الگوی ساختاری جو اخلاقی مبتنی بر رهبری پدرسالارانه در ادارات کل آموزش و پرورش استان‌های شمالی کشور

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 55، خرداد 1400، صفحه 189-212   

نوع مقاله: علمی پژوهشی (کمی)

نویسندگان

سعید طیبی¹؛ سامره شجاعی^{* 2}؛ محمود رضا چراغعلی³

¹دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران

²استادیار، گروه مدیریت ، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران

³استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران‌

چکیده

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی ساختاری جو اخلاقی مبتنی بر رهبری پدرسالارانه در ادارات کل آموزش و پرورش استان‌های شمالی کشور انجام گرفت. این پژوهش از نظر هدف کاربردی - توسعه‌ای و از نظر روش، همبستگی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری شامل کارکنان ادارات کل آموزش و پرورش استان‌های گلستان، مازندران و گیلان به تعداد 3301 نفر بوده است. حجم نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 355 نفر برآورد شد. روش نمونه‌گیری به روش تصادفی طبقه‌ای صورت پذیرفت. گردآوری داده‌ها به وسیله پرسشنامه‌های استاندارد با روایی صوری و محتوایی با تأیید خبرگان دانشگاهی و پایایی مناسب از طریق آزمون آلفای کرونباخ انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و مدل‌یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS نسخه 25 و Smart-PLS نسخه 2/3 استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد رهبری پدرسالارانه با اعتماد به رهبر، رضایت شغلی، تعهد عاطفی، جو اخلاقی رابطه مستقیم و معنی‌داری دارد. از طرفی اعتماد به رهبر، رضایت شغلی، تعهد عاطفی با جو اخلاقی رابطه مستقیم و معنی‌داری دارد. ضریب تعیین بیانگر آن بود که 9/70 درصد از تغییرات جو اخلاقی توسط رهبری پدرسالارانه، اعتماد به رهبر، رضایت شغلی و تعهد عاطفی توضیح داده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

رهبری پدرسالارانه؛ رضایت شغلی؛ تعهد عاطفی؛ اعتماد به رهبر و جو اخلاقی

مراجع

اکبری، محسن. خداداد حسینی، سیدحمید. پروانه مقدم، علیرضا. (1398). تأثیر جو اخلاق کاری بر عملکرد کنشگرایانه خدمات به مشتریان و تعهد عاطفی کارکنان: نقش میانجی سیاستهای نظام تشویقی، توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، (52): 1-20.

ایزدی، بهزاد. محمودیان، عابد. (1396). نقش رهبری خدمتگزار در ایجاد جو اخلاقی در سازمان های ورزشی با میانجی گری اعتماد و عدالت سازمانی، مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 4(4): 61-70.

جلالی، طیبه. برهانی، فریبا. اسماعیل‌پور، حسن. علی اسماعیلی، مهدی. امینی‌زاده، محمد. معتمدجهرمی، محدثه. (1396). بررسی ارتباط بین جو اخلاقی و تعهد سازمانی تکنیسین‌های فوریت پزشکی شاغل در دانشگاه علوم‌ پزشکی کرمان، اخلاق و تاریخ پزشکی، ۱۰ (۱) :۹۱-۱۰۲

حنانی، صدیقه. خاچیان، آلیس. تیموری، اسماعیل. حقانی، حمید. (۱۳۹۹). بررسی ارتباط جوّ اخلاقی با تعهد سازمانی از دیدگاه تکنولوژیست‌های اتاق عمل و هوشبری بیمارستان‌های آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، علوم مراقبتی نظامی، ۷ (۳) :۲۴۳-۲۵۱.

شجاعی، سامره. صادقی، منصوره. صالحی راد، صالح. (1397). بررسی رابطه بین رهبری پدرسالارانه با عملکرد کارکنان و رفتارهای شهروندی سازمانی با نقش میانجی اعتماد در بین دبیران دبیرستان متوسطه اول پسرانه شهرستان کلاله، تحقیقات مدیریت آموزشی، 9(35): 61-82.

عطاران، سعید. (1386). رابطه اخلاق سازمانی و رضایت شغلی در بین مدیران شعب بانک ملت در سطح شهرستان قم، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

عقبایی، بنفشه. علی پور، لطف اله. (۱۳۹۴). بررسی نقش اعتماد سازمانی در رفتار شهروندی سازمانی، اولین کنفرانس بین المللی مهندسی صنایع، مدیریت و حسابداری، بصورت الکترونیکی، موسسه پژوهشی البرز.

قاسمی، محمدهادی. امیرتاش، علی محمد. کامکاری، کامبیز. (1392). رابطه اعتماد به رهبری با عملکرد ورزشی در منتخبی از رشته‌های ورزش قهرمانی (ژیمناستیک، شیرجه و ووشو)، پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، ۳ (۶):۹۵-۱۱۰

کیامنی، بهرام. ضامنی، فرشیده. (1397). بررسی رابطه ‌جو اخلاقی و عدالت سازمانی با رفتار شهروندی سازمان در سازمان آموزش و پرورش استان مازندران به منظور ارائه مدل، مطالعات جامعه شناسی، 11(41): 37-61.

محمدزاده، زهرا. رحمان سرشت، حسین. کوشازاده، علی. (1392). اثر اعتماد شناختی و عاطفی به رهبر بر هویت سازمانی: نقش میانجی اعتماد به سازمان، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 4(3): 1-20.

