رویکرد تمثیلی مهرورزی و خشم در افسانه سیاه گالش

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

دوره 13، شماره 49، مهر 1400، صفحه 68-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حبیب اله غلام دوست¹؛ علی محمد موذنی^{* 2}؛ جهاندوست سبزعلی پور³؛ ثورالله نوروزی⁴

¹دانشجوی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

⁴استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور خلخال، خلخال، ایران

چکیده

یکی از پر رمز و رازترین باورها در بین مردم دامدار گیلان، اعتقاد به افسانه‌ای به نام سیاه گالش است که در گذر زمان با واقعیت و خیال درهم آمیخته وجایگاه خاصی در شکل گیریِ هویتِ فرهنگی آنان پیدا نموده است. قهرمان این افسانه در پندار مردم به سبب نامیرایی و قدرت برکت بخشی آن همسان اولیاءِ دین بوده، روایات متفاوتی از کنش‌های وی در امر نظم بخشیدن به قوانین شکار وتولید مواد لبنی و حفظ محیط زیست نقل می‌کنند. برهمین اساس پس از گفتاری کوتاه در تبیین هویت اصلی این افسانة زنده و فعال با بیان وجوه افتراق واشتراکات روایتیِ آن در مناطق مختلف گیلان و نیز به جهت دریافت پاسخ‌های کاربردی نقش تمثیل در روایت‌های گوناکون آن و این که آیا اصولاً تمثیل می‌تواند در باز پروری افکار شنوند گان نقش مفیدی داشته باشد و یا درنظم بخشیدن به اجرای قوانین اجتماعی در جامعة دامداری مؤثر عمل نماید؟، درصورت وجود پاسخ مثبت میزان این اثر بخشی چقدر می‌تواند باشد و نیز با بیان مطالبی کوتاه و مختصر در باره شناخت و چیستیِ تمثیل در علم بلاغت، به بررسی رویکرد تمثیلی مهر و خشم که از جمله عناصر تشکیل دهندةِ اصلیِ شخصیتِ سیاه گالش محسوب شده و نیز از اهداف این پژوهش که تا کنون هیچگونه تحقیقی درباره آن صورت نپذیرفته و کاملاً بکر و منحصر بفرد می‌باشد، با روش توصیفی تحلیلی پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

بلاغت؛ تمثیل؛ جامعه شبانی؛ سیاه گالش؛ افسانه

مراجع

1. قرآن مجید، 1386، ترجمه الهی قمشه‌ای، تهران: نشر تلاوت، چ 3
2. بشرا، محمد، (1383) افسانه‌ها و باورداشت های مردم شناختی جانوران و گیاهان گیلان (جانوران)، رشت: دهسرا، چ 1
   بالایی لنگرودی، علی (1380). گنج نامه ولایت بیه پیش، دفتر اول، تهران: سبحان نور
3. پورنامداریان، تقی (1380) در سایه آفتاب، تهران: سخن، چ 1
4. پوررضائیان، بهزاد، سید احمد حسینی کازرونی، سیدجعفرحمیدی، عزت دیره، (1398) رویکردتمثیلی صائب تبریزی در بیان ویژگی‌های انسان سالم از منظر روانشناسان انسان گرا با تکیه بر دیوان غزلیات شاعر،، فصل نامه تحقیقات تمثیلی درزبان و ادب فارسی،1398، 39، (57-28)
5. تسلیمی، علی، (1390)، افسانه‌های مردم گیلان 1، رشت: فرهنگ ایلیا، چ 1
6. ثروتیان، بهروز، (1369) بیان در شعر فارسی، تهران: نشر برگ، چ 1
7. جرجانی، عبدالقاهربن عبدالرحمن (1422) اسرارالبلاغه فی علم البیان، لبنان (بیروت)، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، چ 1
8. حمیدی، سیدجعفر؛ شامیان، اکبر، (1384)، سرچشمۀ تکوین و توسعۀ انواع تمثیل، نشریۀ دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، زمستان 84،. 75-103
    حسن زاده، علیرضا، (1381)، افسانه زندگان، تهران، نشربقعه، چ 1
9. دهخدا، علی اکبر، (1392) لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران
10. شمیسا، سیروس (1390) انواع ادبی، تهران: دانشگاه پیام نور
11. ---------- (1376)، بیان، تهران: انتشارات فردوسی، چ 6
12. شفیعی کدکنی، محمد رضا (1372) صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه، چ 5
13. فتوحی، محمود (1385). بلاغت تصویر، تهران: انتشارات سخن، چ 1
14. فردوسی، ابوالقاسم، (1379) شاهنامه فردوسی، تهران: نشر قطره، ج 9، چ 5
15. قیس رازی، شمس الدین محمد، (1388) المعجم فی معاییراشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی و ...، تهران: نشرعلمی، چ 1
16. قالیباف، قاسم؛ (1377). دائرةالمعارف کودکان و نوجوانان؛ تهران: نشر چشم‌انداز، ج 1
17. کزازی، میر جلالدین، (1386)، نامة باستان، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ 6
18. میرصادقی، جمال، (1382)، ادبیات داستانی، تهران: سخن، چ 4
19. معین، محمد، (1364) فرهنگ فارسی، ج 1، تهران: امیرکبیر، چ 7
20. واعظ کاشفی سبزواری، میرزا حسین (1369) بدایع الافکار فی صنایع الاشعار، ویراسته جلال الّدین کزازی، تهران: نشرمرکز، چ 1
21. هدایت، صادق (1312)، نیرنگستان، تهران: جاویدان