مفهوم‌سازی‌های فرهنگی «خشم» در گویش بختیاری منطقۀ زَز و ماهرو بر مبنای زبان شناسی فرهنگی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 3، دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 34، دی 1400، صفحه 49-77   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2021.1898704.1351

نویسندگان

غلامرضا خادمی¹؛ زهرا ابوالحسنی چیمه^{* 2}؛ بهروز محمودی بختیاری³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان شناسی همگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه زبان شناسی، پژوهشکده سمت، تهران، ایران.

³دانشیار زبان شناسی دانشگاه تهران

چکیده

مفهوم ­سازی ­های فرهنگی، بیان­ کنندۀ طرز تفکر و دیدگاه جامعه نسبت به پدیده­ ها است. بررسی آن ­ها به رفع سوءتفاهمات فرهنگی کمک می ­کند و مفاهمۀ بین فرهنگی را تسهیل می­ نماید. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، مفهوم­ سازی­های فرهنگی «خشم» در گویش بختیاری منطقۀ زز و ماهرو در چارچوب زبان ­شناسی فرهنگی بررسی ­و ریشه ­های فرهنگی آن­ ها توصیف شده است. سبک زندگی روستایی و عشایری مردم منطقه و تماس آنان با طبیعت، بستری برای مفهوم­ سازی­های فرهنگی با استفاده از  واژه ­های مربوط به عناصر و پدیده ­های طبیعی فراهم کرده است. همچنین، بسیاری از مفهوم ­سازی­ های فرهنگی از طریق کاربرد واژه­ های مربوط به اندام ­های بدن بیان می­ شود. جامعۀ آماری، هفتصد مورد از عبارات، اصطلاحات، مویه ­ها و ضرب­المث ل­های مرتبط با «خشم» است که در این گویش استفاده می ­شود. داده­ های پژوهش از طریق مطالعۀ میدانی و با استفاده از مصاحبه­ و مشاهده جمع ­آوری شده است. نتایج تحلیل و بررسی داده­ ها نشان می­ دهد که ریشۀ این مفهوم ­سازی ­ها، در سبک زندگی روستایی و عشایری، عقاید و باورها، تأثیر فیزیولوژیکی عواطف و احساسات بر اندام ­های بدن انسان و تخیلات و تصورات گویشوران نسبت به «خشم» قرار دارد؛ این سبک زندگی ایجاب می­ کند که مردم با طبیعت تماس مستقیم داشته باشند؛ از این ­رو، از جنبه ­های خشن، ویرانگر و مخرّب طبیعت به مثابۀ حوزۀ ملموس برای بیان مفهوم انتزاعی «خشم» استفاده می ­کنند و باورها، تصورات و تخیلات خود در مورد تأثیر «خشم» بر اندام­ های بدن را برای بیان مفهوم ­سازی­ ها به کار می ­برند. مفهوم­ سازی­ های فرهنگی «خشم» به صورت «آتش، حرارت، نیرو و رعد و برق» ناشی از الهام از پدیده­ های طبیعت و سبک زندگی روستایی-عشایری است.

کلیدواژه‌ها

اجزای طبیعت؛ زبان‌شناسی فرهنگی؛ خشم؛ گویش بختیاری؛ مفهوم‌سازی‌ فرهنگی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

چکیده انگلیسی 3.pdf

مراجع

1- خادمی، غلامرضا. (1396). «کنش گفتاری نفرین در گویش بختیاری». مجموعه مقالات همایش ملی ادب کلامی و اجتماع. تهران: نشر نویسه پارسی. صص 37-60.

 2- خادمی، غلامرضا و  ابوالحسنی چیمه، زهرا. (زیر چاپ). «مفهوم ­سازی­ های فرهنگی مرگ در گویش بختیاری زز و ماهرو». جستارهای زبانی.

3- رضایی، والی و امانی بابادی، مریم. (1392). «نمود دستوری در گویش لری بختیاری». فصلنامۀ زبان و گویش های غرب ایران. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه رازی کرمانشاه، 3 (1)، 157-139.

4- رضایی، والی و شجاعی، فرخنده. (1393). «ساخت ناگذرا در گویش بختیاری مسجد سلیمان». فصلنامۀ مطالعات زبان و گویش ­های غرب ایران. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه رازی کرمانشاه، 2 (2). 40-21.

