ارائه الگوی سنجش کارایی شرکت‌ها با نقش معیار‌های نظارتی ( رویکرد فرهنگی و لاسو) Model of Company Efficiency With TheRole Of Monitoring Criteria Of CA Approach And LASOO

اقتصاد مالی

دوره 14، شماره 53، اسفند 1399، صفحه 65-96   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

علی اصغر آزاد¹؛ زهرا پورزمانی^{* 2}

¹گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²گروه حسابداری، ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

در این نوشتار تأثیرگذاری عوامل نظارتی در" نظام راهبری شرکتی"  به روش فرهنگی و لاسو  به عنوان روشیسودمند در ارزیابی کارایی شرکتی استفاده شده است. اندازه‌گیری کارایی شرکت‌ها بر مبنای روش تحلیل پوششی داده‌ها ، روش سودمندی است. متغیرهای مستقل الگو، شامل متغیرهای نظارتی در نظام راهبری شرکتی است که با استفاده از الگوریتم متغیرگزینی فرهنگی، پارامترهایی انتخاب شده اند که با کارایی شرکت‌های مورد بررسی، بالاترین همبستگی را دارند. سپس با استفاده از الگوی لاسو، کارایی شرکت‌ها محاسبه و یافته‌های تجربی در154 شرکت فعال در بازار بورس اوراق بهادار تهران در بازه‌ی زمانی 1390 تا 1397، نشان می‌دهد که متغیرهای نسبت مالکیت نهادی، نسبت مدیران غیرموظف، ارتباط سیاسی شرکت، نسبت مالکیت مدیریتی و تمرکز مالکیت نسبت به سایر متغیرها قدرت بالاتری در تبیین کارایی شرکت‌ها  با استفاده از روش فرهنگی دارند.
 

کلیدواژه‌ها

:ارزش برند؛ معیارهای نظارتی؛ الگوریتم هوش مصنوعی. طبقه بندی JEL: C13؛ C52؛ B41

اصل مقاله

ارائه الگوی سنجش کارایی شرکت‌ها  با نقش معیار‌های نظارتی

( رویکرد فرهنگی و لاسو)

 

 

 

تاریخ دریافت: 10/07/1399            تاریخ پذیرش: 12/09/1399

 

علی اصغر آزاد^[1]

زهرا پورزمانی^[2]

 

 

چکیده

در این نوشتار تأثیرگذاری عوامل نظارتی در" نظام راهبری شرکتی"  به روش فرهنگی و لاسو  به عنوان روشیسودمند در ارزیابی کارایی شرکتی استفاده شده است. اندازه‌گیری کارایی شرکت‌ها بر مبنای روش تحلیل پوششی داده‌ها ، روش سودمندی است. متغیرهای مستقل الگو، شامل متغیرهای نظارتی در نظام راهبری شرکتی است که با استفاده از الگوریتم متغیرگزینی فرهنگی، پارامترهایی انتخاب شده اند که با کارایی شرکت‌های مورد بررسی، بالاترین همبستگی را دارند. سپس با استفاده از الگوی لاسو، کارایی شرکت‌ها محاسبه و یافته‌های تجربی در154 شرکت فعال در بازار بورس اوراق بهادار تهران در بازه‌ی زمانی 1390 تا 1397، نشان می‌دهد که متغیرهای نسبت مالکیت نهادی، نسبت مدیران غیرموظف، ارتباط سیاسی شرکت، نسبت مالکیت مدیریتی و تمرکز مالکیت نسبت به سایر متغیرها قدرت بالاتری در تبیین کارایی شرکت‌ها  با استفاده از روش فرهنگی دارند.

 

واژه‌های کلیدی:ارزش برند، معیارهای نظارتی، الگوریتم هوش مصنوعی.

طبقه بندی JEL: C13,C52,B41

1- مقدمه

امروزه کارایی بازار‌های مالی در گرو دسترسی به‌موقع به اطلاعات جهت کسب منفعت مورد انتظار و اتخاذ تصمیمات به منظور استفاده مطلوب از امکانات مالی شرکت‌ها می‌باشد. اطلاعات نقش مهمی در جریان‌های مالی و کارایی استفاده از آنها ایفا می‌کند. جوامع پیشرفته‌تر از اطلاعات بیشتر، با کیفیت تر و بهینه تر استفاده می‌نماید. تحلیل‌های همه‌جانبه‌ی بازارهای اوراق بهادار و نتیجه‌گیری صحیح می‌تواند سرعت رشد و شکوفایی این بازارها را گسترش دهد. در بورس‌های معتبر جهانی شرکت هایی موفق اند که در تأمین و جمع‌آوری سرمایه بر اساس اعتماد سهامداران به بازارهای سرمایه و کارایی بازار سودهای معقولی را تحقق بخشیده اند.(قائمی1382 :7). یکی از اصلی‌ترین تصمیم‌گیری‌های مدیریتی در ارزیابی عملکرد شرکت ها،کارایی واحدهای تحت وشش مدیران است(رودریگوئز[i] و همکاران، 2009: 110).

سنجش و ارزیابی کارایی از گذشته‌های بسیار دور موردتوجه انـسان بـوده اسـت.هدف از ارزیابی عملکرد اصلاح، بهبود و ارتقای عملکرد است. امروزه با توجه به رشد و اهمیت فزاینده‌ی سازمان‌ها ، ارزیابی عملکرد آنها و مدیران بسیار موردتوجه است. این اهمیت باعث دقت نظر مدیران و محققان در توسعه و به‌کارگیری ابزارهای دقیق و مبتنی بر شیوه‌های علمی در این زمینه شده است (دراک و سیمپر[ii]، 2004: 515).

 یکی از مهم‌ترین شاخص‌های موردبررسی در این خصوص کارایی است که به‌طور ساده (والتر[iii]، 2009: 600)، نسبت خروجی هر مجموعه به ورودی‌های آن است. چنانچه مجموعه‌ای دارای یک خروجی و یک ورودی باشد، اندازه‌گیری کارایی آن بسیار ساده خواهد بود؛ اما با افزایش تعداد خروجی و ورودی‌های واحد سازمانی، اندازه‌گیری کارایی با این شیوه بسیار دشوار می‌شود. این مشکل زمانی افزایش خواهد یافت که سازمان چندین واحدداشته باشد (آسمیلد[iv]، 2007: 312).

بر اثر ایجاد تضاد منافع که از نتایج ایجاد شرکت‌های سهامی بزرگ است، رابطه مالک - نماینده و نظریه نمایندگی شکل‌گرفته و وجود مکانیسم نظارتی مؤثر بر مدیریت، جهت اطمینان از اعمال مدیریت صحیح در جهت منافع سهام‌داران، ضرورت می‌یابد. در ساختار کسب‌وکار جاری تفکیک مالکیت از مدیریت اجتناب‌ناپذیر است و عدم وجود مکانیسم نظارتی مؤثر بر مدیریت در چنین شرکت‌هایی احتمال تخصیص ناکارآمد منابع و گسترش مشکلات سازمانی را افزایش می‌دهد و این امر غالباً منجر به صدور گزارش‌های غیر شفاف و گمراه‌کننده برای پنهان کردن مشکلات از دید سهام‌داران می‌گردد. در صورت پایین بودن کیفیت اطلاعات حسابداری گزارش‌شده، ممکن است دریافت‌کنندگان اطلاعات، تصمیمات صحیحی اتخاذ ننمایند. در کشورهای درحال‌توسعه که مکانیزم‌های کلان حاکمیت شرکتی در حال شکل‌گیری بوده و برای تقویت آن‌ها نیاز به زمینه‌سازی‌های گسترده سیاسی و اقتصادی است، برقراری حاکمیت شرکتی در سطح شرکت‌ها می‌تواند عامل مهمی در کسب مزیت رقابتی جهت جذب سرمایه باشد. در رابطه با تاثیر حاکمیت شرکتی بر اقتصاد کشور می‌توان گفت شرکت‌هایی که حاکمیت شرکتی مناسبی دارند، به پشتوانه بازارهای مالی عمیق و شفاف و سیستم‌های قوی قانونی، منابع را به‌صورت بهینه تخصیص می‌دهند، ثبات مالی و اقتصادی به ارمغان می‌آورند و نرخ‌های رشد ملی (مانند نرخ رشد تولید) را افزایش می‌دهند. عدم تقارن اطلاعاتی باعث می‌شود مدیران و سهام‌داران عمده بتوانند از روش‌های مختلف از این مزیت اطلاعاتی به نفع خود و به زیان سایر سرمایه‌گذاران استفاده کنند. برای مثال می‌توانند با تحریف و یا مدیریت اطلاعات، از موقعیت خود سوءاستفاده کنند. این امر بر توانایی سهام‌داران در تصمیم‌گیری‌های درست اثر خواهد گذاشت. حاکمیت شرکتی مطلوب نقش مهمی در بهبود کارایی و رشد اقتصادی و درعین‌حال افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران دارد. اعتماد سرمایه‌گذاران نیز نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. آگاهی از این امر که ویژگی‌ها و ساختار هیئت‌مدیره شرکت‌ها می‌تواند بر کیفیت اطلاعات حسابداری اثرگذار باشد برای سرمایه‌گذارانی که نسبت به خرید سهام شرکت علاقه نشان می‌دهند می‌تواند مفید و اثرگذار باشد. براین اساس کاربرد روش‌هایی ضروری به نظر می‌رسد که امکان سنجش کارایی در چنین موقعیتی را فراهم آورد، با توجه به اهمیت کاراییدر ارزیابی عملکرد هر شرکت یا سازمان، این پژوهش به بررسی کارایی شرکت با تأکید بر نقش معیار‌های نظارتی نظام راهبری پرداخته‌شده است.

