تحلیل تأثیر مناطق آزاد بر توسعه اقتصادی در ایران مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 10، شماره 39، آبان 1400، صفحه 7-27   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

خدیجه قنبرپور¹؛ حجت مهکویی^{* 2}؛ علی امیری³؛ یوسف زین العابدین⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

²استادیار گروه جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه لرستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، خرم‌آباد، ایران

⁴دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، گیلان، ایران

چکیده

توسعه اقتصادی به عنوان یکی از ارکان اصلی برای توسعه یافتگی در کشورهای در حال توسعه یافته، باید با عزمی راسخ، دنبال ­شود. مؤلفه‌های زیادی درون سرزمین کشورها برای رسیدن به توسعه اقتصادی در نظر گرفته می­شوند که یکی از این مؤلفه­ها، ایجاد برخی از بنادر و شهرها، به عنوان منطقه آزاد است تا از این طریق بتوان، تجارت پر سود را برای کشور، منطقه مرزی و استان مورد نظر، و به طورکلی در سطح ملی و منطقه­ای و حتی برخی مناطق آزاد را در سطح جهان، در راستای توسعه اقتصادی قرار داد. با وجود اینکه هفت منطقه آزاد در ایران وجود دارد، ولی کماکان سطح توسعه اقتصادی داخل کشور همچنان نامناسب است. منطقه آزاد ارس به عنوان یکی از این مناطق است که در شمال غربی کشور به عنوان پل ارتباطی با منطقه قفقاز و اروپای شرقی، می­تواند نقش مهمی را برای توسعه روابط اقتصادی ایفاء کند. هدف این مقاله تحلیل تأثیر منطقه آزاد ارس بر توسعه اقتصادی کشور می­باشد. برای دستیابی به این هدف، مقاله با روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و سایتهای اینترنتی انجام گرفته است. نتایج تحقیق نشان می­دهند که منطقه آزاد ارس در مقیاس محلی و ملی، نسبت به مقیاس منطقه­ای، بهتر توانسته است بر توسعه اقتصادی ایران تأثیرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها

توسعه اقتصادی؛ مناطق آزاد؛ منطقه آزاد ارس؛ ایران

مراجع

افزایش مناطق آزاد برخلاف سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی است، https://www.iribnews.ir/fa/news/1305772/1395/7/1

باقری دولت­آبادی، علی و ملکی­فر، محمد؛ (1398)؛ نقش و جایگاه سیاست خارجی در توسعه اقتصادی ژاپن (1995-1945)؛ فصلنامه سیاست جهانی، دوره هشتم، شماره اول، بهار، صص 96-63.

پوراحمد، احمد و حمیدی، اکبر و فرهادی، ابراهیم و حسین­پور، مهدی؛(1395)؛ ارزیابی چالشها و فرصتهای ایجاد شهر خلاق در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی: منطقه آزاد تجاری ارس)؛ فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاههای انسانی، سال یازدهم، شماره 37، زمستان، صص 18-1.

پیش­بهار، اسماعیل و پرچم، رقیه و یادآور، حسین؛(1396)؛ تأثیرپذیری انواع مختلف گردشگری از یکدیگر در منطقه آزاد ارس: کاربرد رهیافت مدل­سازی معادلات ساختاری (SEM)؛ فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 21، شماره 61، پاییز، صص 110-93.

حسینی، سیده لطیفه؛(1392)؛ نقش منطقه­گرایی اقتصادی در ارتقاء اصول و مبانی تجارت جهانی: ارزیابی عملکرد اتحادیه اروپا و موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی؛ فصلنامه سیاست جهانی، دوره دوم، شماره دوم، تابستان، صص 198-163.

شهماری اردجانی، رفعت و کاموسی علمداری، جواد؛(1398)؛ بررسی گونه­های گردشگری مؤثر بر توسعه گردشگری منطقه آزاد ارس؛ فصلنامه گردشگری شهری، دوره ششم، شماره اول، بهار، صص 46-33.

صادقیان، آرش و برک­پور، ناصر؛(1398)؛ ارزیابی تطبیقی بر سازوکارهای مدیریت زمین در مناطق آزاد مطالعه موردی: چین، امارات متحده عربی و ایران؛ فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال نهم، شماره 36، زمستان، صص 16-1.

فاطمه حسینی، بررسی وضع مناطق آزاد کشور،11/11/1396، https://www.iribnews.ir/fa/news/ 2018492

کولای، الهه و واعظی، طیبه؛(1391)؛ تحول سیاست خارجی و توسعه اقتصادی در هندوستان؛ فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره اول، بهار، صص 274-247.

نقش مناطق آزاد در توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه، http://www.downloadarticle.ir/

ولیقلی­زاده­، علی و الله­وردی­زاده، رضا؛(1389)؛ نگرشی ژئوپلیتیکی- ژئواکونومیکی بر منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس؛ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره دوم، تابستان، صص 181-153.

ولیقلی­زاده­، علی؛(1394)؛ تببین اهمیت ژئواکونومیکی قفقاز جنوبی در راستای ارتقای منطقه آزاد ارس؛ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال یازدهم، شماره اول، بهار، صص 194-157.

هادیانی، زهر و رحمانی، اسماعیل؛(1395)؛ تحلیل اثرات منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار بر ابعاد اقتصادی و فیزیکی شهر چابهار؛ فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاههای انسانی، سال یازدهم، شماره 34، بهار، صص 100-85.

Bach, J. (2011). Modernity and The Urban Imagination in Economic Zones, 28(5): pp 98-122, https://doi.org/10.1177/0263276411411495

Bhattacharya,A.K. (2011). The Rise of Special Economic Zones in India, http://business. Rediff.com/slide-show/2010/may/19/slide-show-1-the-rise-of-special-economic-zones inindia.htm# contentTop

Cross, J. (2012). Dream Zones:Promise and Loss in India’s Economic Enclaves,Berghahn, NewYork.

http://www.arasfz.ir/news /ID/8713/,3/10/1398

https://abadanport.pmo.ir/fa/news/13847/1391/3/17

https://images.search.yahoo.com/search/images;

https://www.iribnews.ir/fa/news/1305772/1395/7/1

https://www.iribnews.ir/fa/news/1312482/1395/7/6

https://www.isna.ir/news/97073016708/1397/7/30

Viski, Andrea and Michel, Quentin. (2016). Free Zones and Strategic Trade Controls; Available at : http://www.str.ulg.ac.be/wp-content/ uploads/2016/10/Free-Zones-and-Strategic-Trade-Controls.pdf

Polner, Mariya. (2020). Addressing challenges related to Customs controls in free zones; Available at : https://mag.wcoomd.org/magazine/wco-news-87/addressing-challenges-related-to-customs-controls-in-free-zones/

https://oecdobserver.org/news/archivestory.php/aid/3101/Free_zones:_Benefits_and_costs.html; Free zones: Benefits and costs, Sep 10/11/2020