5- ساسانی، فرهاد و ملکیان، معصومه. (1393). «مفهوم ­سازی خشم در زبان فارسی». پژوهش ­های زبان­ شناسی، 6 (1). 56-37.

6- شریفیان، فرزاد و اردبیلی، لیلا. (1390).«مفهوم ­سازی­ های واژۀ «دل» در زبان فارسی روزمره». مجلۀ انسان­ شناسی، 9 (1)، 63-48.

7- شریفیان، فرزاد. (1391). مقدمه ­ای بر زبان شناسی فرهنگی. تهران: نشر نویسه پارسی.

8- طالبی دستنایی و  دیگران. (1395). «بررسی استعارۀ خشم در زبان نابینایان مادرزاد در مقایسه با همتاهای بینایشان». فصلنامۀ علمی-پژوهشی زبان­پژوهی دانشگاه الزهرا (س)، 8 (3)، 98-85.

9- قادری نجف آبادی، سلیمان و توانگر، منوچهر. (1392). «تحلیل شناختی پاره ­ای ازاستعاره ­های دل در بوستان سعدی». مجلۀ زبان­شناسی و گویش­های خراسان دانشگاه فردوسی مشهد، 5(1). 51-21.

10- قنبری عدیوی، عباس. (1381). امثال و حکم بختیاری. شهرکرد: ایل.

11- قنبری عدیوی، عباس. (1386). «آفرین و ناآفرین در فرهنگ مردم بختیاری». فرهنگ مردم ایران، 3(3)،  88-70.

12- مولودی، امیرسعید و کریمی دوستان، غلامحسین و بی جن خان، محمود. (1394)، «کاربست رویکرد پیکره بنیاد تحلیل الگوی استعاری در زبان فارسی: مطالعۀ حوزۀ مقصد خشم». پژوهش­های زبانی، 6 (1)،  118-99.

13- Agar, M. (1994), Language Shock: Understanding the Culture of Conversation, New York: Wm. Morrow.

14- Ahmadi, N. and Ahmadi, F, (1998), Iranian Islam: The Concept of the Individual, London: Mac- Millan Press.

15- Bagasheva, A. (2017), “cultural conceptualizations of MOUTH, LIPS, TONGUE and TEETH in Bulgarian and English”, In Sharifian. F. (ed),  Advances in cultural linguistics, pp. 189-222, Singapore: Springer Nature.

16- Baranynine Koczy, J, ( 2017), “Cultural conceptualizations of river in Hungarian folksongs”, In Sharifian. F. (ed), Advances in cultural linguistics, pp. 223-246. Singapore: Springer Nature.

17- Baranynine Koczy, J, (2018), Nature, Metaphor and culture, Singapore: Springer Nature.

18- Capone, A. (2005), Pragmemes (a study with reference to English and Italian), Journal of Pragmatics, 37(9), pp. 1355-1371.

19- Dinh, T. N. and Sharifian, F, (2017), “Vietnamese Cultural conceptualizations in the locally developed English textbook: a case study oh ‘Lunar Year’/ Tet’”, Asian Englishes. 19, pp. 148-159.

20- Erdélyi, Z, (1961), “Adatok a népköltészet szimbolikájához [Data to the symbolics of folk poetry]”, Ethnographia, 72, pp. 173–199, 405–429, 583–598.

21- Frank, R. M, (2015) “A future agenda for research on language and culture”, In F. Sharifian (Ed.), The Routledge handbook of language and culture, pp. 493–512, London: Routledge.

22- Lakoff, G. (1987), Women, fire, and dangerous things: What categories reveal about the mind, Chicago: University of Chicago Press.

23- Lakoff, G., & Johnson, M, (1999), Philosophy in the flesh. The embodied mind and its challenge to Western thought. New York: Basic Books.

24- Langacker, R.W, (1994), “Culture, cognition, and grammar”, In Language Contact and Language Conflict, M. Putz (ed.), pp. 25–53. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.

25- Maalej, Z, (2007), “The embodiment of fear expression in Tunisian Arabic”, In Sharifian, F. and Palmer, G. B. (eds), Applied Cultural Linguistics, pp. 87-104. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin’s Publishing Company.

