax for the Analysis of Crime. Journal of Safer Communities, 15(1), 49- 62.

Nubani, L., & Wineman, J. (2005, June). The role of space syntax in identifying the relationship between space and crime. In Proceedings of the 5th Space Syntax Symposium on Space Syntax, Delft, Holland.

Shu, S., & Huang, J. (2003). Spatial configuration and vulnerability of residential burglary: a case study of a city in Taiwan. In Proceedings. 4th International Space Syntax Symposium, London.

Wu, L., Liu, X., Ye, X., Leipnik, M., Lee, J., & Zhu, X .(2015). Permeability, Space Syntax, and the Patterning of Residential Burglaries in Urban China. Journal of Applied Geography, 60, 261-265.