 

2- مبانی نظری

کارایى، مفهوم مدیریتى است که سابقه طولانى در علم مدیریت دارد (کولمبیر[v]، 2008: 400). کارایى نشان می‌دهد که سازمان چگونه از منابع خود در راستاى تولید نسبت به بهترین عملکرد در مقطعى از زمان استفاده کرده است (کانچارک[vi]، 2009: 80). در سال 1997 برای اولین بار مورتی[vii] وهمکاران از تحلیل پوششی داده‌ها برای اندازه‌گیری کارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرده‌اند. بسیار طبیعی است که سرمایه‌گذاران بالقوه به دنبال سهامی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری باشند که عملکرد بهتری از سایر شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نیز از عملکرد بازار داشته باشند.اندازه‌گیری کارآیی شرکت در ارزیابی عملکرد یک سازمان هم از اهمیت فراوانی برخوردار است. از طرف دیگر در بازار سرمایه کشور، ضرورت ایجاد انواع ابزارها و مدل‌ها برای محاسبه کارایی و ارزیابی عملکرد شرکت‌های مختلف ازجمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری احساس می‌شود. ازآنجاکه مدل‌های موجود نتوانسته‌اند دغدغه سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان را در حل این مسئله را به‌طور کامل حل کنند، نیاز به ارائه مدلی است که بتواند با در نظر گرفتن مهم‌ترین متغیر‌های تاثیر گذار و همچنین با برطرف کردن نقص‌های مدل‌های پیشین، چارچوبی مطمئن‌تر و دقیق‌تر برای ارزیابی ارائه دهد. یکی از ابزارهای کارآمد که این مهم را محقق ساخته تحلیل پوششی داده‌ها(DEA) است که چارچوب نظام ارزیابی عملکرد مستحکمی را فراهم می‌کند و تکنیک مناسبی برای مقایسه واحدها ازنظر کارآیی به شمار می‌آید؛ اما یکی از عمده‌ترین مشکلات استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها، ضعف قدرت تفکیک‌پذیری واحدهای تصمیم‌گیرنده از یکدیگر است. این مسئله اغلب به دلیل کم بودن تعداد واحدهای مورد ارزیابی در مقایسه با تعداد ورودی‌ها و خروجی‌های مدل به وجود می‌آید.به همین دلیل باید در استفاده از DEA برای ارزیابی عملکرد سایر واحدهای تصمیم‌گیرنده احتیاط کرد. از سوی دیگر تئوری نمایندگی بیان می‌کند که بین مدیران و مالکان تضاد منافع وجود دارد و در زمینه عملکرد و ریسک‌پذیری، مدیران ترجیحی متفاوت از مالکان دارند. هرچند ریسک‌پذیری می‌تواند عملکرد شرکت را بهبود دهد (مطابق نجوین[viii]، 2011: 285).

لیکن در صورت عدم دریافت مستقیم این منافع توسط مدیران و همچنین با توجه به جنبه‌های منفی ریسک‌پذیری بالا و تهدیدهای مربوط به آن، ممکن است مدیران تمایل زیادی به ریسک‌پذیری نداشته باشند، برایناساس ، پایش مدیران از سوی مالکان با استفاده از سازوکارهای مختلف راهبری شرکتی ضرورت دارد. راهبری شرکتی برای اطمینان از این‌که سرمایه‌گذاران بازده منصفانه‌ای بر روی سرمایه‌گذاری خود کسب می‌کنند، طراحی‌شده است (شلیفر و ویشنی[ix]، 1997: 354).

تقویت سیستم راهبری شرکتی موجب تخصیص کارای منابع می‌شود که به‌نوبه خود امکان رشد اقتصادی و کسب بازده مناسب برای سرمایه‌گذاران را فراهم می‌کند(لاپرتا[x] و همکاران، 1999: 499). راهبری شرکتی، با لحاظکردن دیدگاه هزینه و منفعت، می‌تواند برای سهامداران ارزش افزا باشد و عملکرد شرکت و میزان در معرض ریسک قرار گرفتن سرمایه‌گذاران را تحت تاثیر قرار دهد. عملکرد شرکت برای سهامداران، سرمایه‌گذاران، مدیران، اعتباردهندگان و سایر ذینفعان شرکت در ارزیابی آن‌ها از آینده شرکت و تأثیر آن در برآورد ریسک و بازدهی سرمایه‌گذاری و قیمت سهام اهمیت به سزایی دارد.

شرکت‌ها به یک‌نهاد قدرتمند و حیاتی تبدیل‌شده‌اند؛ با ظهور جهانی‌شدن، پراکندگی مالکیت در شرکت‌ها بیشتر و کنترل‌های حاکمیتی کمتر و نیاز به پاسخگویی مشهودتر شده است. از سوی دیگر، با رسوایی شرکت‌های بزرگ و وقوع بحران‌های مالی، سهامداران اعتمادشان را ازدست‌داده‌اند و ارزش بازار فوق‌العاده تحت تأثیر قرارگرفته است. ازاین‌رو سیاستمداران، قانون‌گذاران و فعالان بازار سرمایه می‌کوشند تا هر چه سریع‌تر در جهت بهبود اوضاع و برگشت اعتماد به بازارهای جهانی اقدام کنند. در راستای این هدف، نظام راهبری شرکتی به‌عنوان کلید اصلی حل مسئله نمایندگی و بهبود نگرانی سرمایه‌گذاران مطرح گردید می‌توان نظام راهبری شرکت را مجموعه قـوانین و مقررات، ساختارها، فرهنگ‌ها و سیستم‌هایی دانست که موجب دستیابی به هدف پاسخگویی، شفافیت، عدالت و رعایت حقوق ذینفعان می‌گردد. نظام راهبری شرکتی برای دستیابی به این اهداف از سازوکارهای برون‌سازمانی و درون‌سازمانی استفاده می‌کند؛ بهترین نظام راهبری شرکتی با توجه به شرایط خاص هر کشور، سیستمی است که کارایی بالاتر در شرکت‌ها را به همراه داشته باشد (خلیفه سلطانی و عباسی،1391: 75). رویکردهای متفاوتی در بررسی میان ارتباط ساختار مالکیت و عملکرد شرکت وجود دارد.

 عده‌ای از محققین ساختار مالکیت را برون‌زا و عده‌ای دیگر آن را درون‌زا فرض کرده‌اند. ساختار مالکیت هنگامی برون‌زا است که به‌عنوان یک عامل مهم در تعیین عملکرد شرکت در نظر گرفته شود (ساختار مالکیت مؤثر باشد) و هنگامی درون‌زا است که توسط برخی از ویژگی‌های شرکت ازجمله عملکرد آن تعیین گردد. برل و همکاران[xi] (1932)،جزء اولین کسانی بودند که به بررسی رابطه بین ساختار مالکیتی شرکت و عملکرد آن پرداختند. آن‌ها در تحقیق خود این موضوع را بیان کردند که هر چه پراکندگی مالکیت افزایش یابد، از قدرت سهامداران در کنترل مدیران حرفه‌ای کاسته می‌شود و با فرض این‌که بین منافع مدیریت و سهامداران تضاد وجود دارد، منابع شرکت به‌درستی در بالا بردن بهره‌وری شرکت مورداستفاده قرار نمی‌گیرند؛ بنابراین آن‌ها به این نتیجه رسیدند که رابطه بین پراکندگی مالکیت و عملکرد رابطه‌ای منفی است (چن و همکاران[xii]، 2005: 440).

توسـعه اقتصـادی مؤثر تا حـد زیـادی بـه ارتقـاء بهره‌وری و کارایی در بخش‌های مختلـف اقتصـادی وابسـته اسـت که باید سیاست‌گذاران و برنامهریزان اقتصـادی بـه آن توجه ویژه کنند. در سطح خرد نیز کارایی و بهره‌وری یک بنگاه اقتصادی، محور اصلی رقابت‌پذیری بـرای آن بهشمار می‌آید. بنگاه‌ها بـا ارتقـاء سـطح کـارایی و بهره‌وری می‌توانند هزینه‌های خود را کـاهش و از ایـن طریـق تـوان رقـابتی خـویش را در عرصه بـازارهـای داخلی و خارجی بالا ببرند. اندازه‌گیری کارایی و رتبه‌بندی شرکت‌های تولیدی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار نه‌تنها برای محققان، بلکه برای مدیران، سرمایه‌گذاران موضوع مهمی به شمار می‌آید ( محمدی و دستیار ،1392: 30).

 

 

 

 

عملکرد هوش مصنوعی

باتوجه به متغیرهای پژوهش، تحلیل فرضیه‌ها با ساختار زیر  انجام می‌شود:

 

 

شکل1-رونداجرای الگوریتم‌ها

• طرح مسئله

بررسی و تحلیل مسئله برای روشن شدن زوایای تاریک مسئله و طراحی گام‌هایی در جهت حل مسئله.

• جمع‌آوری داده‌ها

طراحی مناسب متغیرهای موردنیاز برای نگهداری داده‌های مسئله.

• بررسی ابتدایی داده‌ها

بررسی داده‌ها در جهت اطمینان حاصل کردن از صحت داده‌ها و حذف داده‌های بی‌کیفیت در صورت یافتن آن‌ها، همچنین تحلیل آماری داده‌ها باهدف رسیدن به درکی بهتر از ساختار داده‌ها.

• انتخاب متغیرها یا استخراج ویژگی‌های مناسب

خوشه‌بندی و یا طبقه‌بندی بدون ناظر داده‌ها (تقسیم داده‌ها با استفاده از روش 10-Fold Cross-Validation):

به علت اینکه در این مرحله دسته‌بندی به‌صورت بدون ناظر صورت می‌گیرد این مرحله به‌عنوان تحلیل اکتشافی داده‌ها در نظر گرفته می‌شود. به علت ماهیت خودکار خود و عدم نیاز به دخالت ناظر این مرحله می‌تواند نتایج مفیدی را نتیجه دهد. از این گام می‌توان به‌عنوان یک مرحله پیش‌پردازشی برای مرحله طبقه‌بندی با کمک ناظر نیز استفادهیکی از روش‌های معمول برای اندازه گیری این منظور K-Fold Cross Validation نام دارد. در این روش مجموعه داده­ها به Kقسمت مساوی، به‌صورت تصادفی تقسیم می‌گردد. در اجرای اول قسمت اول از K قسمت به‌منظور ارزیابی، K-1 قسمت باقیمانده برای یادگیری استفاده می‌شود. در اجرای دوم قسمت دوم از K قسمت به‌منظور ارزیابی، K-1 قسمت باقیمانده برای یادگیری استفاده می‌شود. K مرتبه الگوریتم به همین روال اجرا می‌گردد. مجموعه داده­های یادگیری و ارزیابی باید به‌اندازه کافی بزرگ باشند تا خطای تخمینی، به مقدار واقعی نزدیک‌تر باشد. درعین‌حال داده­های یادگیری و ارزیابی با داده­های یادگیری و ارزیابی سایر تکرارها، باید کمترین هم‌پوشانی را داشته باشند تا به این وسیله تمام داده­ها در فرآیند یادگیری و ارزیابی دخالت داده شوند.