منتظری، محمد. فتحی زاده، علیرضا. صادقی، جواد. (1396). تاثیرات اعتماد به مدیر بر رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی، مطالعات رفتار سازمانی، 6(4): 81-105.

مهدی زاده، مهران. اسدزاده منجیلی، سحر. طالقانی، محمد. (1398). تبیین اثرات به کارگیری سبک های رهبری پدرسالارانه و اصیل در سازمان های دولتی و غیردولتی؛ مبتنی بر مقایسه تطبیقی، توانمندسازی سرمایه انسانی، 2(2): 127-144.

نجفی، محمد. کریمی، مهدی. قهرمانی فر، علی. رضوانی، سیدمرتضی. (1389). بررسی رابطه بین ابعاد جوّ اخلاقی و رضایت شغلی در میان کارکنان اداره های آموزش و پرورش شهر اصفهان، رویکردهای نوین آموزشی، 5(2): 1-22.

هاشمی، سید احمد. امینی، محمد. ریاض الشمس، حسین. (۱۳۹۷). بررسی رابطه ی بین اعتماد سازمانی و رفتار شهروندی کارکنان آموزش و پرورش شهرستان مهر، سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.

یزدانی، حمیدرضا. قرآنی، سید فرامرز. نیکخواه کیارمش، روح‌ا.... کاملی، علیرضا. (1398). نقش میانجی مبادله رهبر ـ عضو در ارتقای نوآوری فردی از رهگذر رهبری پدرسالارانه، فصلنامه علمی مطالعات منابع انسانی، 9(3): 51-76.

Chen, Y, Zhou, X, & Klyver, K. (2018). Collective Efficacy: Linking Paternalistic Leadership to Organizational Commitment, Journal of Business Ethics, 3 (2):1-17.

Cheng, B. S., Chou, L. F., Wu, T. Y., Huang, M. P., & Farh, J. L. (2004). Paternalistic leadership and subordinate responses: Establishing a leadership model in Chinese organizations, Asian Journal of Social Psychology, 7: 89–117.

Cheng, M.-Y., & Wang, L. (2014). The Mediating Effect of Ethical Climate on the Relationship Between Paternalistic Leadership and Team Identification: A Team-Level Analysis in the Chinese Context, Journal of Business Ethics, 129(3): 639–654.

Diane, L. Wilde, E.(2002). Determinants of ethical behavior of public administrators: Profession, position, and organizational climate,Tennessee State, Tennessee University.

Elci, M. and Alpkan, L. (2009). The impact of perceived organizational ethical climate on work satisfaction, Journal of Business Ethics, 84: 297-311.

Gumusluoglu, L., Karakitapoglu Aygun, Z., & Hu, C. (2018). How Do Paternalistic Leaders Shape Ethical Climate Across Cultures? Academy of Management Proceedings, 8(1), 78-91.

Humphreys, j. Randloph-seng, B. Pane haden, S. Novicevic, M. (2014). Inregrating liberation paternalism into paternalistic leaderahip: the choice architecture of H.J.Heinz, Journal of leadership and organizational studies, 6 (2): 1-15.

Jaramillo, F. Mulki, J. Soloman, p. (2006). The role of ethical on salesperson role stress, gob attitudes, turnover intenion, and job performance, The Journal of Personal Selling Management, 26(3): 44-62

Koh, H. C. & Boo, E. H. (2001).The link between organizational ethical and job satisfaction, Journal of  Business Ethics, 29: 309-324.

Mulki, JP. Jaramillo, F. Locander, WB. (2006). Effects of Ethical Climate and Supervisory Trust on Salesperson's Job Attitudes and Intentions to Quit, Journal of Personal Selling Sales Management, 26(1): 19-26.

Okpara, J.O. Wynn, P. (2007). Determinants of Small Business Growth Constraints in a Sub-Saharan African Economy, SAM Advanced Management Journal, 72: 24-35.

Ötken, A. B., & Cenkci, T. (2011). The Impact of Paternalistic Leadership on Ethical Climate: The Moderating Role of Trust in Leader, Journal of Business Ethics, 108(4): 525–536.

Pelligrini, E. K., & Scandura, T. A. (2008). Paternalistic leadership: A review and agenda for future research, Journal of Management, 34(3): 566–593.

Satish, P. Deshpande, T.(2008). Impact of emotional intelligence, ethical climate, and behavior peers on ethical behavior of nurses, Journal of Business Ethics, 33: 59-65.

Saygili, M., Özer, Ö., & Karakaya, P. Ö. (2020). Paternalistic Leadership, Ethical Climate and Performance in Health Staff, Hospital Topics, 98(1): 26-35.

Shi, X., Yu, Z., & Zheng, X. (2020). Exploring the Relationship Between Paternalistic Leadership, Teacher Commitment, and Job Satisfaction in Chinese Schools, Frontiers in Psychology, 11 (2): 111-132.

Ünler, E., & Kılıç, B. (2019). Paternalistic Leadership and Employee Organizational Attitudes: The Role of Positive/Negative Affectivity, SAGE Open, 9(3): 87-99.

Van Aswegen, A. S., & Engelbrecht, A. S. (2009). The relationship between transformational leadership, integrity and an ethical climate in organisations, South African Journal of Human Resource Management, 7(1): 1-9.

Victor, B. & Cullen, J. B. (1987). A theory and measure of ethical climate in organizations, Research in Corporate Social Performance and Policy, 9: 51–71.

Victor, B., & Cullen, J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates, Administrative Science Quarterly, 33(1):101–125.