تطبیق تیپ‌شناسی شخصیت‌های داستانی هدایت و داستایفسکی با تأکید بر طبقه‌بندی انیه گرام

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 15، شماره 57، اردیبهشت 1400، صفحه 79-107   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2021.681906

نویسندگان

رعنا محمد پور طالعی¹؛ پروانه عادل زاده²؛ کامران پاشایی فخری²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی مؤسسه آموزش عالی چرخ نیلوفری آذربایجان تبریز- ایران

²عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران(دانشیار)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تیپ­شناسی شخصیت‌های داستانی هدایت و داستایفسکی با تأکید بر طبقه­بندی نُه گانه «اینه گرام» است؛ که عبارت‌اند از: تیپ‌های کمال­طلب، کمک­گرا، موفق و بازیگر، رمانتیک محزون، مشاهده­گر و فکور، وفاجو و وفاخو، خوشگذران، رئیس و میانجی؛ و هر کدام دارای ویژگی­های خاصی می­باشند. در این نوشتار، پنج داستان هدایت و یک رمان داستایفسکی بررسی می­گردد. نظریه اینه گرام ساختاری است که به بررسی نُه شخصیت اصلی انسان و روابط پیچیده درون آن می­پردازد. این روش که از سوی پژوهشگران و روان­شناسان آمریکایی مورد مطالعه و بررسی علمی و تجربی واقع شده است، ساختاری است که آن را پژوهشگری یونانی- روسی به نام ایوانویچ گوردجیف ترسیم کرده است و نتیجه پژوهش­های او درباره فرهنگ، ادیان و فلسفه­های اسطوره­ای عرفانی است. روش پژوهش، توصیفی است و داده‌ها با توجه به تکنیک تحلیل محتوا، به شیوه کتابخانه­ای و سندکاوی بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

تعریف شخصیت؛ رمانتیک محزون؛ تحول درونی؛ جست‌وجوگر

مراجع

 

کتابنامه

اسکولز، رابرت. 1393ش، عناصر داستان، ترجمه فرزانه طاهری، چاپ پنجم، تهران: نشر مرکز.

آذر، امیر اسماعیل. 1394ش، ادبیّات ایران در ادبیات جهان، چاپ چهارم، تهران: سخن.

آهنگر، کتایون. 1385ش، مهارت‌های تیپ‌شناسی، چاپ اول، تهران: انتشارات شهیدی پور.

براهنی، رضا. 1362ش، قصه نویسی، چاپ سوم، تهران: نشر نو.

بهارلوئیان، شهرام و فتح الله اسماعیلی. 1379ش، شناختنامه صادق هدایت، تهران: نشر قطره.

داستایوفسکی، فئودور. 1395ش، قمارباز، ترجمه نازلی اصغرزاده، چاپ اول، تهران: دنیای نو.

کاتوزیان، محمدعلی همایون. 1373ش، بوف کور هدایت، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

هدایت، صادق. 1311ش، سه قطره خون، چاپ اول، تهران: جاویدان.

هدایت، صادق. 1334ش، حاجی آقا، چاپ سوم، تهران: چاپ پیروز.

هدایت، صادق. 1356ش، علویه خانم، چاپ اول، تهران: جاویدان.

هدایت، صادق. 1383ش، بوف کور، چاپ اول، اصفهان: انتشارات صادق هدایت.

یونسی، ابراهیم. 1355ش، هنر داستان نویسی، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

 

مقالات

پارسا، سید احمد و اقبال مرادی. 1392ش، «تیپ شناسی شخصیت­های داستانی صادق هدایت با تأکید بر طبقه بندی انیه گرام»، فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، سال اول، شماره سوم، بهار.

پور الخاص، شکرالله و زهرا سلجوقی. 1394ش، «بررسی شخصیت­های رمان میرامار بر اساس مکتب انیاگرام»، هشتمین همایش پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی بهمن 1394، صص 509- 495.

دهقان، بهرام و سمیه شریعتی زاده. 1396ش، «بررسی بدبینی، یأس و نهیلیسم در افکار ابوالعلاء معری و صادق هدایت»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال یازدهم، شماره 42، تابستان، صص115-132.