بررسی چگونگی ورود نگره های روسی به اندیشه های نوگرایانه ایرانی در آغاز دوره قاجار(با تامل بر نمونه آخوند زاده)

فصلنامه تاریخ

مقاله 3، دوره 16، شماره 63، اسفند 1400، صفحه 60-84   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

اکبر ظریفی¹؛ سید علیرضا ابطحی^{* 2}؛ فیض اله بوشاسب گوشه²

¹دانشجوی دکتری تاریخ،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی،دانشگاه آزاد واحد نجف آباد،نجف اباد،ایران

²دانشیار گروه تاریخ،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی،دانشگاه آزاد واحد نجف آباد،نجف آباد،ایران

چکیده

آغاز مناسبات با شمایل تازه میان ایران وروس، به زمان شکل گیری حکومت قاجار بر می گردد.پیش از آن مناسبات دو کشور تنش آلود نبود. از روزگار صفویان مناسبات اقتصادی شاکله این مناسبات بوده است.تا روزگار پتر، اهمیت چاره سازی از سوی روسیه برای کارگزاران ایرانی نبود و بیشتر روس ها به داشتن روابط علاقه ونیاز داشتند.
پی آمدهای این منازعه چه تاثیری روی نوگرایی ایرانیان گذاشت؟واین تاثیر چگونه و دارای چه کیفیتی بود ؟ و در کجاها تاثیر مستقیم گذاشت؟
پس ازجنگ های میان دو کشور در آغاز دوره قاجار،مسائلی اتفاق افتاد که این مسائل روی کیفیت مناسبات تاثیر مستقیم داشت.مسیر قفقاز راهی شد برای ایرانی ها که از آن طریق با بارقه های زندگی مدرن آشنا شده و تلاش کنند به دست آوردهایی برسند.روس ها زودتر از ایرانی ها با مدنیت اروپایی آشنا شده بودند وپتر تلاش کرده بود که روسیه را سراسر غربی کند.پس از جنگ ها نیز ایرانی ها تلاش کردند به مدنیتی که عامل پیروزی روسیه در جنگ ها شناخته شده بود دست پیدا کنند.اندیشه ورزان ایرانی مستقر در قفقاز و یا مرتبط با قفقاز،نخستین کسانی بودند که تلاش کردند با اروپا آشنا شوند ونکره های نوگرایانه اروپایی را بومی کرده وبه کشور انتقال دهند.شناسایی راه های ورود اندیشه هایی که می تواند برای توسعه ساختار های کشور ضروری و مفید باشد،با نگاه به گذشته همیشه ضروری است.به ویژه برای کشورهایی که تازه در مسیر توسعه قرار گرفته اند.چگونگی این ورود سخن این مقاله است که به صورت توصیفی تحلیلی صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

ایران و روس؛ قفقاز؛ آخوندزاده؛ نوگرایی؛ نگره های روسی

مراجع