 

3- پیشینه تجربی

صالحی کردآبادی و زاد دوستی (1399)به بررسی رابطه حاکمیت شرکتی، مدیریت سود و عملکرد مالی پرداختند.در این پژوهش برای ارزیابی حاکمیت شرکتی از متغیرهای مدت زمان تصدی مدیر عامل، اتکا بر بدهی، تمرکز مالکیت، استقلال هیات مدیره، دوگانگی وظایف مدیر عامل، و مالکیت نهادی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر وجود رابطه مستقیمومعنادار بین حاکمیت شرکتیو عملکرد مالیبود. مالکیت نهادی، مدت زمان تصدی مدیرعامل و استقلال هیات مدیره نیز دارای رابطه مستقیم و معنادار با عملکرد مالی بوده ولی بین تمرکز مالکیت، اتکای بر بدهی با عملکرد مالی رابطه معنادار حاکم نیست. هم‌چنین، بین دوگانگی وظیفه مدیرعامل و عملکرد مالی رابطه معکوس و معنادار مشاهده گردید.

سعیدیان وهمکاران (1399)به معرفی الگویی ازحاکمیت شرکتی با تمرکزبر نقش واسطه‌گری کارافرینی پرداختند. نتایج این تحقیق نشان داده است که حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت ها  به‌طور مثبت تأثیرگذار است.از میان ابعاد حاکمیت شرکتی به ترتیب بیشترین و کمترین ارتباط را اثربخشی هیئت‌مدیره؛ اثرهای مالکیت؛ حقوق سهامداران و شفافیت با حاکمیت شرکتی داشته‌اند.

مالچی و طالب قصابی (1399)به بررسی تاثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر کارایی اطلاعاتی شرکت پرداختند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن بود که بین درصد مالکیت سهامداران عمده و کارایی اطلاعاتی رابطه مثبت و معنادار و بین درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی بر کارایی اطلاعاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه منفی و معنادار وجود دارد.

مرادی رامزو سهرابی (1397)به بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت ها پرداختند. . نتایج تحقیق حاکی از این است که بین تعداد سهامداران نهادی که در هیئت مدیره‌اند(مالکیت نهادی)و درماندگی مالی و همچنین بین تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند(مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی شرکت‌ها رابطه معنادار وجود دارد.محمدی نوده و شهریاری (۱۳۹۸)به بررسی تاثیر مالکیت خانوادگی بر محدودیت‌های تأمین مالی و کارایی شرکت‌ها پرداختند. جهت بررسی موضوع حاضر، تعداد 110 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی 5 سال در بازه زمانی 1932 الی 1396 موردبررسی قرار گرفت. نتایج آزمون نشان داد مالکیت خانوادگی بر محدودیت‌های تأمین مالی شرکت‌ها، اثر مثبت و معنی‌داری دارد و از طرفی مالکیت خانوادگی با کارایی شرکت‌ها ارتباط منفی و معنی‌داری دارد.کاویانی وهمکاران(1397)در تحقیقی به ارزیابی تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر کارایی  شرکت مبتنی ‌بر مدل تحلیل پوششی داده‌ها در صنعت بیمۀ‎ایران پرداختند. ابتدا با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده‎ها، کارایی شرکتها از طریق متغیرهای ورودی(نیروی کار عامل و اداری، سرمایۀ صاحبان سهام، و هزینه‎های اداری و عمومی) و خروجی (بهای خسارات رخ‌داده و بهای واسطه‎ای) مشخص و سپس با محاسبۀ سازوکارهای حاکمیت شرکتی پرداخته شده است. یافته‎های پژوهش بیانگر آن است که حاکمیت شرکتی بر کارایی این شرکتها تأثیرگذار بوده است و از بین سازوکارهای حاکمیت شرکتی، اندازۀ هیئت‎مدیره، استقلال هیئت‎مدیره و تخصص مالی اثر مثبت و معنی‌داری بر کارایی صنعت بیمه داشته‏اند.

دیدار و همکاران (1397) بررسی رابطه بین مالکیت متقابل و کارایی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با تأثیر متغیر میانجی رقابت بازار محصول را انجام دادند. آزمون‌های انجام‌شده در خصوص داده‌های 120 شرکت در طول سال‌های 1388 الی 1393 (720 سال- شرکت) نشان می‌دهد که مالکیت متقابل با رقابت بازار محصول رابطه مستقیم و معنادار دارد و رقابت بازار محصول با کارایی دارای رابطه معکوس و معنادار است. در ضمن مالکیت متقابل به‌صورت غیرمستقیم با تأثیر متغیر میانجی رقابت بازار محصول با کارایی رابطه معکوس و معنادار دارد. لاله ماژین و همکاران (1396) تأثیر مالکیت دولتی بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را موردمطالعه قرار دادند. در این پژوهش، داده‌های 73 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، جمع‌آوری و فرضیه تحقیق با استفاده از تحلیل ضرایب رگرسیون مورد آزمون قرارگرفته است. نتایج پژوهش بیانگر وجود رابطه مستقیم و معنادار بین مالکیت دولتی و عملکرد شرکت است، به عبارتی می‌توان بیان کرد شرکت‌هایی که وابستگی دولتی دارند، این مالکیت بر عرضه و تقاضا شرکت‌ها تأثیرگذار می‌باشد. می‌توان گفت اثر نوسانات بازار بر سهام شرکت‌های دولتی بیشتر خواهد بود. مطابق دیدگاه لیون (2005)، مدیران دولتی از طریق مناسبات سیاسی ریسک مربوط به شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهند، متعاقب آن ارزش شرکت‌ها به‌عنوان معیاری از عملکرد نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ بنابراین وابستگی دولتی می‌تواند به‌عنوان یکی از متغیرهای مهم در مطالعه عملکرد موردتوجه قرار بگیرد. به‌صورت کلی می‌توان عنوان کرد فرضیه نظارت فعال در این تحقیق مورد تأیید واقع گردد.

تاری وردی و حبیبی(1395)تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر کارایی شرکتها را بررسی کردند. به این منظور ازاطلاعات مالی 99 شرکت پذیرفته شده در بورس های اوراق بهادار ایران بین سال های 1388 الی 1393 استفاده شده است.عوامل منتخب سازوکار حاکمیت شرکتی عبارت از دوگانگی سمت مدیرعامل در ترکیب هیأت مدیره، استقلال هیأت مدیره، تمرکز مالکیت و ساختار مالکیت بود . نتایج حاکی از تأثیرگذاری دوگانگی سمت مدیرعامل در هیأت مدیره و استقلال هیأت مدیره بر کارایی بود، به این صورت که با کاهش دوگانگی سمت مدیرعامل در هیأت مدیره و افزایش استقلال هیأت مدیره کارایی شرکت افزایش مییابدوهرچه نسبت تعداد اعضای غیر موظف هیأت مدیره به کل تعداد اعضای هیأت مدیره بیشتر میشود کارایی شرکت نیز بیشتر می‌شود.مابین متغیرهای تمرکز مالکیت و کارایی شرکت ارتباطی مشاهده نشد .مابین متغیرهای کنترلی تحقیق که شامل اهرم مالی، اندازه شرکت و بازده شاخص صنعت بود و کارایی ارتباطی مشاهده نشد. شورورزی و همکاران (1394) به بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت‌ها برمبنای رگرسیون فازی پرداختند. ایشان با بررسی 151 شرکت به این نتیجه رسیدند که بین حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت رابطه معناداری وجود دارد

.اسعدی (1398) حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت‌های هلدینگ و تابعه در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی کردند. نمونه آماری موردمطالعه شرکت‌های هلدینگ و تابعه آن‌ها در بورس اوراق بهادار تهران هستند که با اعمال معیارهایی انتخاب‌شده‌اند که شامل 27 شرکت هلدینگ و 89 شرکت تابعه طی سال‌های 1387 تا 1394 می‌باشند. نتایج آزمون فرضیه‌های تحقیق که با استفاده از داده‌های ترکیبی و رگرسیون‌های چندگانه انجام‌شده، نشان می‌دهد که ترکیب هیئت‌مدیره و ساختار مالکیت شرکت‌های هلدینگ بر عملکرد این شرکت‌ها تأثیر معنی‌داری دارد. مهدویو میدری(1384) در بررسی ساختار مالکیت و کارایی شرکت‌های فعال در بازار اوراق بهادار تهران نشان دادند ساختارهای مالکیت تأثیر مثبت و معنادار بر کارایی شرکت‌ها دارد.خلیفه سلطانی و عباسی(1391) بهبررسی تاثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکتی بر کارایی شرکت در 152 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهراندر دوره زمانی 1385 تا 1389 پرداختند. امتیاز کارایی شرکت‌ها براساس روش تحلیل پوششی داده‌ها محاسبه شد و از مدل رگرسیون توبیت برای آزمون فرضیه‌ها استفاده گردید. نتایج بیانگر آن است که بین درصد مالکیت دولت و نهادهای عمومی غیردولتی و انقلابی با کارایی شرکت‌ها رابطه معنادار و مثبت وجود دارد. بررسی رابطه غیرخطی نشان داد که افزایش مالکیت نهادهای عمومی غیردولتی و انقلابی تا آستانه 45.22 درصد کارایی شرکت‌ها را بهبود می‌بخشد و بعدازآن کاهش کارایی را به دنبال خواهد داشت. درحالی‌که رابطه غیرخطی بین درصد مالکیت دولت با کارایی شرکت‌ها تأیید نشد. همچنین بین دوگانگی وظیفه مدیرعامل و نسبت بدهی با کارایی شرکت‌ها رابطه معناداری مشاهده نشد

