نقش ابزارهای رسانه‌ای پیشرفته در ایجاد شکاف نسل‌ها در ایران با نگاهی به بیانیه گام دوم انقلاب

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 2، دوره 15، شماره 42، خرداد 1399، صفحه 35-62   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

مرتضی مقتدائی^{* 1}؛ صادق زیبا کلام²

¹استادیارگروه معارف اسلامی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر،

²استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

ابزارهای رسانه ای پیشرفته که محصول جهانی‌شدن و انقلاب ارتباطات و اطلاعات هستند، نقش قابل توجّهی در به چالش کشیدن ارزش‌ها و هنجارهای حاکم بر جمهوری اسلامی ایران دارند. سرعت این تحولات به گونه‌ای است که زندگی، رشد و بلوغ جوانان را تحت تأثیر قرارداده و با اختلال در امر جامعه‌پذیری نسل جوان؛ علاوه بر اینکه جوانان را از اهداف انقلاب اسلامی از جمله حرکت به سوی آرمان تمدن نوین اسلامی دور می‌کند، سبب بروز شکاف بین نسل‌ها شده است. این مقاله با استفاده از« تئوری تناقض پرورش اجتماعی اولیه و ثانویه برگر و لاکمن و نظریة کارکردگرائی تالکوت پارسونز» به روش توصیفی-‌ تحلیلی، با نگاهی به بیانیة گام دوّم انقلاب به بررسی تأثیر انقلاب ارتباطات و اطلاعات بر تعاملات بین نسل‌ها در ایران پرداخته است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که انقلاب ارتباطات و اطلاعات و متعاقب آن ظهور ابزارهای رسانه‌ای پیشرفته و سریع مانند اینترنت، ماهواره و شبکه‌های اجتماعی مجازی از طریق کاهش نقش نهادهائی مانند خانواده‌ و مدرسه، در امر جامعه‌پذیری اختلال وارد نموده و انتقال ارزش‌‌ها، آموزه‌‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را از نسلی به نسل دیگر با چالش روبرو می‌کنند. نتیجه تحقیق بیانگر تأثیر ابزارهای رسانه‌ای پیشرفته و سریع در ایجاد شکاف بین نسل‌ها در ایران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

انقلاب ارتباطات و اطلاعات؛ ایران؛ بیانیة گام دوّم؛ شکاف نسلی؛ فضای مجازی

مراجع

آزادارمکی، تقی ( 1392 ) جامعه شناسی خانواده ایرانی، تهران: انتشارات سمت، چاپ چهارم.

احمدی، یعقوب و حامد، بیتا ( 1390)، « سنجش وضعیت تفاوت نسل ها در ابژه های ، فرهنگی، اجتماعی (مطالعه موردی شهر کرمانشاه )»،، جامعه شناسی کاربردی، شماره 42، 185 – 208.

امیدی، مهدی (1399)، « درآمدی بر تحلیل ابعاد تمدنی بیانیۀ گام دوم انقلاب »، ویژه نامه سیاستنامه انقلاب (کند و کاوی در بیانیه گام دوم انقلاب)،شماره 116، 21- 23.

 بابائی، محمد ( 1396)،« عصبیت رسانهای در تمدن نوین اسلامی و آینده بدیل رسانه ها؛ گذار از رسانۀ دولت محور به رسانۀ تمدنی »،دو فصلنامه آینده پژوهی ایران، شماره3 ،91- 123.

بابائی فرد، اسداله و روحی، مریم (1395)، « بررسی تأثیر سبک زندگی بر شکاف  نسلی در بین جوانان شهر کاشان»،مطالعات میان فرهنگی، شماره 30،.35- 61

برگر، پیتر و لاکمن، توماس ( 1387 ) ساخت اجتماعی واقعیت،ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

بشیریه، حسین ( 1380 ) جامعه شناسی سیاسی، تهران: نشر نی، چاپ هفتم.

تاجیک، محمدرضا ( 1387)، « رسانه و بحران در عصر فراواقعیت - با تأکید بر بحران هویت » ، پژوهش های ارتباطی، دورة 15 ، شماره 56 ،69- 95 

حقیقت، سیدصادق ( 1391 ) روششناسی علوم سیاسی، قم: انتشارات دانشگاه مفید، چاپ سوم.

خامنه ای، سیدعلی ( 1397 ) بیانیه گام دوم انقلاب.

خسروپناه، عبدالحسین و جمعی از پژوهشگران ( 1396 ) منظومۀ فکری آیه ا... العظمی خامنه ای، جلد اول، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ چهارم.

دانش، پروانه؛ ذاکری نصرآبادی، زهرا و عبداللهی، عظیم سادات ( 1393)، « تحلیل  جامعه شناختی شکاف نسلی درایران» ،جامعه پژوهشی فرهنگی، دوره 5، شماره 3،.1- 31

رازقی، نادر؛ حاتمی طاهر، فردوس و محمدی، نریمان ( 1397)، « مجازی شدن کنش های نسلی: مطالعه ی فرآیند برساخت معناهای نسلی در شبکه های اجتماعی مجازی »راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 27 ،227-260 .

ربیعی، علی ( 1386)، ،« بحران های اجتماعی ایران امروز »،جامعهشناسی ایران، دوره 8، شماره 31، 51-80 .

ساروخانی، باقر ( 1391 ) جامعه شناسی نوین ارتباطات، رسانه ها در جهان امروز، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ اول.

سام دلیری، کاظم ( 1389)، « تأثیر جهانیشدن بر دوگانگی فرهنگی »، مطالعات میان  فرهنگی، شماره 11، 87 -102.

سردارنیا، خلیل ( 1390 ) درآمدی بر جامعهشناسی سیاسی جدید، تهران: نشر میزان.

