گونه‌شناسی کاربرد مثال روایات تفسیری اهل بیت در تفسیر آیات قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 46، مرداد 1400، صفحه 449-466   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.683444

نویسندگان

محمد مرادی¹؛ مسعود معصومی²

¹دکتری تفسیر، عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث

²کارشناسی ارشد از دانشگاه قرآن و حدیث قم

چکیده

قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید پیامبر اکرم(ص) به دلایل مختلفی نیازمند تفسیر و تبیین است، در این میان روایات تفسیری پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت ایشان که به استناد بسیاری از آیات و روایات، تنها کسانی هستند که آگاهی کامل به معارف قرآن و مقصود آن دارند، به عنوان هدیه‌ای ارزشمند به وسیله تفاسیر روایی و کتب حدیثی شیعه و اهل سنت به دست ما رسیده است و این روایات سرشار از مؤثرترین امثال‌اند. این نوشته با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای تلاش کرده تا با تعریف مثال، به بررسی گونه‌های مختلف مثال، و ویژگی‌های تشبیهی آن‌ها که عموماً از آن‌ها غفلت می­شود، مورد بررسی قرار گیرند. در پایان به این نتیجه دست یافتیم که بهره­گیری از این روش­ها برای تفسیر قرآن کریم بسیار مفید و دلنشین و تبعیّت از این گونه سیره تفسیری، راهگشای مفسران است. با این روش است که می‌توان باعث ارائه مفاهیم بلند و والای قرآنی در قالب محسوسات و بدیهیات به مخاطبان گردید و به هدف نهایی که تفهیم مطالب و بعد از آن عمل به آیات است نائل آمد.

کلیدواژه‌ها

تفسیر؛ مثال؛ روایات؛ تبیین

مراجع

قرآن کریم.

بحرانی، سید هاشم. 1374ش، البرهان فی تفسیر القرآن، بی جا: مؤسسه بعثت.‏

بغوی، حسین بن مسعود. 1420ق، معالم التنزیل‏، چ1، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی.

ثعلبی، احمد بن محمد. 1422ق، الکشف والبیان‏، چ1، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی.

جرجانی، عبدالقاهر. 1368ش، دلائل الاعجاز، مترجم: محمد رادمنش، مشهد: آستان قدس رضوی.

جرجانی، عبدالقاهر. 1412ق، اسرار البلاغة، محقق: محمود محمد شاکر، جده: دار المدنی.

حویزی‏، عبد علی بن جمعه. 1415ق، تفسیر نور الثقلین، چ4، بی جا: اسماعیلیان‏.

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‏بکر. 1404ق،‏ الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، چ1، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی.

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی. ،1415ق، تفسیر الصافی‏، چ2، تهران: مکتبة الصدر.

مجلسی، محمد باقر. 1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمّة الأطهار،‌ چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‏

معرفت، محمد هادی. 1385ش، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، قم: التمهید.

مؤدب، سید رضا. 1380ش، روش‌های تفسیر قرآن، چ1، قم: نشر اشراق.

 

مقالات

کمالی بانیانی، مهدی رضا. تابستان 1393ش، «واکاوی بیان شیوه‌های تمثیلی در قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآنی جیرفت، سال پنجم، ش18.

راد، علی. بهار و تابستان 1393ش، «گونه شناسی احادیث تفسیری؛ از نظریه تا تطبیق»، دو فصلنامه علمی- تخصصی تفسیر اهل بیت، سال دوم، ش1.