تحلیل گفتمان مکتوبات عتبة الکتبة با رویکرد کاربردگرا بر اساس نظریه فرکلاف

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 15، شماره 57، اردیبهشت 1400، صفحه 491-513   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2021.681943

نویسندگان

رضا حیدری نوری^{* 1}؛ دلارام بغدادی²

¹عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه(استاد)

²دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد واحد ساوه، ساوه، ایران

چکیده

این مقاله تحلیلی است بر اساس نظریه نورمن فرکلاف در «عتبة الکتبة» با رویکرد کاربردگرا که به بررسی و تجزیه و تحلیل صورت­های زبانی، اهداف و کارکردهای آن‌ها می‌پردازد. مبنای نظری پژوهش در چارچوب الگوی سه سطحی(لایه‌ای) توصیف، تفسیر و تبیین می‌باشد. در «مکاتیب و ترسلات عتبة الکتبة»، به دلیل ارتباط نزدیک زبان و ساختارهای اجتماعی و تأثر متن از روابط اجتماعی، ابعاد گفتمانی بسیار برجسته است. در این متن علاوه بر تأثیر روابط قدرت، گزینش‌های زبانی خاص که مختص سبک این دوره است، در فرآیند تولید معنا متمایز می‌شود. هدف از این پژوهش نشان دادن نوع و سبک گفتمان قرن بیستم و نشان دادن قدرت نویسنده(منتجب جوینی) در شکل گفتمان وی است همچنین نگاه متفاوت بر ترسلات و معرفی و تحلیل بنیادی «عتبة الکتبة» از دیگر اهداف این مقاله می­باشد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است و به شیوه تحلیل محتوای کیفی و استناد به متن مکتوبات و ذکر شواهد مثال بررسی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

سبک شناسی؛ تحلیل گفتمان؛ ایدئولوژی؛ توصیف؛ تفسیر

مراجع

 

کتابنامه

آقا گل­زاده، فردوس. 1390ش، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.

جوینی، منتجب­الدین. 1329ش، عتبة الکتبة، به تصحیح محمد قزوینی و عباس اقبال، تهران: شرکت سهامی چاپ اساطیر.

جهاندیده، سینا. 1378ش، متن در غیاب استعاره، تهران: چوبک.

حق‌شناس، علی محمد. 1382ش، زبان و ادب فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته (مجموعه مقالات)، تهران: آگه.

ساسانی، فرهاد. 1389ش، معناکاوی: به سوی نشانه‌شناسی اجتماعی، تهران: علم.

فرکلاف، نورمن. 1379ش، تحلیل گفتمان انتقادی، ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.

مهاجر، مهران و محمد نبوی. 1376ش، به سوی زبانشناسی شعر، رهیافتی نقشگرا، تهران: نشر مرکز.

کتب انگلیسی

Dennis، F.P (1976).introduction to genrral linguistics ،new York:holt Rinehart.

fairclough N(2001). The discarse of new labour:critical discourse analysis inwetherell and et al(ede). Discourse data: aguid for analysis.longman.sag.

fairclough N(2010).critical discourse analysis:the critical study of language(second ed).uk: longman.

Gadamer.e(1989).linguistics، language and verbal art.oxford:university press.

Searle, J.R.(1979) speech acts: an essay in the philosophy of language.cambridge:university press.

Silverstone, R.(1999).why study the media? London.sage.

Sweeney Joseph (1997).a survey of atrutureal، linguistics.harmondsworth: penguin books.

 

مقالات

آقا گل­زاده، فردوس و مریم غیاثیان. 1386ش، «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات»، زبان و زبان­شناسی، دوره 1، شماره27، صص 1-17.

آقا گل­زاده، فردوس و مسعود دهقان. 1393ش، «تحلیل شیوه‌های باز نمایی گزینش خبر بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی»، ماهنامه جستارهای زبانی، جلد 5، شماره 4، صص 16-1.

آقا گل­زاده، فردوس. 1386ش، «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی»، فصلنامه ادب پژوهشی، دوره 3، شماره 5، صص 54-39.

باقری، بهادر و مژگان دیباج. 1398ش، «نقد تطبیقی سه سفرنامه معاصر ایران در سطح توصیف زبانی از الگوی فرکلاف»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سیزدهم، شماره 52، صص 9-35.

حسن­زاده، رضا. 1378ش، «تحلیل گفتمان، پرورش و کاربست آن در ساختار(تئو ابی وان دایک)»، تهران، پژوهش معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی، شماره3، صص 45-30.

محسنی، محمد جواد. 1391ش، «نظریه و روش تحلیل گفتمان فرکلاف»، معرفت فرهنگاجتماعی، سال سوم، شماره 11، صص 86-63.