.آنتونیان[xiii] وهمکاران(2021)در مقاله ای به بررسی اثر متقابل حاکمیت شرکتی وویژگی های رفتاری مدیران(خودشیفتگی مدیران، جبهه گیری مدیریتی )بر عملکرد مالی شرکت می‌پردازد. یافته‌هایآنها حاکی از آن است که افزایش در جبهه‌گیری بیش از حد مدیر عامل باعث کاهش عملکرد مالی می‌شود. در واقعیک ارتباط منفی بین جبهه‌گیری بیش از حد و عملکرد مالی و ارزش شرکت وجود دارد.گارول ولاگازیو[xiv](2021)به بررسی ارتباط حاکمیت شرکتی و عملکرد بازار بانک های اروپایی: تجزیه و تحلیل تفاوت ها و شباهت های بین مدل های یک لایه و دو لایه پرداختند. متغیرهای حاکمیت شرکتی (اندازه هیئت مدیره ، اندازه زنان ، میانگین سن و مدت زمان هیئت مدیره) هستند.ودرنهایت ارتباط معناداری بین متغیرهای پژوهش یافتند.تنیر سیفو و‌هایفنگ[xv] (2020) مطالعه‌ای با عنوان "آیا کارایی شرکت برای تصمیمات تأمین بدهی اهمیت دارد؟ (شواهدی از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدی)" انجام دادند. در این مقاله به بررسی رابطه بین تأمین اعتبار بدهی و کارآیی شرکت و نقش تعدیل‌کننده دارایی نقدینگی پرداخته‌شده است. تأکید وتمرکزآن‌ها بر روی کشورهایی که صنایع تولیدی قدرتمندی دارند، به‌ویژه چین، آلمان، هند و ژاپن است. اینمطالعهنشان می‌دهدکهکارآییشرکت‌هاباتأمیناعتباربدهی‌هایبلندمدترابطهمثبتدارد. آن‌ها تأیید کردند که شرکت‌هایی که دارای کارآیی بالایی هستند، احتمالاً جریان نقدی بالایی را تولید می‌کنند و ظرفیت مالی کوتاه‌مدت بیشتری دارند. در مقابل، کارآیی بالا استقراض بلندمدت را کاهش می‌دهد زیرا سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و داخلی جایگزین سرمایه بلندمدت خارجی است. علاوه بر این، نتایج نشان می‌دهد که بالا بودن پرداخت بدهی رابطه بین کارایی شرکت‌ها و تأمین اعتبار بدهی بلندمدت آن‌ها را تضعیف می‌کند. مقاله آن‌ها نشان می‌دهد که ساختار سرمایه یک شرکت تحت تأثیر عوامل مختلفی ازجمله کارایی شرکت است. بنابراین،درتصمیم‌گیری‌های مربوط به تأمین بدهی، مدیران باید سطح کاراییشرکت را از بین سایر عوامل در نظر بگیرند.شبیر[xvi] و همکاران (2019) به بررسی ارتباط حاکمیت شرکتی و کاراییشرکت‌های اینترنتی چینی از 2005 تا 2017 پرداختندکه نشان از تاثیر معیار‌های نظام راهبری بر کارایی شرکت دارد.گیفتسی[xvii]و همکاران (2019) مطالعه‌ای با عنوان حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت در بازارهای نوظهور: شواهد از ترکیه انجام دادند. آن‌ها دریافتند که سازوکارهایی که فضا را برای طیف وسیعی از آراء و منافع در داخل و خارج از خانواده‌ها هماهنگ می‌کنند، –بورسسهامومالکیتسهم‌های خارجی بزرگ‌تر –ظاهراً به‌سویاثراتعملکردمثبتپیشمی‌روندکهکمتر قابل پیش‌بینی است. همچنین مشاهده کردند که افزایش مالکیت متقابل بر عملکرد بازار تأثیری نداشت، اما رابطه منفی با عملکرد حسابداری داشت. برعکس، آن‌ها متوجه شدند که بخش اعظمی از اعضای خانواده در هیئت‌مدیره، تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد ندارند. یافته‌های آن‌ها بینش‌هایی راجع به رابطه بین نوع مؤسسات درگیر در بسیاری از بازارهای نوظهور، وضعیت حاکمیت شرکت‌های داخلی و عملکرد شرکت، ارائه می‌دهد.مالول، چاکرون و یاهیویی[xviii] (2018) تأثیر ارتباطات سیاسی بر عملکرد و ارزش شرکت‌های تونسی را بررسی کردنـد.بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، ارتباطات سیاسی موجب بهبود عملکرد و ارزش شرکت می‌شود. درواقع سرمایه‌گذاران بهدلیل کسب منافع بیشتر، به سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی با ارتباطات سیاسی بالا تمایل نشان می‌دهند.گلوریاومانتوانی[xix](2017)

گیوتات [xx]و همکاران (2015)مطالعه ای تحت عنوان ارزیابی رابطه حاکمیت شرکتی و عملکرد مالی انجام دادند. در این پژوهش از متغیرهای ( انداز هیات مدیر ، دوگانگی مسئولیت مدیرعامل و مالکیت نهادی) استفادهشد. به این نتیجه رسیدند که اندازه هیات مدیره رابطه معناداری با عملکرد مالی ندارد. هم چنین بین دوگانگی مسئولیت مدیرعامل و عملکرد مالی رابطه مثبت و معناداری وجود داشت و رابطه ای منفی بین مالکیت نهادی و عملکرد مالی مشاهد ه گردید.حسن[xxi] و همکاران (2014) به بررسی ارتباط تنوع ساختار مالکیت و کارایی شرکت‌ها با استفاده از نمونه‌ای شامل 156 شرکت ثبت‌شده در بورس اوراق بهادار کوالالامپور (KLSE) پرداختند. می‌توان ادعا کرد که شرکت‌هایی با ساختارهای مختلف مالکیت دارای سطوح مختلف کارآیی هستند. انتظار می‌رود شرکت‌های متمرکز از کارایی بیشتری برخوردار باشند زیرا این نوع ساختار مالکیت ممکن است تضاد منافع بین مدیران را کاهش دهد تجزیه‌وتحلیل پوششی داده‌ها (DEA) در فرضیات بازده ثابت به مقیاس (CRS) و بازده متغیر به مقیاس (VRS) برای برآورد نمرات کارایی شرکت‌ها استفاده شد.یافته‌ها نشان داده است که در ساختار مالکیت شرکت و کارآیی در بخش‌ها تغییرات زیادی وجود دارد. یافته‌‌ها نشانداده‌اندکهبروز تغییراتی در ساختار مالکیت شرکت باعث ایجاد تغییراتی در کارایی در بخش‌های مختلفشرکت به وجود دارد. با توجه به ادبیات نظری پژوهش و اهداف این مقاله مدل مفهومی و فرضیه‌ها به شرح زیر ارائه‌شده است:

 

 

 

 

فرضیه‌های پژوهش

با توجه به هدف پژوهش فرضیه‌های زیر تدوین‌شده است:

1)   طبق روش فرهنگی استقلال هیئت‌مدیره ،نسبت مالکیت نهادی و تخصص هیأت مدیره بر کارایی شرکت تاثیر دارد.

2)   طبق روش فرهنگی درصد مالکیت دولتی و  نسبت مالکیت مدیریتی بر کارایی شرکت اثرگذار است.

3)   طبق روش فرهنگی تغییر مدیرعامل و نقش دو گانه آنها  بر کارایی شرکت موثر است.

4)   روش لاسو قدرت ارائه الگو ی کارایی شرکت با معیار‌های نظارتی نظام راهبری را دارد.

 

4- روش‌شناسی

4-1- جامعه و نمونه آماری

برای انتخاب نمونه آماری مناسب ، از روش حذف سیستماتیک استفاده‌شده است. برای این منظور 3 معیار زیر در نظر گرفته‌شده است.درصورتی‌که شرکتی کلیه معیارها را احراز کرده باشد به‌عنوان نمونه تحقیق انتخاب‌شده و مابقی حذف می‌شوند.

• به لحاظ افزایش قابلیت مقایسه سال مالی شرکت منتهی به 29 اسفند بوده و شرکت طی بازه زمانی 1390 تا 1397 سال مالی و نوع فعالیت خود را تغییر نداده باشند
• به لحاظ ساختار گزارشگری جداگانه‌ای که شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری مالی (لیزینگ‌ها و بیمه‌ها و هلدینگ‌ها و بانک‌ها و مؤسسات مالی) دارند از نمونه حذف می‌شوند
• اطلاعات مالی آن‌ها در بازه زمانی 1390 تا 1397 در دسترس باشد.

با توجه به شرایط فوق تعداد 154 شرکت طی مدت 8 سال جهت آزمون فرضیه‌های پژوهش انتخاب‌شده است.

 

4-2- متغیر‌های الگو

استقلال هیئت‌مدیره: از تقسیم تعداد اعضای هیئت‌مدیره غیرموظف به تعداد کل اعضای هیئت‌مدیره به‌دست‌آمده است.

نسبت مالکان نهادی: مطابق تعریف بند 27 ماده1 قانون بازار اوراق بهادار، بانک‌ها، شرکت‌ها و هر شخصیت که بیش از 5 درصد سهام منتشرشده را در دستداشته باشد به‌عنوان معیار محاسبه سهامدار نهادی در نظر گرفته‌شده است.

نسبت مالکیت مدیریت: درصد سهام شرکت که در اختیار اعضای هیئت‌مدیره است.

درصد مالکیت دولتی: درصد سهام شرکت که در اختیار بخش دولتی است.

نسبت تخصص هیئت‌مدیره: نسبت اعضای هیئت‌مدیره با تخصص مالی نسبت به‌کل اعضای هیئت‌مدیره محاسبه‌شده است.

 تغییر مدیرعامل: اگر مدیرعامل شرکت نسبت به سال قبل تغییر کرده باشد از متغیر مصنوعی 1 و در غیر این صورت از متغیر مصنوعی صفر استفاده‌شده است.

نقش دوگانه مدیرعامل: اگر مدیرعامل شرکت ریس یا نایب ریس هیئت‌مدیره باشد از متغیر مصنوعی 1 و در غیر این صورت از متغیر مصنوعی صفر استفاده‌شده است.

تنوع جنسیتی: نسبت تعداد اعضای زن در هیئت‌مدیره شرکت نسبت به‌کل اعضای هیئت‌مدیره محاسبه ‌شده است.