شرف الدین، سیدحسین؛ ظریفیان، محمدحسین و صابر کیوج، اسمائیل (1391)، ،« جهانی شدن و فناوری ارتباطی در ایران پس از انقلاب »، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره  29 .135- 160 

صالحی امیری، سیدرضا و عظیمی دولتآبادی، امیر ( 1387)، « جهانی شدن و سیاست  فرهنگی جمهوری اسلامی ایران »،پژوهشگاه متین،  شماره 4 .69- 94 

صبوری خسروشاهی، حبیب و آذرگون، نسرین (1392)، « شبکه های اجتماعی مجازی (فیس بوک) بر هویت اجتماعی »، مطالعات رسانه ای،سال هشتم،شماره 21

عاملی سعیدرضا ( 1388 )، شبکه های علمی مجازی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

علیزاده، توحید و محمدی، نریمان ( 1394)،  « بررسی نقش شبکه اجتماعی وایبر دربر ساخت هویت نسلی جوانان »، مطالعات فرهنگ - ارتباطات، دوره 16 ، شماره 32،  120-144

فتحی، سروش و مطلق، معصومه( 1390)، « جهانی شدن و فاصله نسلی: مطالعه جامعه شناختی فاصله نسلی با تأکید بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات»، مطالعات راهبردی جهانی شدن،دوره 2، شماره 5، 145 – 177

فرهنگی، علی اکبر و کیانا، هانیه( 1391)، « رسانه ها در تبلیغ سبک زندگی غربی با تأکید بر الگوی پوشش غربی»، پاسداری فرهنگی،دورة 2، شماره 8، .139 - 163

 فلاح، محمدجواد ( 1399)، دیدگاه های اخلاقی در بیانیه گام دوم انقلاب »، ویژه نامه سیاست نامه انقلاب (کند و کاوی در بیانیۀ گام دوم انقلاب)، شماره 116، .40- 43

فیرحی، داوود ( 1382)، « ملاک های سیلان یا انقطاع نسل ها (مجموعه مقالات) »، مجمومه مقالات نگاهی به پدیدة گسست نسل ها (رویکرد فلسفی، جامعه شناسی، روانشناسی، سیاسی، تاریخ و ادبی)، به اهتمام علی اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی، دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور، 70- 90

قادری، حاتم ( 1382)، « انقطاع نسل ها- انقلابی کامل (مجموعه مقالات) »، مجمومه مقالات نگاهی به پدیدة گسست.

نسل ها (رویکرد فلسفی، جامعهشناسی، روانشناسی، سیاسی، تاریخ و ادبی)، به اهتمام علی اکبر علیخانی، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی، دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور، 170-190

کاستلز، مانوئل( 1380 ) عصر اطلاعات؛ اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.

محسنی، منوچهر ( 1381 ) مقدمات جامعه شناسی، تهران: نشر دوران، چاپ هجدهم

مصطفوی، فرحناز و قادیان، فاطمه ( 1396)، « نقش شبکه های اجتماعی (تلگرام) در شکل گیری سبک زندگی دانشجویان مورد مطالعه  (دانشجویان گروه علوم انسانی دانشگاه پیام نور مرکز شهرضا)» مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی علوم اجتماعی، تربیتی علوم انسانی و روانشناسی.

معمار، پریا؛ عدلی پور، صمد و خاکسار، فائذه ( 1391)، « شبکه های اجتماعی مجازی و بحران هویت (با تأکید بر بحران هویت ایران)»،مطالعات و تحقیقات اجتماعی درایران، شماره 4، 155-176

مهدی زاده، محمد(1384)، مطالعه تطبیقی نظریه کاشت و دریافت در ارتباطات،تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامهای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول.

نورائی، مهرداد ( 1392)، «ارتباطات رسانه ای، فرهنگ و هویت در فرآیند جهانی شدن»،جامعه پژوهی فرهنگی، شماره 3، 137-151

نشست علمی ساختار اجتماعی واقعیت به مناسبت پنجاهمین سال نگارش کتاب، 7 بهمن ماه 1393 با حضور غلامحسین مقدم حیدری، سید آیه ا... میرزائی، لطیف عیوضی  و ابوالفضل مرشدی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

هوشیار، مهدی و مهدیزاده، محمد (1399)، « چهارچوب سازی وگفتمان سازی رسانه ها در پوشش اخبار»، مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه، شماره 1، 125-163

عاملی، سعیدرضا ( 1394 )، نظریه دوفضائی شدن جهان، نشست بین المللی سلامت و سبک زندگی: فرهنگ و فضای مجازی، به نشانی اینترنتی:

www.hamshahrionline.ir/details/322415

ناظری، مهرداد ( 1387 )، بررسی جامعه شناختی گسست نسل ها، به نشانی اینترنتی:  www.noormags.ir /view/fa/articlepage/ 39693

 

Duncan, Steve. (2005). Is there a Generation Gap?. Taken from Hall

 Hindi، Gizel, Ed. D,. (2014). The effects of globalization on identity، Lebanese University Lebanon European Scientific Journal /SPECIAL/ edition vol.1

Kaul، Vineet. (2012). Globalization and crisis of cultural identity Journal of Research in International Business and Management، Vol. 2(13): 341-349

Robertson، R, Khondker، H.H. (1998). Discourses of globalization, Preliminary considerations, International sociology, 13(I),  25-40.
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/026858098013001004

    www.ombudsman.gov.ph/UNDP4/wpcontent/uploads/.../DimesionGlobal_Html.pdf

 http://www.interesjournals.org/JRIBM Copyright ©2012 International Research Journals