بررسی نقش نظارتی دیوان عدالت اداری بر رعایت حقوق ملت در پرتو آیات قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 46، مرداد 1400، صفحه 369-401   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.683440

نویسندگان

محمد حسینی¹؛ داود قاسمی²

¹دانشجوی دکترای حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، گروه علمی حقوق، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

²استادیار، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، گروه علمی حقوق، دانشگاه غیر دولتی- غیر انتفاعی شمال، آمل، ایران

چکیده

در تنظیم مناسبات دولت- شهروند نمی‌توان برآوردن حقوق افراد را به حسن نیت حکومت محول نمود و دسترسی به دادرسی اداری را باید همچون ابزاری برای دستیابی شهروندان به دیگر حقوق خود در نظر گرفت. در نتیجه، علاوه بر محاکم قضایی که به اختلافات بین مردم رسیدگی می‌کنند، باید محاکم اداری بی طرف و مستقلی وجود داشته باشند که افراد در صورت نقض حقوقشان از سوی ارگان‌های دولتی و مجریان قانون بتوانند به منظور احقاق حق خود به آنجا مراجعه کنند که از جمله این محاکم، دیوان عدالت اداری است و اینکه دیوان عدالت اداری چه نقشی در نظارت بر رعایت حقوق ملت دارد؟ به عنوان مسأله‌ای قابل طرح است. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته این نتیجه قابل بیان است که؛ دیوان عدالت در نقش حامی و مدافع حقوق ملت، اقدامات و تصمیمات مأمورین و نیز مصوبات واحدهای دولتی را زیر نظر می‌گیرد، به عنوان مرجعی قضایی به صورت غیر مستقیم در تحقق حقوق ملت با نظارت بر محاکم اداری انجام وظیفه می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

دادرسی؛ آزادی؛ شهروند؛ تبعیض؛ اطلاعات

مراجع

قرآن کریم.

حائری، عبدالهادی. 1374ش، آزادی‌های سیاسی و اجتماعی از دیدگاه اندیشه گران، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.

دلاوری، محمدرضا و علی اکبر شاه‌نظری. 1391ش، حاکمیت قانون، تهران: مؤسسه انتشاراتی نقش گستران.

دلاوری، محمدرضا. 1390ش، شرح و تحلیل قانون دیوان عدالت اداری، تهران: انتشارات جنگل.

رستمی، ولی و همکاران. 1388ش، دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری ایران، تهران: انتشارت دانشکده حقوق دانشگاه تهران.

طباطبایی مؤتمنی، منوچهر. 1378ش، حقوق اداری، چاپ پنجم، تهران: سمت.

طباطبائی‌ مؤتمنی‌، منوچهر. 1385ش، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

عمید‌ زنـجانی، عـباسعلی. 1377ش، فـقه سیاسی، چاپ چهارم، ج3، تهران: انتشارات امیرکبیر.

موسی‌زاده، رضا. 1391ش، حقوق اداری(1 و2)، تهران: نشر میزان.

نصرایی، سعید. 1386ش، مجموع آرای وحدت رویه دیوان عدالت اداری، تهران: نشر دادگستر.

هاشمی، سید محمد. 1381ش، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران(حاکمیت و نهادهای سیاسی)، ج2، تهران: نشر میزان.

هداوند، مهدی و علی مشهدی. 1391ش، اصول حقوق اداری در پرتوی آری دیوان عدالت اداری، تهران: انتشارات خرسندی.

 

مقالات

احمدزاده، مصطفی. 1384ش، «حقوق شهروندی»، فصلنامه اندیشه حوزه، سال یازدهم، شماره ششم.

احمدوند، یاسر و ولی رستمی. 1390ش، عدالت اداری در حقوق ایران، تهران: نشر جنگل.

استوار سنگری، کوروش. 1388ش، «مفهوم دولت در اصول 170 و 173 قانون اساسی و انعکاس آن در صلاحیت‌های دیوان»، مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری: صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

پژوهنده، محمدحسین. 1376ش، «مدنیت و شهروندی»، فصلنامه اندیشه حوزه، سال سوم، شماره‌های 3 و 2.

سراجی، محمود. 1388ش، «حقوق ملت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، نشریه مطالعات انقلاب اسلامی، بهار، شماره 16.

گرجی، علی اکبر. 1387ش، «حاکمیت قانون و محدودیت‌های حق دادخواهی در دیوان عدالت اداری»، نشریه حقوق اساسی، سال هفتم، شماره9.