کارایی شرکت: برای اندازه‌گیری کارایی شرکت از الگوی دمرجان (رابطه 1) استفاده‌شده است. در این الگو با استفاده از کارآیی شرکت به‌عنوان متغیر وابسته و کنترل ویژگی‌های ذاتی شرکت، توانایی مدیریت محاسبه می‌شود. به‌منظور اندازه‌گیری کارآیی شرکت، دمرجیان[xxii] و همکاران (2012) از الگوی تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) استفاده کرده­اند. الگوی تحلیل پوششی داده‌ها، یک نوع الگوی آماری است که برای اندازه‌گیری عملکرد یک سیستم با استفاده از داده‌های ورودی و خروجی کاربرد دارد. در الگوی دمرجیان و همکاران (2012) درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات به‌عنوان خروجی و 7 متغیر دیگر، یعنی بهای کالای فروش رفته، هزینه‌های عمومی، اداری و فروش، خالص اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات؛ هزینه‌­های اجاره‌ی عملیاتی؛ هزینه‌های پژوهش و توسعه؛ سرقفلی و دارایی‌های نامشهود به‌ عنوان ورودی در نظر گرفته‌شده که به مقدار زیادی حق انتخاب مدیریت در دستیابی به درآمد موردنظر را پوشش می‌دهند.

(1)

 

در این الگو:

sales، درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات، COGS، بهای کالای فروش رفته؛ SG&A، هزینه‌های عمومی، اداری و فروش شرکت j در سال t؛ NetPPE، مانده‌ی خالص اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات شرکت j در ابتدای سال t؛ Opslease، هزینه‌­های اجاره‌ی عملیاتی شرکت j در سال t؛ R&D، هزینه‌­های تحقیق و توسعه‌ی شرکت j در سال t؛ Goodwill، سرقفلی خریداری‌شده شرکت j در ابتدای سال t؛ Intan، خالص دارایی نامشهود شرکت j در ابتدای سال t می‌باشد. در این الگو، همچنین، برای هرکدام از متغیرهای ورودی یک ضریب خاص، v، در نظر گرفته‌شده است، زیرا اثر همه‌ی متغیرهای ورودی بر خروجی (درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات) یکسان نیست. مقدار محاسبه‌شده برای کارآیی شرکت نیز عددی بین صفر تا 1 را در برمی‌گیرد که حداکثر کارآیی برابر 1 است و هر چه مقدار به‌دست‌آمده کمتر باشد، به معنی پایین­تر بودن کارایی شرکت است. در هر صنعت شرکتی که بالاترین مقدار کارآیی را داشته باشد، در آن صنعت پیشرو است. بااین‌حال، باید توجه داشت که در مدل مزبور متغیرهای Opslease، هزینه‌­های اجاره‌ی عملیاتی شرکت j در سال t و R&D، هزینه‌­های تحقیق و توسعه‌ی شرکت j در سال t در SG&A، هزینه‌های عمومی، اداری و فروش شرکت j در سال t اعمال گردیده و در این پژوهش از احتساب مجدد آن خودداری شده است.

 

5- یافته‌های پژوهش

آماره‌های  توصیفی در قالب میانگین ، انحراف معیار، میانه، حداقل، حداکثر متغیرهای وابسته و توضیحی در جدول 1 ارائه ‌شده است.

 

جدول 1- آمار توصیفی متغیرهای الگو

نام متغیر	میانگین	میانه	حداکثر	حداقل	انحراف معیار
کارایی شرکت	0.82	084	1	0.21	0.16
مالکیت مدیریتی	64	69	99	0	23
تغییر مدیرعامل	0.28	0	1	0	0.45
تخصص مالی اعضا هیئت‌مدیره	0.12	0.2	0.8	0	0.13
تنوع جنسیتی	0.016	0	0.4	0	0.05
درصد مالکیت نهادی	71	76	99	0	18
استقلال هیئت‌مدیره	0.67	0.6	1	0	0.18
نقش دوگانه مدیرعامل	0.28	0	1	0	0.44
مالکیت دولتی	49	59	99	1	34

 

5-1- الگوریتم فرهنگی

فضای باور، درواقع اطلاعات فرهنگ افراد را مدل می‌کند. فضای جمعیت، افراد را در سطحویژگی های شخصیتی و حیاتیتقسیم بندی می کند.هر دو فضا به‌صورت موازی در تعاملی دو جانبه روی‌هم تأثیر می‌گذارند. برای ارتباط دادن بین این دو فضا پروتکل ارتباطی تعریف می‌شود. یکی برای انتخاب گروهی از افراد تا فضای باور را شکل دهند و دیگری برای تأثیر این فضای باور بر روی تولید افراد در فضای جمعیت است.

 

جدول2- الگوریتم فرهنگی

1	تنظیم شماره نسل،
2	ایجاد و مقداردهی اولیه به فضای جمعیت،
3	ایجاد و مقداردهی اولیه به فضای باور،
4	تا زمانی که شرایط خاتمه رخ نداده است تکرار کن
5	ارزیابی تابع برازش هر
6
7
8
9	انتخاب نسل جدید
10	پایان

 

درهرنسل، ابتدا افراد در فضای جمعیت واردشده و توسط تابع شایستگی ارزیابی می‌شوند. سپس تابع پذیرش برای تعیین اینکه چه کسانی از جمعیت فعلی بر باورهای فعلی تأثیر می‌گذارند، استفاده می‌شود. تجربه افراد پذیرفته‌شده برای تنظیم باورها (برای شبیه‌سازی تکامل فرهنگ) مورداستفاده قرار می‌گیرد. فرهنگ ایجادشده در فضای باور، بر روی تکامل جمعیت در فضای جمعیت تأثیر می‌گذارد. باورهای تنظیم‌شده برای تأثیر بر تکامل جمعیت مورداستفاده قرار می‌گیرند. این تأثیرها توسط اپراتورهای متغیر (ترکیب و جهش) از باورها برای تولید فرزندان استفاده می‌شوند. الگوریتم فرهنگی دارای پنج جزء اصلی است که عبارتند از 1-فضای جمعیت، 2- فضای باور، 3- تابع پذیرش، 4- تابع تنظیم و 5- تابع تأثیر که در ادامه به معرفی مختصر آن‌ها پرداخته می‌شود.

فضای جمعیت

این فضا درواقع فضای اصلی جمعیت است و با مقداردهی اولیه کارخود را شروع کرده و استخراج فرهنگ و ذخیره آن در فضای باور در این قسمت انجام می‌گیرد.

فضای باور

درفضای باور، تجربیات عمومی شده افراد موفق از فضای جمعیتی، به‌دست‌آمده و این تجارب در سراسر نسل و نسل‌های بعدی شکل‌گرفته و ذخیره می‌شود. فضای باور در واقع شامل مم‌ها است که مم واحد اطلاعاتی است که توسط روش‌های رفتاری انتقال می‌یابد. این تجارب برتمامی نسل‌ها تأثیرگذار است و به نسل‌های آینده منتقل می‌گردد. درواقع، این فضا برای هرس کردن فضای جمعیت مؤثر است. هرفرد یک ‌ذره در فضای جستجو است که فضای باور برای دور ساختن افراد از ناحیه‌های نامطلوبو سوق دادن آن‌ها به سمت ناحیه‌های امیدبخش و نزدیک به جواب به‌کاربرده می‌شود. فضای باور شامل تعدادی از مؤلفه‌های دانش برای نشان دادن الگوهای رفتاری افراد از فضای جمعیت است. انواع اجزای دانش و ساختارهای داده‌ای که برای نشان دادن دانش استفاده می‌شوند بستگی به نوع مسئله که می‌خواهد حلشود، دارد.به‌طورکلی، فضای باور شامل حداقل دو جزء دانش است: 1- دانش موقعیتی که بهترین راه‌حل‌های موجود در هر نسل را ذخیره می‌کند. 2- دانش معیاری که استانداردهای رفتار فردی را فراهم می‌کند، به‌عنوان دستورالعمل برای تنظیمات جهش به افراد استفاده می‌شود.اگر فقط این دو مؤلفه دانش مورداستفاده قرار گیرد، فضای باور به‌عنوان چندتایی به شکل زیر نمایش داده می‌شود.

(2)

وقتی  که نشان‌دهنده مؤلفه دانش وضعیتی است و وقتی  که نشان‌دهنده مؤلفه دانش موقعیتی است. مؤلفه موقعیت مجموعه‌ای از بهترین راه‌حل‌ها است:

(3)

و عنصر معیاریبه فرم زیر نمایش داده می‌شوند:

(4)

وقتی، برای هر بعد، اطلاعات زیر ذخیره می‌شود:

(5)

 

 یک بازه بسته به فرم  باشد.  و  به ترتیب امتیاز کران بالا و کران پایین باشند.

تابع پذیرش

تابع پذیرش تعیین می‌کند که کدام افراد از جمعیت جاری برای ایجادباورها برای کل جمعیت استفاده می‌شود. این تابع بر اساس مقدار شایستگی افراد،  از افراد جمعیت را انتخاب می‌کند. این انتخاب می‌تواند توسط الگوریتم چرخ رولت انجام می‌شود که تعداد ثابتی فرد را همواره انتخاب کند و یا به‌صورت متغیر این انتخاب را انجام دهد.

 

تابع تنظیم

اگر تعداد افراد انتخاب‌شده با  نشان داده شود، مؤلفه‌های دانش به‌صورت زیر به‌روزرسانی می‌شوند:

دانش موقعیت: اگر فرض شود تنها یک عنصر در این فضا ذخیره شود، آنگاه

		(6)
	(7)

 

دانش معیاری: برای تغییر مؤلفه دانش هنجاری، بازه‌ها به‌صورت تدریجی باریک می‌شوند و رویکرد محافظه‌کارانه‌ای دنبالمی‌شود تا در اکتشاف زودهنگامتأخیر انداخته می‌شود. به این صورت که بازه به‌صورت زیر برای هر  تغییر داده می‌شود:

	(8)
	(9)
	(10)
	(11)

 

فضایجستجو رفته‌رفته کوچک‌تر و به ناحیه‌هایخوب نزدیک‌تر می‌شود.

 

تابع تأثیر

باورها در فضای باوربرای تغییر دادن افراد و نزدیک کردن آن‌ها به باور سراسری (بهینه کل) به کاربرده می‌شوندکه این تغییرات با استفاده از تابع تأثیر، تحقق می‌یابد. فضای باور با استفاده از عملگرجهش بر روی فضای جمعیت تأثیر می‌گذارد، این تأثیر از دو راه ممکن است یکی اندازه جهش و دیگری جهت جهش می‌باشد. باتوجه به دانش معیاری تابع تأثیر استخراج شد. این جهش طبق رابطه زیر انجام می‌شود:

(12)

که  مقیاس حرکت است.