26- Mey, J. L, (2001), Pragmatics: An introduction (2nd ed.), Oxford: Blackwell.

27- Mey, J. L, (2010), “Reference and the pragmeme”, Journal of Pragmatics, 42(11), pp. 2882–2888.

28- Milani, M. (2013), Sufism in the secret history of Persia, Durham: Acumen.

29- Niemeier, S. and Dirven, R. (eds), (2000), Evidence for Linguistic Relativity. Amsterdam and

Phidalphia: John Benjamins.

30- Palmer, G. B, (1996), Toward a theory of cultural linguistics, Austin: University of Texas Press.

31- Palmer, G. B. and Sharifian, F, (2007), “Applied cultural linguistics: An emerging paradigm” in F.

32- Quinn, N., & Holland, D, (Eds.), (1987), Cultural Models in Language and Thought, Cambridge: Cambridge University Press.

33 - Sharifian and G. B. Palmer (eds), Applied Cultural Linguistics, Amsterdam: John Benjamin’s.

34- Sharifian, F., Yu, N., Driven, R. and Niemeier, S, (2008), “Culture and Language: Looking for mind inside the body”, In Sharifian, F., Yu, N., Driven, R. and Niemeier, S, (eds), Culture, Body and Language, pp. 3-26. Berlin / New York: Mouton de Gruyter.

35- Sharifian, F, (2003), “On cultural conceptualisations”, Journal of Cognition and Culture, (3)3, pp. 187–207.

36-  Sharifian, F, (2007), “Aboriginal language habitat and cultural continuity”, In G. Leitner, & I. G. Malcolm (Eds.), The habitat of Australia’s Aboriginal languages, pp. 181–195, Berlin: Mouton de Gruyter.

37- Sharifian, F. (2008a), “Distributed, emergent cultural cognition, conceptualisation and language” In R. M. Frank, R. Dirven, T. Ziemke, & E. Bernárdez (Eds.), Body, language and mind: Vol. 2. Sociocultural situatedness, pp. 109–136, Berlin: Mouton de Gruyter.

38- Sharifian, F, (2008b), “Conceptualizations of del ‘heart-stomach’ in Persian”, In F. Sharifian, R. Dirven, N. Yu, & S. Niemeier, (Eds.), Culture, body, and language: Conceptualizations of internal body organs across cultures and languages, pp. 247–265, Berlin: Mouton de Gruyter.

39- Sharifian, F, (2008c), “Cultural schemas in L1 and L2 compliment responses: A study of Persian- speaking learners of English”, Journal of Politeness Research, 4(1), pp. 55–80.

40- Sharifian, F. (2011a), Cultural conceptualisations and language: Theoretical framework and applications, Amsterdam: John Benjamins.

41- Sharifian, F. (2011b). “They felt sorry about our Sorry: Indigenising English by Aboriginal Australians”, Asian Englishes, 14(1), pp. 70–73.

42- Sharifian, F, (2017), Cultural Linguistics. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin.

43- Stankic, D. P, (2017), “Cultural conceptualizations in humorous discourse in English and Serbian”,  In Sharifian. F. (ed),  Advances in cultural linguistics, pp. 29-48. Singapore: Springer Nature.

44- Yu, N, (2002), “Body and emotion: Body parts in Chinese expression of emotion”, Pragmatics and Cognition, 10(1/2), pp. 341–367.

45- Yu, N, (2007), “The Chinese conceptualization of the heart and its cultural context implications for second language learning”, In Sharifian, F. and Palmer, G. B (eds),  Applied Cultural Linguistics. pp. 65-86. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin’s Publishing Company.

46- Yu, N. (2008), “The Chinese heart as the central faculty of cognition”, In F. Sharifian, R. Dirven, N. Yu & S. Niemeier (Eds.), Culture, Body, and Language: Conceptualizations of Internal Body Organs across Cultures and Languages, pp. 131–168, Berlin/New York: Mouton de Gruyter.

47- Yu, N. (2015), “Embodiment, culture, and language”, In F. Sharifian (Ed.), The Routledge handbook of language and culture pp. 227–239. London: Routledge.

48- Yu, N, (2017), “Life as opera: A cultural metaphor in Chinese”, In F. Sharifian (Ed.), Advances in Cultural Linguistics, pp. 65–87. Singapore: Springer Nature.