 

4-3- الگوریتم لاسو

برای حل مسئله توسط Lasso[xxiii] ابتدا به معرفی مدل آن پرداخته می‌شود. الگوریتم Lasso یک الگوریتم در حوزه رگرسیون خطی است و ضرایب مدل رگرسیون خطی زیر را به دست می‌آورد.

 

(13)

 

که در آن  متغیرهای مستقل مرتبط با یک نمونه و y متغیر وابسته است.  ضرایب مدل رگرسیون هستند، زمانی که p تعداد متغیرهای مستقل را نشان دهد. به این پارامترها گاهی ضرایب مدل رگرسیونی نیز می‌گویند. الگوریتم Lasso برای تخمین ضرایب مدل رگرسیونی بالا از تابع هدف زیر استفاده می‌نماید.

 

(14)

 

که در آن  تعداد نمونه‌های آموزشی باشد Lasso از ترکیب دو روش کاهش بعد متغیرها و کمینه‌سازی مجموع مربعات تغییریافته استفاده می‌کند. به‌این‌ترتیب با استفاده از یک تابع جریمه (Penalty) روی جمع قدر مطلق ضرایب مدل رگرسیونی، تعداد پارامترها کنترل می‌شود. کلیه نمونه‌های آموزشی در ماتریس  به‌صورت سطر به سطر قرار داده‌شده است.X_ijنشان‌دهنده مقدار متغیر jام برای نمونه آموزشی iام است. در رابطه بالا فرض شده است که n>p باشد یعنی تعداد نمونه‌ها از تعداد متغیرهای مستقل بیشتر باشد. Lasso یک برنامه‌ریزی محدب[xxiv] است. برای حل این مسئله را به فرم لاگرانرژ نوشته می‌شود.

(15)

 

در رابطه بالاترم جریمه[xxv]( ) یک 1- نرم یا به‌طور ساده‌تر بیانگر مجموع قدر مطلق مقادیر ضرایب رگرسیون است. همان‌گونه که مشاهده می‌شود در مسئله برنامه‌ریزی تابع سعی در کاهش مقدار این حاصل جمع یا به‌عبارت‌دیگر سعی در افزایش تعداد صفرها در ضرایب دارد. در این رابطه λپارامتر تنظیم‌کننده است، به این معنی که اگر مقدارش برابر با صفر باشد، مدل به رگرسیون عادی تبدیل‌شده و همه متغیرها در آن حضور خواهند داشت و اگر مقدار آن افزایش یابد تعداد متغیرهای مستقل در مدل کاهش خواهند یافت؛ بنابراین با انتخاب ∞برای λعملاً هیچی متغیری در مدل وجود ندارد. تعیین مقدار برای این پارامتر معمولاً توسط روش اعتبارسنجی متقابل (Cross Validation) انجام می‌شود. مقدار λ به‌شدت وابسته به‌اندازه وزن‌هامی‌باشد و ممکن است در مسائله‌ای خاص کوچک‌تر نسبت به سایر مسائل باشد و یا حتی نزدیک به صفر باشد. آن چیزی که اهمیت دارد نقش این پارامتر در تبادل بین تعداد ویژگی‌های انتخابی و خطای مدل رگرسیون است. پس Lasso در کنار حل مسئله و پیدا کردن ضرایب رگرسیون سعی در کاهش تعداد متغیرهای مستقل نیز دارد. حال با استفاده از برنامه‌ریزی درجه‌دو[xxvi] ضرایب رگرسیون را با استفاده از داده‌های آموزشی تخمین زد؛ بنابراین، Lassoشامل یک ضربات پنالتی ( ) است که تعیین می‌کند چه تعداد ویژگی حفظ‌شده است. استفاده از روش اعتبارسنجی متقابل برای انتخاب ضریب  ، اطمینان می‌دهد که مدل به‌خوبی در نمونه داده‌های آینده تعمیم خواهد یافت. در این پایان‌نامه با توجه به اهمیت پارامتر ، ابتدا با استفاده از روش اعتبارسنجی متقابل حدود پارامتر  تعیین می‌شود. سپس، با ترکیب الگوریتم Lasso و الگوریتم فرهنگی سعی در یافتن دقیق‌تر پارامتر و پارامتر گرادیان روش حل Lassoمی‌شود. در ادامه ابتدا الگوریتم فرهنگی معرفی خواهد شد و سپس، الگوریتم پیشنهادی برای انتخاب متغیرهای مستقل و مدل خطی معرفی می‌گردد. بعد به دست آوردن وزن‌های مدل خطی، قدر مطلق آن‌ها را به‌صورت نمودار میله‎ای در شکل 2 نشان داده‌شده است. برای انتخاب متغیرهای مستقل دارای اهمیت بالا با استفاده از قطعه کد بالا تابع توزیع تجمعی نرمال بردار وزن‌ها به‌دست‌آمده و متغیرهای مستقلی که زیر 2% نقشی در تولید این تابع نداشته باشند حذف شدند.

 

شکل 2- قدر مطلق ضرایب به‌دست‌آمده مدل خطی الگوریتم لاسوبرای متغیرهای مستقل

 

در جدول 3 ضرایب رگرسیون به‌دست‌آمده برای این حالت نشان داده‌شده است. متغیرهای مستقل انتخابی نیز در این جدول با زمینه تیره نشان داده‌شده‌اند. همچنین جهت هرکدام از متغیرها در راستای پیش‌بینی متغیر وابسته با علامت + و – نشان داده‌شده است. هر چه وزن بیشتر باشد نشان دهد نقش پررنگ‌تر متغیر مستقل در پیش‌بینی متغیر وابسته است.

 

جدول 3- ضرایب رگرسور خطی لاسو به همراه متغیرهای مستقل انتخابی

مالکیت دولتی	نقش دوگانه مدیرعامل	استقلال هیئت‌مدیره	درصد مالکان نهادی	تخصص مالی اعضای هیئت‌مدیره	تغییر مدیرعامل	مالکیت مدیریت
0.00012-	0.02442	0.02687	0.00114	0.01521-	0.03031-	0.00029-

 

4-4- معیارهای ارزیابی پیش‌بینی

پس از تقسیم شرکت-سال‌ها به دودسته داده‌های یادگیری-اعتبارسنجی و تست با استفاده از روش 10-Fold Cross-Validation برای ارزیابی مدل‌های رگرسیون خطی و غیرخطی از سه معیار ارزیابی با نام‌های میانگین قدر مطلق خطا (MAE)، میانگین مربعات خطا(MSE) و میانگین درصد قدر مطلق خطای متقارن (SMAPE) استفاده‌شده است که با استفاده از روابط زیر محاسبه می‌گردند.

(16)
(17)
(18)

 

که در روابط بالا y_i و d_i به ترتیب متغیر وابسته واقعی و متغیر وابسته پیش‌بینی شده توسط الگوریتم LSVR برای شرکت-سال i ام است و n تعداد شرکت-سال‌ها (در مرحله آموزش یا مرحله تست) و  و  میانگین متغیر وابسته واقعی و پیش‌بینی شده را به ترتیب نشان می‌دهد. شکل 2 فرآیند کامل روش پیشنهادی را نشان می‌دهد. 5 فرآیند (سطح) در روش پیشنهادی وجود دارد که به ترتیب عبارت است از انتخاب داده­ها، پاک­سازی داده­ها، تقسیم داده­ها به مجموعه­های آموزشی و ارزیابی، فرآیند آموزش مدل­ و ارزیابی مدل­ آموزش داده‌شده با داده‌های ارزیابی که تاکنون توسط الگوریتم­ها مشاهده نشده است.

 

 

شکل 3- الگوریتم پیشنهادی برای انتخاب متغیرهای مستقل

 

داده‌های آموزشی و آزمون تقسیم‌بندی شده توسط روش اعتبارسنجی متقابل 10 تایی به KRR و Lasso و CART مطابق شکل 2 داده شد. در این بخش ابتدا به نحوه به دست آوردن پارامترهای الگوریتم‌های پیش‌بینی پرداخته می‌شود و سپس نتایج این الگوریتم‌ها با یکدیگر مقایسه خواهند شد. با استفاده از متغیر گزینی سه متغیر مستقل 1) نقش دوگانه مدیرعامل 2) استقلال هیئت‌مدیره 3) تغییر مدیرعامل که برای معیارهای مبتنی بر حاکمیت شرکت انتخاب شدند. با به‌کارگیری روش اعتبارسنجی متقابل 10 تایی شرکت-سال‌ها به دو مجموعه آموزش و ارزیابی تقسیم شدند که نحوه این تقسیم نشان داده‌شده است. به‌منظور یادگیری پارامترهای هر مدل مجموعه آموزش در Fold شماره یک مجدداً به دو مجموعه آموزش و مجموعه اعتبارسنجی تقسیم می‌شود. درواقع با استفاده از روش اعتبارسنجی متقابل 10 تایی، شرکت-سال‌ها به دودسته یکی شامل 90% داده‌ها با نام مجموعه داده آموزشی و 10% باقی‌مانده با عنوان داده‌های ارزیابی تقسیم شدند. خود مجموعه داده‌های آموزش (که متشکل از 90% کل داده‌ها بودند) در Fold اول به دو مجموعه آموزشی و اعتبارسنجی تقسیم‌بندی شدند. درواقع از مجموعه داده‌های موجود در مجموعه آموزشی Fold اول به 80% آموزش و 20% اعتبارسنجی تقسیم شدند. در سایر فولدها این کار انجام نمی‌شود و نیازی دیگر به مجموعه اعتبارسنجی نیست.در ادامه به نحوه به دست آوردن پارامترهای هر مدل در Fold اول پرداخته می‌شود.

 

 

شکل 4- نحوه تقسیم‌بندی شرکت-سال‎ها با استفاده از روش اعتبارسنجی متقابل 10 تایی در Fold اول و سایر Fold ها

 

در الگوریتم Lasso، مقدار پارامتر  توسط روش اعتبارسنجی متقابل در اولین اجرا به دست آورده شد. برای این منظور در Fold اول با استفاده از داده‌های آموزشی نشان داده‌شده مدل خطی با  مختلف یاد گرفتهمی‌شود و به ازای هرکدام، روی داده‌های اعتبار سنجی خطای مدل آزمون می‌شود. درنهایت به ازای کمترین خطای اتفاق افتاده متناظر با  پیدا شده و  مربوطه به‌عنوان پارامتر این مدل انتخاب می‌شود. این مقدار با مستقل از فاز انتخاب متغیر است و مقدار آن برای هر دو سال در با دایره سبز رنگ در شکل 5 نشان داده‌شده است. در این شکل نیز می‌توان مشاهده کرد که خطای MSE در نقاط سبز رنگ در سال جاری کمتر از سال آتی در الگوریتم Lasso است و این به این معنی است در الگوریتم Lasso سال جاری را بهتر از سال آتی پیش‌بینی می‌کند.

 

 

شکل 5- پیدا کردن پارامتر  در الگوریتم Lasso سال جاری سمت راست، سال آتی سمت چپ

 

جدول4- میانگین خطای MAE برای ارزیابی میزان آموزش مدل‌ها برای سال‌های مختلف

MAE
Fold	MAE	MSE	SMAPE	MAE	MSE	SMAPE
1	0.1369	0.0261	0.0833	0.1375	0.0265	0.0834
2	0.1386	0.0263	0.0838	0.1385	0.0267	0.0843
3	0.1362	0.0255	0.0823	0.1389	0.0267	0.0845
4	0.1377	0.0262	0.0834	0.1388	0.0270	0.0846
5	0.1377	0.0262	0.0832	0.1387	0.0268	0.0846
6	0.1383	0.264	0.0838	0.1372	0.0261	0.0831
7	0.1370	0.256	0.0829	0.1378	0.0266	0.0835
8	0.1352	0.0252	0.0817	0.1384	0.0266	0.0841
9	0.1359	0.0256	0.0822	0.1378	0.0266	0.0835
10	0.1377	0.0262	0.0838	0.1383	0.0264	0.0840
میانگین	0.1371	0.0260	0.0830	0.1382	0.0266	0.0839

 

اما چیزی که باید نگران آن باشیم، اتفاق افتادن پدیده‌ای به نام بیش برازش[xxvii] است. به همین علت برای بررسی عمومیت[xxviii] مدل ارائه شده، میزان خطایMAE برای پیش‌بینی متغیر وابسته کارایی شرکت برای شرکت-سال‌های تست شرکت-سال‌هایی که توسط روش اعتبارسنجی 10 تایی در هر تکرار کنار گذاشته شده‌اند و الگوریتم‌هاآن‌ها را تاکنون ندیده است به دست آورده شده است. به ازای هر معیار خطا، 10 خطا که هرکدام توسط روش عتبارسنجی 10 تایی گزارش‌شده‌اند، به دستمی‌آید که میانگین این خطاها در جدول5 نشان داده‌شده است. مشابه قبل نتیجه گرفته می‌شود که مدل‌های به‌دست‌آمده دارای عمومیت هستند، یعنی برای شرکت-سال‌هایی که تا به حال ندیده‌اند، هم خوب عمل می‌کنند و همچنین مشکل بیش برازش هم اتفاق نیفتاده است.

 

جدول5- میانگین خطای MAE برای ارزیابی میزان قدرت پیش‌بینی مدل‌ها برای سال‌های مختلف

MAE
Fold	MAE	MSE	SMAPE	MAE	MSE	SMAPE
1	0.1422	0.0253	0.0847	0.1418	0.0279	0.0879
2	0.1234	0.0234	0.0753	0.1384	0.0258	0.0832
3	0.1451	0.0301	0.0885	0.1344	0.0258	0.0810
4	0.1328	0.0237	0.0805	0.1354	0.0236	0.0813
5	0.1312	0.0237	0.0802	0.1360	0.0248	0.0815
6	0.1276	0.0221	0.0769	0.1469	0.0316	0.0899
7	0.1382	0.270	0.0840	0.1417	0.270	0.0867
8	0.1539	0.0328	0.0939	0.1360	0.0269	0.0828
9	0.1473	0.0294	0.0898	0.1407	0.0272	0.0863
10	0.1348	0.0240	0.0800	0.1387	0.0287	0.0842
میانگین	0.1376	0.0262	0.0834	0.1390	0.0269	0.0845

 

خطای MSE و SMAPE نیز برای داده‌های آموزش در Error! Reference source not found.4 و برای داده‌های آزمون در جدول5 برای سال‌های مختلف نشان داده‌شده است و می‌توان نتایج مشابهی نیز از این معیارها را نتیجه گرفت.

همچنین، در جدول 6 و جدول 7 به ترتیب برای سال جاری و آتی، وزن‌های به‌دست‌آمده مدل خطی Lassoنشان داده‌شده است و  عرض از مبدأ رابطه است. تغییر مدیرعامل نسبت معکوس با کارایی شرکت و استقلال هیئت‌مدیره و نقش دوگانه مدیرعامل نسبت مستقیم با کارایی شرکت دارند. وزن‌های به‌دست‌آمده در همه Fold‌ها چه در سال جاری و چه در سال آتی هم علامت و میانگین آن‌ها در هر دوسال نزدیک به یکدیگر است.

 

جدول6- وزن‌های مدل خطی Lasso برای سال جاری

Fold	B0	نقش دوگانه مدیرعامل	استقلال هیئت‌مدیره	تغییر مدیرعامل
1	0.82163	0.01374	0.01616	0.02208
2	0.84424	0.00699	0.00217	0.02171
3	0.083585	0.01044	0.00476	0.01980
4	0.83421	0.01121	0.00207	0.01659
5	0.82495	0.01237	0.01787	0.01968
6	0.83523	0.00895	0.01022	0.02261-
7	0.082103	0.00856	0.02177	0.01588-
8	0.082693	0.00934	0.01707	0.01826-
9	0.081574	0.01386	0.02978	0.02076-
10	0.82593	0.01009	0.01957	0.0402-
میانگین	0.8286	0.0106	0.0137	0.0201-

 

با توجه به ضرایب به‌دست‌آمده در جدول فوق، مدل سنجش کارایی با متغیر‌های نظارتی به شکل زیر است:

کارایی شرکت سال جاری= 0.8286+ 0.0106 (نقش دوگانه مدیرعامل)+ 0.0137(استقلال هیئت‌مدیره) -  0.0201((استقلال هیئت‌مدیره

با توجه به خطای SMAPEذکر شده مدل فوق با 8.3 درصد خطا به‌صورت میانگین قابلیت ارزیابی کارایی شرکت در سال جاری را دارد و اگر عدد به‌دست‌آمده به یک نزدیک باشد کارایی شرکت بالا و در غیر این صورت پایین ارزیابی می‌شود.

 

جدول7- وزن‌های مدل خطی Lasso برای سال آتی

Fold	B0	نقش دوگانه مدیرعامل	استقلال هیئت‌مدیره	تغییر مدیرعامل
1	0.81540	0.02451	0.03140	0.03176-
2	0.82257	0.01823	0.01947	0.02952
3	0.84929	0.01382	0.01040-	0.02987-
4	0.82160	0.02257	0.01634	0.03214-
5	0.83444	0.02057	0.01951	0.04235
6	0.81978	0.02134	0.02446	0.03006-
7	0.80675	0.02609	0.03662	0.03116-
8	0. 83970	0.01533	0.01334	0.03500-
9	0.82429	0.01983	0.02411	0.03149-
10	0.81019	0.02942	0.02002	0.03003-
میانگین	0.8244	0.0212	0.0195	0.0323-

 

با توجه به ضرایب به‌دست‌آمده در جدول فوق، مدل سنجش کارایی با متغیر‌های نظارتی نظام راهبری به شکل زیر است:

کارایی شرکت سال آتی=0.8244+0.0212 (نقش دوگانه مدیرعامل)+ 0.0195(استقلال هیئت‌مدیره) -  0.0323((تغییر مدیرعامل

با توجه به خطای SMAPEذکر شده مدل فوق با 8.4 درصد خطا به‌صورت میانگین قابلیت پیش‌بینی کارایی شرکت در سال آتی را دارد و اگر عدد به‌دست‌آمده به یک نزدیک باشد کارایی شرکت بالا و در غیر این صورت پایین پیش‌بینی می‌شود.

 

5- نتیجه‌گیری

در این پژوهش با استفاده از اطلاعات هشت سال مالی طی دوره 1390 الی 1397 در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و با استفاده از روش فرهنگی و الگوریتم لاسو به پیش‌بینی و ارائه الگو کارایی شرکت پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که از بین معیار‌های نظارتی نظام راهبری معیار تغییر مدیرعامل، نقش دوگانه و استقلال هیئت‌مدیره در کارایی شرکت‌ها تاثیر بیشتری دارد همچنین الگوریتم لاسو توانایی پیش‌بینی و ارائه الگو کارایی شرکت را با قدرت بالایی دارد تفکیک وظایف رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل، ازجمله‌ محرک‌هایی به شمار می‌آید که به دلیل اعطای استقلال بیش‌تر در تصمیم‌گیری، موجب کاهش مشکلات نمایندگی و بهبود عملکرد شرکت می‌شود (دانلسون و دیویز^[xxix]، 1991). از دیدگاه نظریه نمایندگی، می‌توان چنین فرض کرد که مدیران غیرموظف، وظیفه نظارت بر سایر اعضای هیئت‌مدیره را بر عهده دارند. در تعداد قابل‌توجهی از متون علمی، بر اهمیت نقش هیئت‌مدیره در حاکمیت شرکتی و لزوم نظارت مدیران غیرموظف بر سایر مدیران تأکید شده است بدون وجود نقش نظارتی مدیران غیرموظف، این امکان وجود دارد که مدیران موظف از طریق کسب کنترل کامل طرح‌های مربوط به حقوق و مزایا و هم‌چنین ایجاد امنیت شغلی، از موقعیت خود سوءاستفاده کنند. نتایج این پژوهش با تحقیق لاله ماژین و همکاران (1396)؛ شورورزی و همکاران (1394)؛ اسعدی (1398)؛ مهدوی و میدری(1384) و خلیفه سلطانی و عباسی(1391) مطابقت دارد.

با توجه به نتایج اولیه پژوهش که نشان داد متغیرهای نظارتی تغییر مدیرعامل، نقش دوگانه و استقلال هیئت‌مدیره دارای بیشترین اهمیت در پیش‌بینی کارایی شرکتمی‌باشندلذابه مدیران و تصمیم گیران شرکت توصیه می‌شود که با حفظ و تقویت جایگاه نظارتی شرکت به‌ویژه نقش مدیرعامل علاوه بر تاثیر گذاری بر کارایی شرکت در درازمدت توجه سرمایه‌گذاران بیشتری را نیز به سمت شرکت جلب نمایند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1]- گروه حسابداری،  واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، [e-mail]     

[2]- گروه حسابداری،  ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،نویسنده مسئول،[e-mail]

---

[i]Rodriguez

[ii] Drake & Simper

[iii]Walter

[iv]Asmild

[v]Colombier

[vi]Goncharuk

[vii] Murthi, B

[viii] Nguyen

[ix] Shleiferand Vishny

[x] La Porta

[xi]Berle et al.

[xii] Chen et al

[xiii]Christelle Antounian

[xiv]Burcu Gurol& Valentina Lagasio

[xv] Tenkir SeifuLegesse& HaifengGuo

[xvi] Muhammad Farooq Shabbir

[xvii] Ilhan Ciftci

[xviii]Maaloul, A., Chakroun, R., Yahyaoui, S

[xix]Di Gloria, S. & Mantovani

[xx]Guetat, H

[xxi] Sallahuddin Hassan

[xxii]Demerjian, P.,

[xxiii] least absolute shrinkage and selection operator

[xxiv] Convex

[xxv] Penalty Term

[xxvi] quadratic programming problem

[xxvii] Overfitting

[xxviii] Generalitty

[xxix]Donaldson & Davis

مراجع

فهرست منابع

1)     اسعدی،عبدالرضا (1398). حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت‌های هلدینگ و تابعه در بورس اوراق بهادار تهران.، راهبرد مدیریت مالی، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 15 ص129-151.

2)     تاری وردی؛یدا..، حبیبی،علی(1397)تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر کارایی شرکتها تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر کارایی

3)     پژوهشهای جدید در مدیریت و حسابداری پاییز 1395 - شماره 13 ص 85 تا 100 .

4)     خلیفه‌سلطانی،سیداحمد و عباسی، الهه (1391). بررسی تاثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکتی بر کارایی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری مالی، دوره 02، شماره 5، ص 64-83.

5)     دیدار، حمزه؛ منصورفر، غلامرضا و رحیمی، جبراییل (1397). بررسی رابطه بین مالکیت متقابل و کارایی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با تأثیر متغیر میانجی رقابت بازار محصول. مطالعات تجربی حسابداری مالی، دوره 15، شماره 58 صفحه 137-159.

6)      سعیدیان, مسعود, سعیدی, پرویز, سمیعی, روح اله, اشرفی, مجید. (1399). معرفی الگویی ازحاکمیت شرکتی با تمرکزبر نقش واسطه‌گری کارافرینی. اقتصاد مالی, 14(50), 171-190.

7)     صالحی کردآبادی, سجاد, زاد دوستی, فرزانه. (1399). رابطه حاکمیت شرکتی، مدیریت سود و عملکرد مالی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چشم انداز حسابداری و مدیریت, 3(26), 92-109.

8)     شورورزی، محمدرضا؛ خلیلی، محسن؛ سلیمانی، حمید و فروتن، امید (1394). «ارتباط بین حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت بر مبنای رگرسیون فازی». پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 25: 121-139.

9)      لاله ماژین، مریم؛ زلقی، حسن؛ بیات، مرتضی و سبحانی، علی (1396). تأثیر مالکیت دولتی بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌هایحسابداریمالی وحسابرسی،دوره 9، شماره 36، صفحه 151-170.

10) عباس زاده, محمدرضا, فدایی, مرتضی, مفتونیان, محسن, بابایی کلاریجانی, مائده. (1395). بررسی ارتباط شفافیت مالی و اجتناب مالیاتی با توجه به مالکیت نهادی شرکت‌ها ( مطالعه موردی شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران ). اقتصاد مالی, 10(35), 45-74.

11) کاویانی, میثم, حمیدیان, محسن, بوستانی, سارا. (1397). بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی بر کارایی صنعت بیمۀ‎ ایران. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهشنامه بیمه, 33(شماره 3), 23-40.

12) محمدی‌نوده، فاضل و شهریاری، سعید (۱۳۹۸). بررسی تاثیر مالکیت خانوادگی بر محدودیت‌های تأمین مالی و کارایی شرکت‌ها (موردمطالعه: شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران). فصلنامه مطالعات نوین کاربردی در مدیریت، اقتصاد و حسابداری 2(2). 

13)  محمدی، علی و دستیار، ‌هانیه (1392).ارزیابی کارایی شرکت‌های داروسازی و رتبه‌بندی آن‌ها با استفاده از رویکرد تحلیل پنجره‌ای داده‌ها. حسابداری سلامت،دوره 2، شماره 3، شماره پیاپی 5، صفحه 23-39.

14) مرادی رامز, زهرا, سهرابی, شهلا. (1397). بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران. اقتصاد مالی, 12(44), 87-102.

15) مالچی، فاطمه و طالب قصابی، مهدی(1399)بررسی تاثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر کارایی اطلاعاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران،سومین کنفرانس بین المللی مدیریت امور مالی، تجارت، بانک، اقتصاد و حسابداری،تهران.

16)  مهدوی، ابوالقاسم و میدری،احمد (1384). ساختار مالکیت و کارایی شرکت‌های فعال در بازار اوراق بهادار تهران.تحقیقات اقتصادی، دوره 40، شماره 4 ص 103-132.

17)   Asmild, M., Paradi, J. C., Reese, D. N., Tam, F. (2007), Measuring overall efficiency and effectiveness using DEA, European Journal of Operational Research, Vol. 178, No. 1, PP. 305-321.

18)   Berle, A.A., Jr. and Means, G.C. (1932), The Modern Corporation and Private Property, Macmillan, New York, NY.

19)   Burcu Gurol& Valentina Lagasio(2021)Corporate governance and market performance of European banks: analysing differences and similarities between one-tier and two-tier models‏ International Journal of Business Governance and Ethics. Vol.15 No.1

20)   Chen, Zh., Cheung, Y., Stouraitis, A., and Wong, A., (2005), "Ownership concentration, firm performance and dividend policy in Hong Kong" PacificBasin Finance Journal, Vol.: 13, Pp: 431– 449.

21)   Christelle ،Antounian;Mustafa A.Dah; Mostafa، Harakeh(2021)Excessive managerial entrenchment, corporate governance, and firm performance Research in International Business and FinanceVolume 56, 101392

22)   Colombier, C. (2008), Efficiency in public infrastructure provision: a theoretical note, Journal of Economic Studies, Vol. 35, No. 6, PP. 345-825.

23)   Demerjian, P., B. Lev, M. Lewis, S. McVay. (2012). Managerial ability and earnings quality. Working paper, Emory University, Atlanta.

24)   Di Gloria, S. & Mantovani, G.M. (2017). On the Shareholders’ Composition of the Company and the Governance Mechanisms of the Firm. Can this Contribute to the Firm Performance (Including the Capacity to Attract Capital and Bank Allowances)? Ca' Foscari University in Venice – Department of Management; EM Strasbourg - Business School. January 28, 2017.

25)   Drake, L. M., Simper, R. (2004), The economics of managerialism and the drive for efficiency in policing, Managerial and Decision Economics, Vol. 25, PP. 509- 523.

26)   Fiador.V. (2013). “Corporate governance and value relevance of financial information: evidence from the Ghana Stock Exchange”. Corporate Governance, 13 (2): 208-217.

27)   Guetat, H.; Jarbouia, S.; Boujelbenec, Y. (2015),"Evaluation of hotel industry performance and corporate governance: A stochastic frontier analysis", Tourism Management Perspectives, Vol. 15, pp. 128-136.

28)   Goncharuk, A. G. (2009), Improving of the efficiency through benchmarking: a case of Ukrainian breweries, Benchmarking: An International Journal, Vol. 16, No. 1, PP. 70-87.

29)   IlhanCiftci, EkremTatoglu, GeoffreyWood,MehmetDemirbag, SelimZaim. (2019). Corporate governance and firm performance in emerging markets: Evidence from Turkey, International Business ReviewVolume 28, Issue 1, February 2019, Pages 90-103.

30)   LaPorta, Rafael, Florencio Lopez-de-Silanes, and Andrei Shleifer. (1999). “Corporate Ownership Around the World.” Journal of Finance 54 (2): 471-517.

31)   Maaloul, A., Chakroun, R., Yahyaoui, S. (2018). The effect of political connections on companies’ performance and value: Evidence from Tunisian companies after the revolution. Journal of Accounting in Emerging Economies, 8 (2), 185-204.

32)   Muhammad Farooq Shabbir,Ye Xin & Sadaf Hafeez (2019)Corporate Governance and Firm Efficiency: An Application of Internet Companies of China,Journal Emerging Markets Finance and Trade,https://doi.org/10.1080/1540496X.2019.1667768.

33)   Nguyen Pascal., (2011).”Corporate governancee and risk-taking: Evidence from Japanese firms”. Pacific-Basin Finance Journal, 19: 278–297.

34)   Rodriguez, R. R., Saiz, J. A., Bas, A. O. (2009), Quantitative relationships between key performance indicators for supporting decision-making processes, Computer in Industry, Vol. 60, No. 2, PP. 104-113.

35)   Sallahuddin Hassan, Zalila Othman, Mukaramah Harun (2014)Ownership Structure Variation and Firm Efficiency,Journals Asian Social Science Archives Vol. 10, No. 11.

36)   Shleifer, A., & Vishny, R. W. (1997). A survey of Corporate Governance. Journal of Finance,52(2), 737–783.CrossRefGoogle Scholar.

37)   Tenkir Seifu Legesse& Haifeng Guo(2020)Does firm efficiency matter for debt financing decisions? Evidence from the biggest manufacturing countries,Journal of Applied Economics,Volume 23 Issue 1.

38)   Walter, I. (2009), Economic drivers of structural change in the global financial services industry, Long Range Planning, Vol. 2, No. 5-6, PP. 588-613.

 

 

یادداشت‌ها